اطلاعات عمومی

آهک و گچ ، از جمله موادی هستند که کارآیی آنها از دوران باستان ، توسط بشر شناخته شده است و از آنها در ساختن انواع بناها ، استفاده می‌شد. موادی مانند آهک ، ساروج و سیمان برای اتصال محکمتر قطعات سنگ و یا چوب بکار گرفته می‌شد.

از نظر علمی ‌، آهک همان اکسید کلسیم است که از حرارت دادن شدید سنگ آهک (کربنات کلسیم طبیعی) بدست می‌آید.

مفاهیم آهک مرده و آب آهک

هرگاه بر روی اکسید کلسیم (آهک زنده) ، آب ریخته شود، بر اثر واکنش با آب ، گرما ایجاد می‌کند که موجب بخار شدن قسمتی از آب می‌شود. در این عمل ، آهک بر اثر جذب آب ، متورم شده ، سپس به‌صورت گرد سفیدی در می‌آید که اصطلاحا «آهک مرده» نامیده می‌شود، (زیرا در تماس با آب ، دیگر واکنشی از خود نشان نمی‌دهد) و این عمل را شکفته شدن آهک نیز می‌گویند.

هر گاه مقداری آب به آهک مرده اضافه شود، به شیر آهک تبدیل می‌شود که اگر آن را صاف کنیم، محلول زلالی که در حقیقت محلول سیرشده هیدروکسید کلسیم در آب است، حاصل می‌شود که به آب آهک موسوم است. آب آهک کاربردهای بسیاری در صنایع شیمیایی دارد. مثلا در تهیه هیدروکسید سدیم ، آمونیاک ، هیدروکسید فلزات ، پرکلرین و به‌ویژه در استخراج منیزیم از آب دریا بکار می‌رود.

انواع آهک

معمولا از سه نوع آهک در کارهای ساختمانی استفاده می‌شود.

آهک چرب یا پر قوه

این نوع آهک ، حدود چهار درصد ناخالصی همراه دارد و مهمترین ویژگی آن این است که در تماس با آب به‌شدت شکفته می‌شود و حجم آن تا حدود ۲٫۵ برابر مقدار اولیه‌اش افزایش می‌یابد. مخلوط آن با شن در تماس با گاز کربنیک به‌سرعت خود را می‌گیرد و سفت می‌شود، (به مدت ۱۵ روز در مجاورت هوا). از اینرو ، آهک چرب را آهک هوایی نیز می‌گویند.

آهک‌های کم قوه

این نوع آهک از سنگ آهک‌هایی که ۵ تا ۶ درصد آهک دارند، تولید می‌شود و ناخالصی‌های عمده آن را اکسید آهن (II) (گل اُخری) ، اکسید سیلیسیم (سیلیس) و اکسید آلومینیوم (آلومین) تشکیل می‌دهد. از ویژگیهای این نوع آهک آن است که به‌کندی شکفته می‌شود و ملاط حاصل از مخلوط آن با شن ، به‌آرامی‌ در هوا سفت می‌شود.

آهک‌های آبی

این نوع آهک ، معمولا از سنگ آهک‌هایی که حدود ۶ تا ۲۲ درصد گل رس دارند، تهیه می‌شود. از ویژگیهای مهم این نوع آهک آن است که دور از هوا و حتی در زیر آب ، به آهستگی سفت می‌شود، در تماس با آب خیلی شکفته می‌شوند و با آب خمیر کم‌چسب تولید می‌کند. بطور کلی ، می‌توان این نوع آهک‌ها را حد واسط بین آهک‌های هوایی و سیمان دانست.

روشهای تهیه آهک‌

روش تهیه کلی آهک ، همان حرارت دادن سنگ آهک) کربنات کلسیم) تا دمای ۱۰۰۰ تا ۱۲۰۰ درجه سانتی‌گراد است. البته ، هر چه دما بالاتر باشد و گاز دی‌اکسید کربن حاصل ، بهتر از محیط خارج شود، عمل تجزیه سنگ آهک بهتر صورت می‌پذیرد. اما بطور کلی ، تهیه انواع آهک متفاوت است که در اینجا به چند نمونه اشاره می‌شود.

تهیه آهک معمولی

برای تهیه این نوع آهک ، از کوره‌های ثابت و غیره پیوسته یا از کوره‌های مکانیکی استفاده می‌شود.

کوره‌های ثابت و غیر پیوسته: در این کوره‌ها که به روش سنتی کار می‌کنند، خرده‌های سنگ آهک را در اندازه‌های تقریبی ۱۰ سانتیمتر روی هم می‌چینند و سطح آن را با کاه گل می‌پوشانند. سپس از قسمت پایین با کمک سوخت (بوته ، چوب ، زغال یا نفت سیاه) تا دمای ۱۰۰۰ درجه سانتی‌گراد به آن گرما می‌دهند، پس از زمان معینی گرما دادن را قطع کرده ، بعد از آنکه کوره سرد شد، آهک زنده حاصل را خارج می‌کنند (چون در زمان خالی کردن ، آهک کوره کار نمی‌کند، از اینرو ، آن را کوره ثابت و غیر پیوسته می‌گویند)

کوره‌های مکانیکی و پیوسته: این کوره‌ها نیز انواع مختلف دارند. کوره آلبرگ که در قسمت پایین آن ، شبکه فلزی ضخیمی ‌تعبیه شده است و بر روی آن ، مخلوط زغال (به‌عنوان سوخت) و سنگ آهک را قرار می‌دهند. گرمای سوختن زغال ، دمای کوره را بالا می‌برد و سنگ آهک را تجزیه و به آهک تبدیل می‌کند. آهک حاصل از پایین شبکه فلزی و گاز دی‌اکسید کربن نیز از بالای کوره خارج می‌شود. عیب عمده استفاده از این نوع کوره آن است که مقداری خاکستر زغال در آهک وارد می‌شود. بازدهی این روش بین ۱۲ تا ۱۴ تن آهک در روز است.

کوره شماتولا : این کوره شبیه کوره آلبرگ است، با این تفاوت که قسمت آتشدان آن در خارج از محفظه کوره قرار دارد و از اینرو ، عیب مخلوط شدن آهک با خاکستر زغال را ندارند.

کوره‌های گردان : این کوره‌ها مشابه کوره پخت سیمان هستند. بازدهی این نوع کوره‌ها از انواع دیگر بالاتر است.

مرحل تهیه آهک‌های آبی

برای تهیه این نوع آهک مراحل زیر به ترتیب انجام می‌گیرد.

تجزیه سنگ آهک

در این مرحله ، به روشی که برای تهیه آهک گفته شد، عمل می‌شود. با این تفاوت که سنگ آهک انتخاب شده است، باید مقدار قابل ملاحظه‌ای خاک رس همراه داشته باشد.

شکفته کردن

در این مرحله با دقت و مهارت کافی ، آن اندازه آب به آهک زنده اضافه می‌شود که فقط اکسید کلسیم هیدراته شود و سیلیکات‌ها و آلومینات کلسیم آب جذب نکنند و به صورت بلورهای هیدراته در نیایند. برای این منظور اضافه کردن آب را باید در دمای ۲۵۰ تا ۴۰۰ درجه سانتی‌گراد انجام داد، زیرا در این دما ، سیلیکات‌ها ، آب جذب نمی‌کنند.

الک کردن

آهک را پس از شکفته شدن باید از الکهای ویژه‌ای عبور داد و بر اساس اندازه ذرات ، آن را به صورت زیر دسته‌بندی کرد:

آهک سبک : که نرم‌ترین قسمت آن است و درجه خلوص آن نیز بالا است.

آهک هیدرولیک معمولی : که از الک رد نشده است و باید آن را دوباره آسیاب و بوجاری کرد.

آهک‌های سنگین : که دانه‌های آنها دارای ماهیت سیمان است و مقدار سیلیکات آن زیاد است.

نخاله آهک : شامل سنگ آهک‌های نپخته است که در برابر آب شکفته نمی‌شود و حاوی مقدار زیادی سیلیکات است.

کاربردهای مهم آهک

آهک کاربردهای زیادی در کارهای ساختمان‌سازی و تهیه فرآورده‌های صنعتی و شیمیایی دارد که به بسیاری از آنها اشاره می‌کنیم:

تهیه ظرفهای چینی : چینی‌ها در واقع از انواع سرامیک محسوب می‌شوند و به دو دسته چینی‌های اصل یا چینی‌های سخت و چینی‌های بدلی تقسیم می‌شوند.

تهیه شیشه‌های معمولی : عمدتا شامل سیلیس ، کربنات کلسیم (یا آهک) ، کربنات سدیم و زغال کک است.

تهیه سیمان : در ابتدا از سنگ آسیاب برای پودر کردن مخلوط و از کوره‌های ثابت استفاده می‌شد.

تهیه ساروج : ساروج یا ملاط ، مخلوطی از آهک ، ماسه و آب است که بر خلاف سیمان در داخل آب خود را نمی‌گیرد و سفت نمی‌شود، ولی در مجاورت هوا به علت جذب گاز دی‌اکسید کربن و تشکیل سنگ آهک ، به‌تدریج سفت می‌شود.

قندسازی : می‌توان از ریشه گیاه چغندر ، قند استخراج کرد.

دباغی پوست : قبل از دباغی پوست باید عملیات آماده‌سازی را به منظور حذف ضایعات باقیمانده بر روی پوست ، بر روی آن انجام داد.

یکی دیگر از مصارف عمده آهک در صنایع شیمیایی و در آزمایشگاه‌های شیمی ، تهیه هیدروکسید سدیم از کربنات سدیم و هیدروکسید آمونیوم از کلرید آمونیم است.

ـ قابلیت برگشت به چرخه محیط
تولید وینیل یک فرایند تولید بسته اتوماتیک با تکنولوژی بالا است و تقریبا تمام ضایعات آن به چرخه تولید بازمیگردد. مطالعات نشان داده است که تولیدات وینیل تنها یکدرصد آلودگی کل ناشی از مصارف گاز و نفت را تولید میکنند و انرژی مصرف شده برای تولید وینیل سه برابر کمتر از انرژی مصرف شده برای تولیدات آلومینیومی است. همچنین مطالعاتی که توسط principia partners انجام گرفته است، نشان میدهد که بیش از ۹۸ درصد وینیل موجود میتواند به چرخه تولید بازگردد.

ـ مقاومت و دوام
وینیل در مقایسه با سایر مواد بهکار رفته در ساختمانسازی دوام قابل قبولی دارد. یک مثال ساده در این مورد، پوششهای بام وینیلی میباشد. این پوششهای تکلایه…

وینیلی، بیش از ۳۰ سال عمر میکنند. وینیل بهترین انتخاب برای پوششکفها و پوشاندن دیوارهاست، بهخصوص در محلهای پر رفتوآمدی همچون مراکز بهداشتی. انتخاب لولههای pvc برای مواردی که لولهها زیر خاک قرار میگیرند بسیار بهصرفه است، چرا که بدون هرگونه نیازی به نوسازی، بدون ترک خوردن و زنگ زدن عمر میکنند.
ـ صرفه جویی در انرژی
باتوجه به هدردهی انرژی کمتری که وینیل نسبت به سایر مواد مشابه دارد، ازاین رو بیشترین مصرف را در زمینه ساخت درب و پنجره داشته است.
ـ مقاومت در برابر آتشسوزی
معمولا استفاده از محصولات ساختمانی وینیل کمترین درصد ریسک را در بر دارد. وینیل نسبت به سایر مواد از مقاومت فوقالعاده بیشتری در برابر آتش دارد.

سیستمهای جدید ساختمانی تولید شده از وینیل

ترکیبات جدیدی که از وینیل بهدست میآیند، امکان عرضه سازههای جدیدی را میدهد که میتوانند جای فلز و چوب را در بسیاری موارد بگیرند. royal building systems یکی از این نوع سیستمهای سازهای جدید است که از پیوند وینیلهای توخالی تولید میشود. داخل آن را با بتن پرنمودهو به عنوان دیوار آماده عرضه میشود. این سیستم، قابلیت آن را دارد که انجام هرگونه عملیات اجرایی در سطح آن انجامپذیر باشد. این سیستم در تمام دنیا، برای ساخت خانههای یک یا دو خانواری، ساختمانهای اداری، صنعتی و تجاری به کار میرود. مزایایی که این سیستم دارد، باعث میشود که بتواند در کشورهایی که تغییرات دمای آنها در طی سال زیاد است و در معرض آسیبهای طبیعی مثل زمینلرزه، تندباد و سیلاب قرار دارند، بسیار مفید واقع شود. دیوارهای بهکار رفته در این سیستم، علاوه بر دارا بودن خاصیتهای وینیل، در برابر موریانه نیز مقاومند.
امروزه، تولید محصولات متنوعتر تشکیل یافته از وینیل و کاربردهای تازه و مختلف آنها، امکان انتخاب و گزینشبسیاری را در اختیار معماران و طراحان قرار میدهد.

عناصر تشکیل دهنده باغ دولت آباد عبارتند از چند عمارت شامل: عمارت تالار آیینه، عمارت سردر، عمارت بهشت آیین، عمارت بادگیر، عمارت حرمخانه یا حرمسرا، عمارت تهرانی، عمارت مستخدمین یا خانه ی خدم و حشم و آشپزخانه ها و دیوان خانه به شکل مثمن، ساباط، آب انبار، درشکه خانه، اصطبل تابستانه و زمستانه و همچنین دارای قنات، حوض ها و جداول آب متعدد در فضای باغ است.

قنات تاریخی عظیم و مهم دولت آباد با قدمتی بیش از دویست سال از بهم پیوستن پنج رشته قنات تشکیل شده که از ارتفاعات مهریز سرچشمه می گرفته و پس از مشروب نمودن بخشی از اراضی مهریز و به کار انداختن چند آسیاب آبی و پس از طی بیش از ۵۰ کیلومتــر به یزد می رسیده و آبادی هایی چند در اطراف یزد چون آبشاهی، خــرمشاه و باغ دولت آباد را آبیاری می کرده است. اما این باغ در حال حاضر توسط چاه نیمه عمیق مجاور باغ آبیاری می شود.
در باغ دولت آباد یزد که بنایی در بالای باغ با یک بادگیر، و بعد از آن یک هشتی و سه اتاق در بالا و طرفین آن، و یک بنا در سمت راست و یک بنا در سمت چپ و یک سردر دارد، معمار با بازی وصف ناپذیری بارها آب را به درون زمین برده و بیرون آورده است. ابتدا آب را در زیر بادگیر در یک حوض یکپارچه مرمر بوده که می جوشد و در آن بالا می آید. بعد آب وارد حوضی در وسط هشتی می شود. از وسط هشتی به سه حوض کشیده دراز در سه شاه نشین می رود. در مقابل ((ارسی)) اتاقها سه ((سینه کبکی)) است از سنگ مرمر که آن را به شکلی می تراشیدند تا موج ایجاد کند و آب را وقتی که کم است بیشتر نشان دهد. آب از هرسینه کبکی وارد یک حوض کلگی می شود، و از آنجا در جویهایی در دو طرف میان کرت جاری می شود و به سردر می رسد؛ گاه آب در این مرحله وارد آبگردانی بسیار زیبا می شد که در باغ دولت آباد یزد به کلی از بین رفته است. بعد از آن آب از زیر سردر عمارت بیرون می رفت و به یک استخر بزرگ ۱۲ ضلعی می رسید و به استخر دیگر در سه طرفشان. آب از این استخرها به خیابانها و آبادیها می رفت و سرانجام به مصرف کشت و زرع می رسید.

سازنده باغ دولت آباد در وقفنامه اش نوشته است خدا لعنت کند آن کسی را که قبل از بیرون آمدن آب از این باغ، حتی به اندازه سیراب کردن گنجشکی از آن استفاده کند. محصول اینجا وقف بارگاه مولا در نجف است. متاسفانه بعدها قنات را از بالا بستند و نگذاشتند به شهر بیاید و برای تامین آب باغ، از چاه آب می کشیدند و حوضهایش را پر می کردند؛ که دیگر این باغ هرگز آن صفا و زیبایی گذشته را باز نیافت.
از مصالح شاخصی که در بناهای این باغ بکار رفته سنگ مرمر است که تماماً از شهر مراغه آورده شده است. در این امر جای تعجب است زیرا سنگ مرمر یزد خود مرغوب بوده و همیشه شهرت داشته است. عمارت های باغ عبارت انداز عمارت بیرونی که در طرف شرق واقع و دارای حوضخانه و بادگیر بلندی است، عمارت واقع در جهت غربی اندرونی و عمارت سردرکه همان ایوان خانه بوده است. بادگیر باغ دولت آباد که به شکل منشوری ساخته شده است با ارتفاع ۳۳ متر و ۸۰ سانتیمتر مرتفع ترین بادگیری است که تا به حال در ایران شناخته شده است.
عمارت هشتی و بادگیر از مهمترین بخشهای مجموعه به شمار می روند که در آن ، تلفیق جریان هوا و آب به زیباترین شکل صورت گرفته است. کاربندیهای بسیار ظریف سقف هشتی اثر استاد حاجی علی اکبر آخوند است که با سیم گل و دم گیری گچی به طرزی بسیار ماهرانه اجرا شده است. در ارسی مشبک به شیشه های رنگی نیز که مرمت شده است به زیبایی بنا اضافه نموده است.
باغ از ردیف کاری درختان مختلف برخوردار است که عمده ترین آنها را سرو و کاج تشکیل می دهد. درختان مثمر باغ شامل انگور و انار است که داخل کرتها کاشته شده اند. در این باغ بوته های گل سرخ نیز به فراوانی یافت می گردد که به صورت ردیفی کاشته شده اند. باغ دولت آباد به لحاظ هنر باغ آرایی و توزیع آب و همچنین معماری استادانه از مجموعه های دیدنی کشور محسوب می شود.

در یادگارهای یزد ، نوشته ایرج افشار آمده است که مطالعه تواریخ قدیم یزد نشان می دهد که باغ های مهم و بزرگ و زیبا از قدیم ترین ایام در آنجا ساخته می شده و ذکر بسیاری از آنها در آن کتب موجود است. از جمله در تاریخ جدید یزد از سی باغ نام رفته است. ولی افسوس که اثری از هیچکدام از آنها اکنون برجای نیست. باغ دولت آباد یزد ازنمونه باغ های بزرگ ایران است که در سال ۱۱۶۰ هجری قمری « دوره زندیه» بنا گردیده است. بادگیر مرتفع و زیبای آن با ارتفاع ۳۳ متر از سطح زمین بلندترین بادگیری است که تاکنون شناسایی شده است. این باغ بزرگ یکی از بنیادها و آبادانی های محمدتقی خان مشهور به خان بزرگ، سر سلسه خاندان خوانین یزد و مرد مقتدر آن عهد است. او ابتدا قناتی با نام دولت آباد ایجاد کرد و سپس از آب آن قنات باغ دولت آباد را به وجود آورد. قنات تاریخی عظیم و مهم دولت آباد دارای قدمتی بیش از دویست سال است که از احداث پنج رشته قنات تشکیل شده است.

مؤلف جامع جعفری ذیل عنوان « ذکر قنات مبارکه دولت آباد یزد  ایراد وقف نامه آن از منشـآت عالم ربانی آقای سید احمد اردکانی…» و پس از عبارت پردازی ای زیاد می نویسد:

«… تخمیناً معادل پانصد درب باغ  و مساوی دوهزار جریب زمین از آن آب شاداب است… منبع و مظهر آن هر دو در بلوک مهریجرد است و … و در ساحت نه فرسنگ زمین قمری به جهت آن آب حفر فرموده از بلوک مهریجرد به حوالی ولایت کشانیدند و در حومه شهر به زراعت رسانیدند و آسیابی در قریه محمدآباد چاهوک که واسطه میان مهریجرد و شهرت بنا فرموده، از آن آب دائر ساختند … بالجمله بنای قنات مزبور بر چهار رشته قنات است… رشته اول قنات مسمی به باقر آبادست که در اصل مرغابی بود و بعد از انتقال به نواب جنت مآب خان مغفور سعید آبی بر روی کارش آمد… رشته دوم قنات مسمّی به مهدی آبادست… رشته سیم قنات مسمّی به … است … رشته چهارم نصفه از قنات قدیمه بغداد آبادست که منتقل به خود فرموده … و این چهار رشته قنات را بر روی هم مسمّی به قنات دولت آباد ساخت از ساحت مهریجرد به عرصه حومه شهر چنانکه مسطور گشت جاری گردانیده و در موضع آبشاهی ربع از قنات دولت آباد را مفروز نموده و به اولاد فرخنده نهاد خود بخشیده اند و سه ربع دیگر را به حومه آورده ربعی از آن سه ربع را به ضمیمه باغ دولت آباد که نیز از ابنیه آن بزرگوارست با اراضی تابعه باغ مزبور وقف بر چهارده معصوم فرموده اند که متولی شرعی آن (نام متولی را از نسخه خطی زدوده اند)…»

مؤلف جامع جعفری سپس به نقل متن وقفنامه پرداخته است و بلافاصله پس از اتمام آن توصیف عمارات مربوطه به باغ را موضوع سخن خود قرار داده و تلخیص آن بدین صورت است:

«یکی دیگر از بناهای نزهت انتمای آن بزرگوار باغ دولت آبادست که متصل به دروازه چهار منار و خارج شره واقع است و از آب قنات دولت آباد مشروب می شود… فضای باغ به حسب طول به بسط … و به حسب عرض … و در سمت شرقی عمارتی به طرح هشت … طرح ریزی کرده اند… حیاض حوضخانه ها هشتی طرحش… آب حوض فلک را… برباد داده و اعجوبه بادگیر عیوق طرحش … راه آمد شد با کیوان گشاهد … مقابل آن عمارت در سمت غربی که بدایت باغ است طرح عمارت دیگر ریخته اند…» (یادگارهای زد؛ ایرج افشار)

باغ دولت آباد پس از محمد تقی خان رو به ویرانی رفت و اگرچه دوباره مورد مرمت قرار گرفت  ولی هیچگاه به روزگاران آبادانی و دلگشایی عهد خان بزرگ نرسید.

عملیات مرمت و بازسازی باغ دولت آباد از سال ۱۳۴۸ توسط دفتر فنی سازمان ملی حفاظت آثار باستانی آغاز شد و تا سال ۱۳۱۶ ادامه داشته است. بخش هایی از مجموعه که مورد مرمت قرار گرفت عبارتند از: عمارت تالار آیینه، عمارت مستخدمین، آشپزخانه ها، عمارت تهران، قسمت ساباط و آب انبار عمارت حرمخانه، عمارت بادگیر و عمارت سرو، عمارت بهشت آیین، همچنین در فاصله سال های ۱۳۵۵ تا ۱۳۶۱ عملیات باغسازی و محوطه سازی در این باغ تاریخی صورت پذیرفت. باغ دولت آباد یزد در تاریخ ۲۳/۱۲/۱۳۴۶ به شماره ۷۷۴ در ردیف آثار ملی کشور قرار گرفت.

از سال ۱۳۴۸ تا ۱۳۶۴ وزارت فرهنگ و هنر این باغ را از اداره اوقاف اجاره نموده و در اختیار دفتر حفاظت آثار باستانی کشور قرار داد. در حال حاضر باغ در اختیار متولی موقوفه قرار دارد.

باغـهای با صفا و درخت زارها و جویبارها و چشمه سـارها از دیر بازمورد دلبستــگی مـا ایرانیـها که محیط زندگیمان خشک و نسبتا کویری است بوده، ومردم این سرزمــین همواره به طبیعت و درخت و گل و سبزه عشق می ورزیدند.

شهرهای تاریخی ایران همواره پذیرای حضور باغ در اشکال گوناگون خود بوده‌اند، نحوه حضور و ظهور باغ در شهر دارای ابعاد بسیار متفاوتی است و در هر کجا بسته به محیط ، اقلیم و فرهنگ شکل خاصی را پذیرفته است. از آنجا که گستره باغ ایرانی تنها به تک باغ‌ها خلاصه نمی‌شود و می‌توان ابعاد متفاوتی از حضور این پدیده در زندگی خصوصی و جمعی ایرانیان بر شمرد و از آنجا که مقیاس باغ ایرانی از حیاط کوچکترین خانه‌ها تا مقیاس شهر- پایتخت‌هایی چون اصفهان عهد صفوی جلوه می‌نماید، از این رو جایگاه باغ در شهر ایرانی از اهمیت خاصی برخوردار است.

شـهر یزد از دیرباز دارای باغهای مهم و بزرگی بوده از جمله در تاریخ جدید یـزد از ســی باغ نام رفته است ولی افسوس که اثری از هیچکدام از آنها بر جای نیست.

باغ دولـت آباد یزد یکی از باغهای بزرگ ایران در دل کویر می باشد که دارای مرتفعترین بادگیر شناسایی شده در ایران نیز می باشد. اما جالب توجه ترین بخش این باغ پلان و نحوه تقسـیم کرتـهای اصلی آن می باشد، بطوریکه پـلان بسیار سـاده و حتی از جهاتی مـدرن به نظرمی رسد. این مقاله در پی نزدیک شدن هر چه بیشتر به هـدف یا اهـداف اصلی طراح (طراحــان) آن می باشد.

باغ ایرانی

باغ کلاسیک ایرانی باید تمام حواس پنجـگانه را لذت بخشد .تجربه در این باغ هم تجـربه ای جسمـانی وهم روحـانی است. طراحی بـاغ ایرانی به گونه ای صورت می گیرد که رایـحه گیاهان شاداب، نوای غلغله زن آب و پرندگان آوازخوان ،بافت ونسج کاشی صاف و زمین مرطوب ،مزه میوه های آفتاب پرورده و منظره گلها و موزائیک های رنگارنگی که در آیینه حوضهای آرام انعکـاس یافته اند برجسته سازد. این ویژگیها همزمان هم در نمـادین و هم در انتزاعی ترین سطح وهم در مستقیم ترین سطح تجـربی وجود دارند. تجـربه جسمی ادواری است و بر تاثیرات ناسوتی شب و روز و فصول مبتنی است.

باغ ایرانی در پی ترکیب عناصر اصلی شکل دهنده آن در یک دستگاه و منظومه فکری شکل می‌گیرد و در این میان برخی عناصر فرعی به قوام هرچه بیشتر نتیجه این ترکیب و تعریف کمک می‌نمایند. اگر بخواهیم به تعریفی دقیقتر از عناصر اصلی باغ نزدیک شویم باید درجه اهمیت و لزوم حضور هریک از عناصر را مورد نظر قرار دهیم . به این اعتبار عناصر اصلی، عناصری دانسته می‌شوند که بی حضور آنها شکل گیری باغ غیر ممکن است. این عناصر که شامل چهار عنصر (زمین)، (آب)، (گیاه) و ( فضا) هستند وقتی در منظومه فکری معماری ایرانی و با چهارچوب مفهوم و ایده باغ در کنار هم قرار می‌گیرند (باغ) را شکل می‌بخشند. در این مسیر عناصر دیگری نیز ممکن است در شکل گیری باغ مورد استفاده قرار گیرند که یا عناصری فرعی به شمار می‌آیند و یا بخشهایی جزیی و جلوه‌هایی از حضور عناصر اصلی باغ‌اند.

معرفی باغ

باغ دولـت آباد (باغ دولت آباد یزد توسط “محمد تقی خان زند” معاصر “شاهرخ میرزای افشار” و “کریم خان زند” در سال ۱۱۶۰ هـ. ق ساخته شد.) واقع در خارج دیوارهای شهر یزد ، یک باغ منظم الشکل است که درحدود سـال ۱۷۱۲ .م به عنوان اقامتـگاه فرماندار شناخته شد . سطح یـازده هکـتاری باغ  به دو بخش تقسیم شده آست: یک باغ خصوصی برای خانواده ویک باغ برای مراسم و ورزش.

اقامتـگاه زمسـتانی خانواده در باغ خصوصی رو به تـابش جــنوب قرار گرفته است در طرف دیگر ،  اقامتگاه تابستانی قرار گرفته است که در سایه قرار گرفته واز آزار هوای بسیار گرم فارغ است و به وسیله پنج حوض ونسیمی که در بادگیرمی وزد خنک می شود. در نواری که میان دو ساختمان و در راستای محور مرکز قرار گرفته است شبدر کاشته شده است و این در حالی است که در دو طرف این نوار درختان گیلاس و انار کاشته شده اند. بخشهای اندرونی و آشپزخانه درکنار دیوارهای باغ تشریفات احداث شده اند.

باغ دولت آباد یزد … مدتها محل اقامت کریم خان زند بوده و مدتی نیز در دوره قاجاریه عبدالرضاخان یزدی که با شاه زادگان قاجاری بمبارزه بر خواسته بوده در آنجا کروفری داشته و در دوره زندیه و قاجار یه در شمار زیباترین باغها بوده و اکنون نیز وجود دارد.

شناخت سازمان فضایی باغ

همانطور که در بخش معرفی باغ ذکر گردید ساختار فضـایی از دو بخش تشکیل گردیده، بخش خصوصی و بخش عمومی.

بخش عمومی بوسیله یک محـور قـوی به دو قسمت (کـرت) تقسیم شده است. محـوری که اقامتگاه تابستانی را به اقامتگاه زمستانی متصل می کند. اما چرا طراح بدینگونه با مسئله برخورد نموده؟ آیا این بهترین جواب مسئله بود؟ یا بهتر است بپـرسیم مهمترین دغـدغـه طراح چه بوده؟

لاس وگاس در یکی از گرمترین و خشکترین مناطق آمریکا قرار گرفته است ولی این ایده جالب شما رو برای دقایقی شگفت زده خواهد کرد. Behnisch, Behnisch & Partner گلهای فلزی طراحی کرده اند که در صحرای نوادا مکان مطبوعی برای بازی و بازدید مسافران به همراه خواهد داشت. این پروژه شامل سینما، رستوران، تالار کنفرانس، فضاهای نمایشگاهی، منطقه بازی بچه ها و یک دریاچه مصنوعی است.

موضوع خیلی ویژه در مورد این پروژه برجهای گل شکلی هستند که محیط بسیار گرم و سوزان صحرای نوادا را تبدیل به منطقه ای مطبوع و خوش هوا می کنند. این گلها از فلز پیش ساخته سبک و فیبرهای پیش تنیده ساخته خواهند شد که می توانند هم ایجاد سایه کنند و هم ذرات بسیار ریز هوا را در محیط پخش کنند. ارتفاع این گلهای غول پیکر ۱۲۰ فوت و عرض آنها ۳۰۰ فیت است. برگهای این گلها آب را تبخیر میکنند تا دمای محیط کاهش یابد این گلها همچنین قابلیت جمع آوری انرژی خورشید را دارند و در ماههای زمستان این انرژی را به الکتریسته و انرژی گرمایی تبدیل می کنند. توربین های بادی قائم محور در صورت نیاز می توانند بر روی ساقه این گلها نصب شوند.

نمای شب این گلهای عظیم را می توانید در عکس زیر ببینید.

این برج در آسمان مانسیسک سیبری خواهد درخشید و به عنوان یکی دیگر از پدیده های معماری اکوتک در پرونده فاستر نوشته خواهد شد. برج در یک منطقه جنگلی ساخته خواهد شد که دور از آب وهوای تند و سرد سیبریستساختمان اصلی و بلند (برج)  بر روی دو ساختمان کوتاهتر که نمایی شبیه به تکه ای الماس است برافراشته می شود . این دو ساختمان به خوبی از نور خورشی برایروشنایی داخلی استفاده می کند.

در نوک برج یک رستوران وجود دارد که منظره های پانورامایی از شهر را به بیننده می دهداین ساختمان نظیر بقیه طراحی های فاستر از سیتم اکوتک بهره برده است و حداکثر استفاده از نیروهای طبیعی در سیستم تاسیسات این پروژه به کار رفته است.

برای اطلاعات بیشتر در زمینه اکوتک به بخش اطلاعات عمومی مراجعه کنید.

ترجمه شده از سایت http://www.fosterandpartners.com

توسط : هانیه رضاخواه خادم

“برج دبی” پس از ساخته شدن، برج “سی ان” تورونتو (CN Tower ) با ارتفاع ۵۵۳ متر و برج های در حال احداث در نیویورک و شانگهای را از نظر ارتفاع پشت سر خواهد گذاشت.

ارتفاع دقیق برج نیز تاکنون پنهان نگاه داشته شده است تا هم رقبای احتمالی عنوان بلندترین برج دنیا را سردرگم کند و هم احتمال بلندتر ساختن برج با کمک پیشرفت فناوری تا زمان پایان کار یعنی سال ۲۰۰۸ را از دست ندهد.البته معماران این پروژه انتظار دارند ساختمان را تا ۸۰۰ متر بالا ببرند.

به گفته “نعمان عطا الله”،مدیر فروش شرکت املاک عمار، “برج دبی” پس از ساخته شدن، برج “سی ان” تورونتو (CN Tower) با ارتفاع ۵۵۳ متر و برج های در حال احداث در نیویورک و شانگهای را از نظر ارتفاع پشت سر خواهد گذاشت.

ارتفاع دقیق برج نیز تاکنون پنهان نگاه داشته شده است تا هم رقبای احتمالی عنوان بلندترین برج دنیا را سردرگم کند و هم احتمال بلندتر ساختن برج با کمک پیشرفت فناوری تا زمان پایان کار یعنی سال ۲۰۰۸ را از دست ندهد.البته معماران این پروژه انتظار دارند ساختمان را تا ۸۰۰ متر بالا ببرند.به گفته مسوولان پروژه ، هزینه ساخت برج حداقل یک میلیارد دلار خواهد بود و این تنها بخش کوچکی از هزینه های پروژه منطقه ” برج دبی” است که شامل مرکز خرید،دریاچه های مصنوعی و برج های کوچک تر است.“عمار” که به تازگی به بالاترین حد سوددهی خود تا کنون رسیده است، یکی از چند شرکتی است که دوران رونق ساخت و ساز در دبی را هدایت می کنند. خود دبی که یکی از شیخ نشین های کشور امارات متحده عربی است، یک سوم سهام “عمار” را در اختیار دارد.طبقات بالای برج در شدیدترین حالت ممکن ، می توانند تا ۱٫۸ متر به طرفین جابجا شوند.اما به گفته “عطا الله” ساکنان در صورتی که از پنجره به بیرون نگاه نکنند، حتی متوجه این حرکت هم نخواهند شد.وی می گوید: “احتمال فرو ریختن و یا افتادن هیچ چیز وجود ندارد.این موضوع کاملا منتفی است.““برج دبی” توسط “آدریان اسمیت“Adrian smith)) از شرکت “اسکیدمور ،اویینگز و مریل” (Skidmore Owings and Merrill – SOM) از شیکاگو آمریکا با بهره گیری از الگو های نقوش هندسی معماری اسلامی طراحی شده و بر روی پایه ای فرار دارد که شبیه یک گل صحرایی با شش گلبرگ است،نقشه هایی که تابحال از برج ارائه شده است،نشان دهنده سازه ای تکی است که از برجهای به هم پیوسته لوله ای شکل تشکیل شده است.

برای محافظت از برج در برابر دمای بسیار بالای هوای دبی در ماه های تابستان، از یک پوشش خارجی با کارایی بسیار بالا استفاده خواهد شد.مصالح اولیه در نظر گرفته شده برای ساخت عبارتند از شیشه بازتابنده،آلومینیوم ،پانل های فولاد ضد زنگ و پره های لوله ای عمودی از جنس فولاد ضد زنگ که ارتفاع و پهنای کم برج را برجسته تر جلوه می دهد.به گفته “گرگ سانگ” (Greg Sang) مدیر ارشد کارگاه برای ساخت برج از روش هایی استفاده شده است که امتحان شده و در عمل کارایی خود را نشان داده اند.اما به دلیل ارتفاع زیاد مهندسان مجبور شدند تا مرز نا شناخته پیش روند.وی می گوید: ” ما بتون را تا ارتفاعی پمپاژکردیم که یک رکورد محسوب می شود.رسیدن بتن تا طبقات بالا ۳۰ دقیقه طول می کشد.بنابراین مجبور بودیم ترکیب آن را به گونه ای تغییر دهیم که در این مدت سیال باقی بماند.از طرف دیگر برای پمپاژ بتن تا این ارتفاع به پمپ های بسیار قوی احتیاج داشتیم.”" عمار”  پیش از این اعلام کرده بود که شرکت “سامسونگ” (Samsung Corporation) از کره جنوبی در مناقصه جهانی برج برنده شده است.

برج دوبی در سال ۲۰۰۴

برج دوبی در سال ۲۰۰۵

برج دوبی در سال ۲۰۰۶

برج دوبی در سال ۲۰۰۷

برج دوبی در سال ۲۰۰۸

هتلی که در پایین می بینید یکی از شاهکارهای معماری دنیاست.نه به علت طرح معماری بلکه به علت شرایط خاص مکان و ساخت آن.

این هتل اولین هتل مجلل دنیاست که زیر آب بنا می شود

هایدروپلیس از سه قسمت اصلی تشکیل شده اول بخش ایستگاه زمینی که در خشکی قرار دارد و میهمانان خوش آمدگویی می شوند سپس تونل ارتباط دهنده که با ترن مسافرین را به هتل منتقل می کند و در نهایت ۲۲۰ سوئیت در زیر آب

این پروژه یکی از بزرگترین پروژه های معاصر در جهان است که مساحتی در حدود ۲۶۰ هکتار را در بر می گیرد.(تقریبا مساحتی برابر هاید پارک لندن. جواچیم هازرطراح هتل می گوید هایدرا پلیس یک پروژه نیست یک عشق است. طرح آینده این طرح ۲۰ متر از اعماق خلیج فارس را در بر می گیرد

اصلا تعجب نکنید. عکسهایی که دیدید در سرزمینی داره اتفاق می افته که تا چند دهه پیش آب لوله کشی نداشتند و حالا هتل زیر دریا می زنند جایی که ما هیچ حرفی برای گفتن نداریم جز اینکه در دوره آشور در زمان فرمانروایی سناخریب آبراهه ای روی پایه هایی ساختند که آب را از پنجاه کیلومتری به شهر نینوا می رسانید یا در زمان هخامنشیان فاضلاب شهری برای اولین بار در ایران ساخته شد. البته ببخشید اینا مربوط به چند دهه و صده در ایران نمی شن تقریبا به هزاره های قبل بر می گردند.

December ۲۰, ۲۰۰۶ Gulf city state Dubai’s growth and far-reaching vision continues to astound us – we’ve already written about the World’s tallest building and largest mall and the monumentally-large real estate synthesis projects such as the Palm and world island groups and then there’s the world’s largest airport which is currently under construction and dozens of other projects which would make any city proud. Then earlier this year Dubai-based High Rise Real estate announced a Rotating Tower with four rotating penthouses and a rotating villa. Now the Rotating Tower has been seriously gazumped with the news of the Time Residences tower which will become one of the most unique engineering feats of the modern world – a solar-powered rotating skyscraper. The ۳۰-floor Time Residences will provide ۲۰۰ one- and two-bedroom apartments as well as duplexes and penthouses with continuously-changing views of one of the most exciting skylines on Planet Earth. Just so you know they’re serious, the company has announced plans to build a further ۲۳ such rotating towers around the world.

The tower was designed by Glenn Howells Architects in the UK and City of Arabia developers Palmer and Turner.

As the ۸۰,۰۰۰ tonne building will rotate precisely once every week, markings within each apartment will enable it to function as the world’s largest clock.

December ۲۰, ۲۰۰۶ Gulf city state Dubai’s growth and far-reaching vision continues to astound us – we’ve already written about the World’s tallest building and largest mall and the monumentally-large real estate synthesis projects such as the Palm and world island groups and then there’s the world’s largest airport which is currently under construction and dozens of other projects which would make any city proud.

Now the Rotating Tower has been seriously gazumped with the news of the Time Residences tower which will become one of the most unique engineering feats of the modern world – a solar-powered rotating skyscraper. The ۳۰-floor Time Residences will provide ۲۰۰ one- and two-bedroom apartments as well as duplexes and penthouses with continuously-changing views of one of the most exciting skylines on Planet Earth. Just so you know they’re serious, the company has announced plans to build a further ۲۳ such rotating towers around the world.

استادیوم ورزش‌های آبی پکن که برای المپیک ۲۰۰۸ آماده شده، معماری شگفت‌انگیزی دارد. به خاطر نمای حبابی و شفاف، این استادیوم لقب مکعب آبی گرفته است.

این ورزشگاه طوری طراحی شده که در مصرف انرژی کارا باشد، پوسته حبابی، انرژی نور خورشید را جذب می‌کند و هوا و آب استادیوم را گرم می‌کند. هر حباب، فیلتری دارد که میزان پراکنده شدن گرما را تنظیم می‌کند. جنس این حباب‌ها از یک ماده شبیه تفلون موسوم به ETFE است. بنابراین این ورزشگاه سازه‌ای «سبز» و سازگار با محیط زیست محسوب می‌شود.

این استادیوم از آب بارانی که روی سقفش می‌بارد بعد از تصفیه، برای تأمین آب ورزشگاه استفاده می‌کند. تخمین زده می‌شود که ۱۵۰ تا ۲۰۰ ملیون دلار هزینه، صرف ساختن مکعب آبی شده باشد. این استادیوم از آب بارانی که روی سقفش می‌بارد بعد از تصفیه، برای تأمین آب ورزشگاه استفاده می‌کند. تخمین زده می‌شود که ۱۵۰ تا ۲۰۰ ملیون دلار هزینه، صرف ساختن مکعب آبی شده باشد. عملیات ساخت این استادیوم از دسامبر ۲۰۰۳ آغاز شد.

در المپیک ۲۰۰۸، ورزشکاران برای گرفتن ۴۲ مدال طلا باید در همین ورزشگاه رقابت کنند، ورزشگاهی که ۶ هزار صندلی ثابت و ۱۱ هزار صندلی موقتی دارد و طراحی خوب آن استفاده از این ورزشگاه را تا ۴۰-۳۰ سال آینده هم ممکن خواهد کرد.

این برج دو مار کبری هستند که در صورت ساخته شدن نماد کشور کویت خواهند شد. در حال حاضر چیزی بیشتر از یک کانسپت نیستند.