اطلاعات عمومی

ماده پان پراگ که از حدود یک سال پیش توزیع آن به عنوان ماده خوشبو کننده دهان با اسامی مختلف مانند راجا، تایتانیک، پان پراک، ناس خارجی، پان پاکستان، پان عربی، ویتامین، ملوان زبل، پان اسنفاج و گوتکاو به اشکال مختلف مانند پودر، آدامس و پاستیل در استان های جنوب شرقی کشور به ویژه سیستان و بلوچستان آغاز شده است، مخدری است که علاوه بر زمینه سازی بروز سرطان های دهان، حنجره و لثه، در دستگاه تنفسی و قلب و عروق مصرف کنندگان ایجاد عارضه کرده و تعادل رفتاری و حرکتی آنها را به شدت مختل می کند .

که با توجه به این عوارض خطرناک جسمی و روانی، ستاد مبارزه با مواد مخدر و کارشناسان انجمن سم شناسی و مسمومیت ملی ایران نسبت به مصرف آن به شدت هشدار می دهند. این در حالی است که در بعضی استان های کشور به خصوص استان های شرقی مصرف ماده صناعی پان پراگ در بین نوجوانان و جوانان با تبلیغات کاذب و با نام های عجیب وقریب شیوع یافته است. جانشین دبیرکل ستاد مبارزه با مواد مخدر نسبت به شیوع مصرف ماده مخدر جدیدی به نام "پان پراگ" در میان جوانان و نوجوانان کشور هشدار داد. "محمد رضا جهانی" در یک نشست خبری گفت:پان پراگ یک نوع ماده مخدر صناعی است که عوامل سودجو آن را با عنوان خوشبوکننده دهان به جوانان و نوجوانان می فروشند. وی افزود: در بعضی استان های کشور به خصوص استان های شرقی مصرف ماده صناعی پان پراگ در بین نوجوانان و جوانان با تبلیغات کاذب و با نام های "راجا"، "تایتانیک"،"پان عربی"، "ویتامین"، "ملوان زبل"،"پان اسفناج" "گوتکا"،"ناس خارجی" و "پان پاکستان" شیوع یافته است. او گفت:این مواد با نام های، پان PAAN چالیا CHAALIA گوتکا GUTKHA نیسوار NISWAR در پاکستان، اندونزی، مالزی، فیلیپین، چین، تایوان، کامبوج، ویتنام، لائوس و هند تولید می شود. جهانی افزود:محتویات پان پراگ ترکیبی از تنباکو، آهک،خاکستر، ادویه های معطر، ساخارین و اسانس ها و افزودنی های غیر مجاز است. وی با اشاره به اینکه در این مواد از طعم هایی مانند نعناع استفاده می شود، گفت: ترکیباتی همچون آرسنیک، کربنات، منیزیم و سرب نیز در این مواد مشاهده شده است. جهانی اظهار داشت:پان پراک ها در اشکالی مانند پودر، آدامس و پاستیل توزیع شده و به صورت مکیدنی و یا جویدنی استفاده می شود. جانشین دبیر کل ستاد مبارزه با مواد مخدر، مرکز تهیه این مواد را پاکستان اعلام کرد و افزود: استفاده از این مواد در پاکستان یک عادت رایج طبیعی و فرهنگی است و میزان استفاده از آن به میزان زیادی روبه افزایش است. وی به نام درخت "آرکا کیتچیو" CATECHU ARECA و مصرف دانه آن که سبب قرمزی رنگ دهان می شود، اشاره کرد و گفت: این دانه در برگ درختی به نام " بتل " BETEL پیچیده شده و با افزودن مقداری هیدروکسید کلسیم، تنباکو و مواد افزودنی به آن ماده مخدر پان ساخته می شود. جهانی توضیح داد: چون برگ این درخت گرانبها است، سود جویان و توزیع کنندگان از خاکستر و مواد تقلبی به جای برگ درخت استفاده می کنند.وی همچنین به تولید گوتکا نیز اشاره کرد و گفت: با جوشاندن موادی که در تولید پان به کار برده می شود و پیچاندن عصاره آن در برگ درختی به نام "وین" VIN گوتکا ساخته می شود. جانشین دبیر کل ستاد مبارزه با مواد مخدر به عوارض جسمی روانی ناشی از مصرف این نوع از انواع مواد مخدر اشاره کرد و گفت: نیکوتین موجود در تنباکو این مواد سبب زردی رنگ دندان ها و ایجاد آسیب جدی به سلول های مغز می شود. جهانی، سرطان دهان، حنجره، لثه و ایجاد عارضه در دستگاه تنفسی و قلب و عروق را نیز از دیگر عوارض مصرف این مواد دانست. وی گفت:با مصرف این مواد، بزاق دهان افزایش یافته و خروج مکرر آب دهان مصرف کننده، سبب ایجاد بیماری های عفونی مانند سل و هپاتیت می شود. جهانی از دست دادن تعادل رفتاری و حرکتی، سبکی سر، گیجی و شادی کاذب و تشنگی را از دیگر عوارض مصرف این مواد ذکر کرد. وی، ایجاد دلبستگی و اعتیاد را مهم ترین عارضه مصرف این مواد مخدر صناعی دانست و تاکید کرد:بر اساس بررسی های به عمل آمده از 11 نوع پان های موجود در سطح استان سیستان و بلوچستان، شش نوع آن حامل مواد مخدر افیونی بوده است. جهانی گفت:مبادی ورود این مواد به کشور از طریق کشورهای افغانستان و پاکستان بوده و قیمت آن بین 500تا3000 ریال در نوسان است. جانشین دبیر کل ستاد مبارزه با مواد مخدر همچنین در این نشست خبری به آمپول های نورجیزک NORGEZIC که به عنوان آمپول های ترک مواد مخدر و شل کننده عضلات وارد کشور شده اند،اشاره کرد و گفت: این آمپول ها در اشکال ویال VIAL وارد شده و حاوی نورجیزک، کورتن و مورفین هستند. وی افزود:افراد سودجو برای نفع بیشتر، اغلب در ترکیبات این آمپول ها از فاضلاب استفاده کرده و در اختیار معتادان قرار می دهند. جهانی گفت: معمولا محل تزریق این آمپول ها دچار عفونت شده و بیماری هایی مانند ایدز و هپاتیت را ایجاد می کند. وی افزود:همچنین استفاده از این آمپول ها باعث ایجاد شوک های حساسیت زا شده که در بسیاری از موارد منجر به مرگ بیمار می شود.جهانی،ایجاد سندرم کوشینگ CUSHING را که سبب قطع ترشحات غدد فوق کلیوی می شود،از دیگر عوارض مصرف این آمپول ها ذکر کرد و گفت: با مصرف این آمپول ها فرد دچار اختلالات هورمونی می شود. وی همچنین کوهانی شدن شکل ستون فقرات و تجمع مایع در شکم و صورت و در نتیجه ایجاد خطوط کمرنگ در ناحیه های مذکور و گرد شدن شکل صورت را نیز از دیگر عوارض استفاده از این آمپول ها دانست.
شیشه هروئین را نمی شوید
دکتر جهانی با اشاره به این که خوشبختانه به دلیل هشدارهای وزارت بهداشت و سازمان بهزیستی درصد شیوع مصرف این آمپول ها در کشور بسیار کم است، در پایان در مورد گسترش این تفکر در بین معتادان که "مصرف شیشه، هروئین را از بدن خارج می کند"، تاکید کرد: این جمله کذب محض است، زیرا هروئین یک ماده نیمه صنعتی مخدر، اما شیشه یک آمفتامین صنعتی و شیمیایی محرک است و لذا این دو ماده از هیچ ارتباط ترکیبی برخوردار نیستند که مصرف یکی اثرات آن دیگری را از بین ببرد. جهانی همچنین به دانه مخدر "آرکا" اشاره کرد و از آن به عنوان چهارمین ماده پرمصرف جهان بعد از تنباکو، الکل و کافئین یاد کرد. او گفت: حداقل 10 درصد جمعیت جهان در کشورهای آسیای جنوب شرقی از این دانه استفاده می کنند.
تدبیر جدید مافیای مواد مخدر برای جذب جوانان
از سوی دیگر رییس انجمن سم شناسی و مسمومیت های ایران هشدار داد که تغییر الگوی مصرفی مواد مخدر از سنتی به صنعتی و بکار گیری نام های جدید و متنوع از ترفند های جهانی مافیای فروش مواد مخدر در کشور ها است.به دنبال اطلاع رسانی و هشدارهای کارشناسان اجتماعی و رسانه ها درباره افزایش مصرف مواد مخدر در میان جوانان و به خصوص دانشجویان و دانش آموزان و آگاهی نسبی خانواده ها، بازار مصرفی مواد مخدر سنتی از جمله تریاک، هرو یین و یا حشیش اندکی کاهش یافت.اما قاچاقچیان مواد مخدر تدبیری تازه اندیشیدند و با تغییر رنگ، ظاهر و نام این موادمخدر سعی در ایجاد بازار فروش جدید کرده اند. دکتر شاهین شادنیا -دبیر انجمن سم شناسی و مسمومیت های ایران- در گفتگو با شهر، درباره مواد مخدر صنعتی جدید می گوید: الگوی مصرف مواد مخدر به سرعت در حال تغییر بوده و همین امر بر حجم نگرانی از آینده جوانان می افزاید.وی با بیان این در هر جامعه ای پس از شیوع مواد اعتیادآور مانند تریاک، هرو یین و یا حشیش و مشاهده عوارض سو» آن، میل به مصرف آن در افراد کم می شود، می افزاید: در شرایط کنونی هروئین به عنوان ماده مخدر خطرناک در جامعه جا افتاده است، بنابراین قاچاقچیان با تغییر رنگ، ظاهر و نام این ماده مخدر سعی در ایجاد بازار فروش کرده اند. دبیر انجمن سم شناسی و مسمومیت های ایران معتقد است: تدبیر جدید مافیای مواد مخدر پس از آن که بازار فروش خود را در بین معتادان از دست داد تغییر در محتویات مواد مخدر قبلی و انتخاب عناوین جدید و اغوا کننده برای این مخدرهای صنعتی بود.شادنیا با بیان این که تامین مواد مخدر طبیعی و گیاهی به زمان زیادی نیاز دارد، به نکته مهمی اشاره می کند: معتادان جذب مواد مخدری می شوند که میزان اثر گذاری و قدرت و پتانسیل مخدر آن بیشتر باشد، بنابراین مواد مخدر صنعتی به دلیل اثر گذاری زیادی که دارند در بین مصرف کنندگان مواد مخدر طرفداران زیادی پیداد کرده و بازار فروش آن رونق پیدا کرده است. شادنیا توضیح می دهد: بر اساس نمونه هایی که نیروی انتظامی در اختیار مراکز تحقیقاتی قرار داده، کراک موجود در بازار همان هرویین با درجه خلوص 50 درصد است و فروشندگان سودجو، این ماده را با نام محرک کراک عرضه می کنند. این ماده یکی از شایع ترین مواد مخدر مصرفی در بین جوانان بوده که این ماده به شدت اعتیاد آور است.به گفته وی قرص های اکستازی جزو داروهای محرک از گروه "آمفتامین"هاست و روانپزشکان این داروها را در برخی از بیماری تجویز می کنند اما متاسفانه سود جویان با تغییراتی آن را به عنوان یک مخدر مصرف به فروش می رسانند. وی با بیان این که بر خلاف مخدرهای افیونی مانند تریاک که عموما آرام بخش بوده و استعمال کننده را به سمت سکون و کندی حرکت می برد، می افزاید: مخدرهای صنعتی با تحریک های مغزی که دارند، به فرد انرژی مضاعف می دهند. این تحرک زایی و افزایش انرژی پس از استعمال، باعث می شود تا جوانان نسبت به چنین موادی گرایش بیشتری پیدا کنند. در کنار انواع مخدرهای صنعتی مثل کراک، شیشه، کریستال می توان از مصرف "پان" نام برد که قرص نشاط آور بوده و در بین دانشجویان و دانش آموزان رواج یافته است.شادنیا تاکید می کند: از دیگر تاثیرات مخدرهای صنعتی، ایجاد اختلال در سیستم مغزی انسان است. این حالت به گونه ای است که مصرف کننده به دلیل توهمی که در آن به سر می برد از حالت عادی کاملا خارج می شود.گفتنی است; چندی پیش ستاد مبارزه با مواد مخدر در مورد رواج ماده مخدر جدید به نام پان پراگ و گسترش مصرف اکستازی هشدار داده است.

پایگاه فرهنگی تفریحی ایران ناز

ازدواج چه تاثیری بر اعتیاد دارد؟ پاسخ به این سوال به یک مقدمه‌چینی احتیاج دارد

یادم می‌آید روزی خانمی به مطب‌ام مراجعه کرد و نظرم را درباره ازدواج پسر معتادش با دختر خانمی پرسید. مادر این پسر معتقد بود که پسرش به این دلیل معتاد شده که هنوز ازدواج نکرده و اگر ازدواج کند سرش به سنگ می‌خورد و مسوولیت‌پذیر می‌شود. از من اصرار که چنین چیزی نیست و از آن خانم انکار که نه، دقیقا همین است. این باور و باورهایی از این دست همواره زمینه‌ساز برخی مشکلات‌اند که در گفتگو با دکتر پونه کیمیاقلم، روان‌پزشک و عضو هیات علمی دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی کوشیده‌ایم به این موضوع بپردازیم.....

سوال: خانم دکتر! ازدواج چه تاثیری بر اعتیاد دارد؟
به نظر من پاسخ به این سوال به یک مقدمه‌چینی احتیاج دارد. بحث اعتیاد در سال‌های اخیر در کشورمان یکی از عمده‌ترین مسایل مطرح شده در جامعه است. با وجود آسیب‌های فرهنگی و اجتماعی و اقتصادی ایجاد شده توسط فرد مصرف‌کننده، باید به فرد معتاد به عنوان یک انسان باهمه آرزوها و آمال فردی نگاه کنیم. اعتیاد معمولا در سنین نوجوانی شروع می‌شود. هر چند به ندرت می‌تواند در سنین بالاتر نیز آغاز شود که در این صورت معمولا علت خاصی برای ابتلا به آن وجود دارد. بسته به سن شروع، مسایل مختلفی مانند اشتغال، ازدواج،بچه‌دارشدن، ادامه تحصیل و ارتباط اجتماعی در پیش روی فرد قرار دارد که تمام این موارد می‌توانند تحت‌الشعاع مصرف مواد فرد قرار گیرند. در مورد ازدواج مصرف‌کننده مواد مخدر سوال‌های مختلفی در جامعه ازطرف بستگان، دوستان و سایرین مطرح می‌‌شود. برخی اعتقاد دارند که ازدواج به صورت یک فاکتور حمایتی اجتماعی می‌تواند باعث بالابردن انگیزه فرد برای‌ترک مواد شود، فرد را مسوولیت‌پذیر کند و استرس او را کاهش دهد و مشغولیت با مسایل خانواده باعث شود زمان کمتری برای گذراندن با دوستان و هزینه کمتری نیز برای خرج کردن برای مواد در اختیار داشته باشد. این باوری است که در کشورما در رابطه با ازدواج و نقش آن در درمان همه دردها و بیماری‌ها وجود دارد که البته این موضوع به طور مطلق صحت ندارد. ازدواج در ابتدای امر انگیزه خوبی برای‌ ترک اعتیاد است. این انگیزه می‌تواند کوتاه مدت یعنی برای مخفی ماندن اعتیاد در تست مورفین و بلند مدت برای پاک ماندن در همه زندگی باشد. معمولا در آستانه ازدواج مراجعات زیادی از این دست به مراکز درمان اعتیاد دیده می‌شود و بیماران در این مرحله ممکن است به طور موقتی پاك شوند.

سوال: و بعد از این ترک اعتیاد موقتی، چه سرنوشتی در انتظار این افراد خواهد بود؟
سرنوشت‌های مختلفی در انتظار این افراد است. در ابتدا باید بدانیم كه اعتیاد تنها به معنای حضور یك ماده مخدر ویا محرك در خون نیست. با مصرف حتی یك بار از بعضی از مواد مدار پاداش خاصی در مغز تحریك می‌شود كه تقریبا همیشه به طور نیمه خاموش حتی در هنگام عدم مصرف باقی می‌ماند. مصارف طولانی مدت می‌تواند باعث ایجاد تغییرات خاصی در شخصیت فرد شود. این تغییرات می‌تواند به‌صورت انفعال، وابستگی یا پرخاشگری باشد. مهارت‌های زندگی(كنترل خشم، ‌استرس، همدلی.....) به خصوص در مصرف‌كنندگان مواد پرتخریب آموخته نمی‌شوند و مواد تنها به صورت سرپوشی برای آرام‌سازی و پركردن ناكفایتی این افراد به كار می‌رود.

بعد از ترک فرد مواجه با سال‌های از دست‌رفته و ناتوانایی‌های خود می‌شود و در مقابل با مسایل پراسترس راه‌حلی بلد نیست. ازدواج به عنوان یک مرحله پرمسوولیت و استرس‌زا نیازمند مهارت‌های بین فردی و اجتماعی خاصی است. بعداز گذشتن ماه‌های اولیه در فردی که تنها به صورت پاکسازی بدن از مواد درمان شده است، فرد در یک موقعیت تنش‌زایی قرار می‌گیرد که در حل آن ناتوان است و با توجه به ماهیت بیماری اعتیاد، عود و مصرف مجدد دور از انتظار نیست. به نظر می‌رسد ماندگاری این افراد در ‌ترک نمی‌تواند زیاد باشد. صورت مثبت قضیه این است که در فردی که از حمایت خانوادگی نامناسبی برخوردار بوده است و یا در محیط‌های اجتماعی پراز موادمخدر و مصرف‌کننده زندگی می‌کرده است، با دوری از این شرایط بتواند روزهای پاک بیشتری را تجربه کند. در مورد اعتیاد این نکته را باید در نظر داشته باشیم که امکان عود و بازگشت همیشه وجود دارد و هرگز درمورد ‌ترک کامل آن نمی‌توان به طور قطعی اظهار نظر کرد. توجه به نکته فوق باعث می‌شود که در جامعه دلواپسی خاصی در مورد ازدواج با فرد مصرف‌کننده وجود داشته باشد.

سوال: چگونه می‌توان مطمئن شد که همسر آینده ما مصرف‌کننده مواد مخدر نیست؟
تست‌های مورفین (به تنهایی و بدون حضور موادمحرک) آزمایش غربالگری اعتیاد در کشور ما است. دلواپسی در مورد پاسخ منفی کاذب این تست‌ها و اینکه گاهی روش‌هایی برای مخدوش کردن نتایج این تست‌ها موجود است، بی‌جا نیست. این نکته را هم اضافه کنم که در مراکز تخصصی امکان پیگیری حضور انواع مواد به طور صد در صد وجود دارد که با هیچ ماده‌ای قابل پوشش دادن نیست. مشکل در اینجاست که این افراد درست در حوالی انجام آزمایش دست به‌ترک ماده مصرفی به هر روشی می‌زنند که در آن زمان جواب آزمایش به طور درست منفی و به معنای عدم حضور ماده گزارش می‌شود.

سوال: آیا راه‌های مشهودتر و دم‌‌دستی‌تری هم برای تشخیص این موضوع وجود دارد؟
بله، تغییرات خلق‌وخو، شایع‌ترین علامت مصرف است. در طی روز فرد می‌تواند تغییرات بارز وبیش از حدی در رفتار و خلق داشته باشد. حتی گاهاً این افراد در هنگام مصرف مواد بسیار مهربان و پرتوجه می‌شوند. در ساعت نیاز به مصرف مواد تحریک‌پذیری شایع است. این افراد درساعات خاصی نیاز به تنهایی دارند و از بودن کنار خانواده به هر دلیل امتناع می‌کنند و از جمع‌هایی که نیاز به حضور مداوم و طولانی مدت دارند فرار می‌کنند. که نمونه آن رفتن به سفرهای دسته جمعی است.
 
 مشکلات خواب به صورت کم‌خوابی، پرخوابی، به هم خوردن ساعات معمول خواب وبیداری، خواب آلودگی روزانه و بیداری‌های شبانه می‌تواند با انواع مواد دیده شود. همچنین تغییرات وزن و اشتها به صورت کاهش و افزایش مشاهده می‌شود. تغییر در رفتار جنسی اعم از میل یا تحریک جنسی رخ می‌دهد. مصرف بعضی از مواد بوی خاصی دارد که از لباس ووسایل شخص استشمام می‌شود. در چهره برخی از مصرف‌کنندگان نیز می‌تواند تغییراتی را به صورت کبودی دور چشم، فرو رفتن گونه‌ها، آسیب‌های دندانی و تیرگی لب‌ها مشاهده کرد. در معتادان تزریقی آثار تزریق روی دست‌ها و بازوها و نقاط غیرمعمول در کشاله ران یا گردن دیده می‌شود که می‌تواند توسط لباس یا خالکوبی پوشانیده شود. گاهی نیز صدای مصرف‌کنندگان استنشاقی تودماغی می‌شود.

سوال: وجود چه وسایلی در محل کار و زندگی فرد می‌تواند ما را به او مشکوک کند؟
برای مصرف بعضی از مواد وسایل خاصی مورد نیاز است. برای مثال، دیدن سوزن سوخته یا کاغذهایی که لوله شده‌اند و یا دستمال نیم‌سوخته و ابزار شیشه‌ای خاص می‌تواند شک‌برانگیز باشد. در مورد علایم و نشانه‌های فوق قطعا نمی‌شود اظهارنظر کرد. در بعضی از افراد علایم مشابهی وجود داردکه ناشی از مصرف مواد نیست و در مقابل مصرف‌کننده‌هایی نیز هستندکه شدت علایم در آنان قابل ملاحظه نیست. توجه کنید که هیچ فردی حتی پزشک به‌رغم وجود نشانه‌های بالینی و مشکوک، در مورد مصرف یا عدم مصرف مراجع بدون آزمایش نمی‌تواند اظهار نظر قطعی کند. خوش بینی و بد بینی بیش از حد هردو در فردی که قرار است با وی ازدواج کنید می‌تواند زندگی آینده شما را تحت‌الشعاع قرار دهد.