اطلاعات عمومی

با وجود رعایت تمام استانداردها و تدابیر حفاظتی باز هم امکان ایمنی صد درصد در مورد استفاده از هیچ کدام از دست ساخته های بشر وجود ندارد.

نیروگاه های اتمی نیز به عنوان بخشی از دستاوردهای بشر برای زندگی بهتر ممکن است با مشکلاتی همچون ایجاد خسارت های زیست محیطی در قالب نشت مواد رادیواکتیو، حمله نظامی و تروریستی به تاسیسات هسته ای و یا وقایع غیر قابل پیش بینی روبه رو شوند.

به گزارش خبرگزاری فارس، واقعه فوکیشیما و از کار افتادن سیستم های خنک کننده های راکتور های این نیروگاه نشان داد که وقایع غیر قابل پیش بینی همواره می توانند انسان را غافلگیر کرده و سبب ایجاد شرایط ناگوار شوند.

جمهوری اسلامی ایران به عنوان یک قدرت اتمی که تاسیسات متعدد اتمی را در نقاط گوناگون کشور جای داده است، همواره ممکن است با سوانح هسته ای همچون نشت مواد رادیو اکتیو و آسیب های تشعشعی به دلایل گوناگون از جمله نقص فنی این تاسیسات، رو به رو شود.

از این رو حداقل به نظر می رسد آمادگی در مقابل حوادث این چنینی جزو جدا نشدنی از مجموعه آمادگی های نیروهای عملیاتی یک قدرت اتمی باشد. نکته ای که به طور حتم از چشم مسئولان ایرانی دور نمانده است.

اما به راستی سطح آمادگی ایران در مقابل حوادث هسته ای و اقدامات پیش گیرانه چگونه است؟!

*گام اول: مرکز ایمنی هسته ای سازمان انرژی اتمی

مرکز نظام ایمنی هسته‌ای کشور یک مرجع ذیصلاح ملی است که ماموریت حصول اطمینان از استفاده ایمن از انرژی هسته‌ای و منابع پرتو در ایران با هدف حفاظت کارکنان، مردم، نسل‌های آینده و محیط زیست در برابر اثرات زیان‌آور پرتوها، با در نظر گرفتن دو اصل حداکثر ایمنی معقول قابل دستیابی و حداقل پرتوگیری معقول قابل دستیابی عهده‌دار است.

این مرکز وظیفه نظارت و ارتقای ایمنی تمامی مراکزی که به نوعی از تجهیزات اتمی از جمله نیروگاه های اتمی است، را بر عهده دارد.

نظام ایمنی هسته ای ایران دارای 4 مدیریت اصلی شامل دفتر خدمات هسته ای و پرتوی، دفتر امور ایمنی هسته ای کشور، دفتر پادمان هسته ای ملی و دفتر امور حفاظت در برابر اشعه کشور است.
در کنار این شبکه پرتو سنجی این مرکز وظیفه سنجش تمام پرتوهای هسته ای در فضای ایران و از سوی دیگر وظیفه چک کردن تمامی محموله های ورودی کشور از نظر آلودگی به مواد هسته ای را دارد.

این مرکز به طور مرتب در حال مبادله اطلاعات برای ایمنی بالای هسته ای با آژانس انرژی اتمی است تا سطح ایمنی تجهیزات تاسیسات تاسیسات اتمی به طور کامل حفظ شود.

*گام دوم: اورژانس هسته ای

در یک حادثه هسته ای اولین و مهم ترین تاثیر آن انتشار مواد رادیو اکتیو است. با توجه به وجود تاسیسات هسته ای غنی سازی در ایران امکان آزاد شدن اورانیوم 235 که مهم ترین سوخت نیروگاه های هسته ای است، کاملا وجود دارد.

در کنار این، عناصری مانند ید رادیو اکیتو و عنصر سزیم نیز می تواند سبب وارد آمدن صدمات گوناگون به بدن انسان از جمله انواع سرطان ها و حتی تب های ناگهانی و مرگ سریع در دوزهای بالای دریافت اشعه شود. از همین رو رسیدگی سریع به افراد آسیب دیده در اولویت آمادگی برای چنین حوادثی قرار دارد.

به همین منظور در بیمارستان فارابی اصفهان و همچنین در نیروگاه هسته ای بوشهر بخش های تخصصی برای رسیدگی به سوانح هسته ای ایجاد شده است.

اورژانس بیمارستان فارابی از چهار اتاق اصلی شامل اتاق برهنه سازی، اتاق CRP، اتاق شستشوی بیماران آلوده و اتاق وان درمان تشکیل شده است. در ابتدا بیماران از یک ورودی یکطرفه که تنها اجازه ورود به بیمار می دهد به اتاق برهنه سازی وارد می گردند. هر شخص باید کاملاً برهنه گردد و نمی تواند از این اتاق خارج شود مگر آنکه کاملاً لباسها، جواهرات، وسایل شخصی یا دیگر موادی را که می تواند با آلودگی زدایی کامل تداخل داشته باشد، از بدن خارج نوده و در یک کیسه مخصوص قرار دهد. در این مرحله بوسیله یک دتکتور بدن برهنه بیمار کاملاً از نظر آلودگی هسته ای بررسی می گردد و در صورت وجود هرگونه آلودگی بیمار به اتاق شستشو وارد می گردد.

مجروحانی که مبتلا به هرگونه عارضه تهدید کننده حیات می باشند پیش از هر گونه اقدامی به اتاق CPR منتقل می گردند و پس از آنکه کاملاً پایدار گردیدند سایر مراحل را طی می نمایند.

در اتاق شستشو بیماران سرپایی از طریق دوش های ایستاده و دیواری با فشار بالا و سایر مجرومان از طریق دوش های دستی کاملاً با آب شسته می شوند. درب خروجی این تاق دارای یک شماره گرد می باشد و در صورتی که بیمار کاملاً از هر گونه آلودگی هسته ای پاک نشده باشد اجازه خروج به آنها نمی دهد.

بیماران دارای آلودگی شیمیایی با اسید فلوریدریک ممکن است جهت رفع آلودگی به محلول های مخصوص مانند بنزالکونیوم نیازمند باشند که محل آلودگی در اتاق وان درمان در محلول مخصوص شناور می گردد.

اورژانس کلینیک بوشهر نیز از تجهیزات کاملی برای هرگونه درمان سوانح هسته ای برخوردار است.
در حوزه تحقیقات نیز مراکز گوناگونی در داخل کشور فعالیت می کنند که از جمله این ها می توان به مرکز تحقیقات پزشکی و پرتو سنجی دانشگاه بقیه الله اشاره کرد.

این مرکز به عنوان یک قطب پژوهشی، تحقیقات گوناگونی را برای مقابله با تشعشعات خطرناک رهبری می کند.

گام سوم: مقابله با حوادث سنگین تر

در صورت روی دادن هرگونه انفجار و آتش سوزی در نیروگاه و تاسیسات هسته ای نیز واحد های جداگانه وارد عمل خواهند شد تا جلوی گسترش هرچه بیشتر آتش سوزی را هر بگیرند.

این واحد ها که شامل نیروهای ویژه آتش نشان نیز می شود، وظیفه دارند تا نسبت به اطفای حریق هسته ای اقدام کنند. این واحدها شامل تجهیزات خاص و همچنین پوشش های ویژه برای جلوگیری از تاثیر تشعشعات هسته ای زیان بخش هستند. مواد شیمیایی خاص و خنک کننده های مختلف از جمله وسایل مورد استفاده در این واحدها هستند.

گام چهارم: مقابله با آلودگی رادیو اکتیو

در کنار رسیدگی سریع به مصدومان حوادث هسته ای، جلوگیری از آلودگی رادیو اکتیو در محوطه حادثه یکی از اولویت های موقعیت های این چنینی است. مواد رادیو اکتیو در صورت آلوده کردن خاک و آب محیط باعث انقراض حیات و جلوگیری از زیست طبیعی در محیط خواهد شد.

در واقعه چرنوبیل آلوده شدن خاک محیط تا محوطه 30 کیلومتری سبب تخلیه کامل آن منطقه شد به طوری که بنا بر پیش بینی ها تا 50 سال آینده پاک سازی این منطقه به طول خواهد انجامید.

در کنار واحد های ویژه برای کنترل حادثه، تیم های ش.م.ر نیروهای مسلح نیز وظیفه ای حیاتی در جلوگیری از گسترش مواد رادیو اکتیو و پاکسازی محیط ایفا می کنند.

خوشبختانه به دلیل تجربه بالای نیروهای مسلح کشورمان در مقابله با تسلیحات شیمیایی در زمان جنگ تحمیلی عراق علیه ایران تیم های ش.م.ر سپاه و ارتش از توانایی قابل ملاحظه ای برای مقابله با آلودگی های رادیو اکتیو برخوردار هستند.

استفاده از خودروهای ویژه، تجهیزات پاکسازی و پوشش های ویژه از جمله مزیت های تیم های ش.م.ر نیروهای مسلح در برخورد با آلودگی هاست.

هم اکنون ستاد مشترک کل نیروهای مسلح وظیفه سیاست گزاری برای اجرای برنامه های آموزشی و توسعه این یگان ها در داخل ارتش و سپاه پاسداران را بر عهده دارد و در مانورهای گوناگون نیز در طی سال آمادگی این واحدها به بوته آزمایش گذاشته می شود.

نکته آخر این که گرچه همه چیز می تواند در واقعیت با فضای مانور متفاوت باشد، اما آمادگی قبلی می تواند تلفات و تاثیرات نامطلبوب یک حادثه را به حداقل برساند.

مساله ای که در مورد مقابله حوادث هسته ای اهمیت دو چندانی دارد و ایران نیز ثابت کرده است که در این مسیر قدم بر می دارد.