اطلاعات عمومی

مترجم: اميررضا درگاهي

در اين مقاله به برخي سوالات از قبيل سوالات زير پاسخ داده خواهد شد:
-خويشتن داري چيست؟
-پيامدهاي منفي از دست دادن خويشتن داري کدامند؟
-چرا خويشتن داري مبحث کنترلي مهمي به شمار مي آيد؟
-چه افکارغير معقولي باعث مي شوند که از خويشتن داري خودداري کنيد؟
-چطور مي توانيد خويشتن داري را در خود تقويت کنيد؟
-آيا در عرصه هاي مختلف زندگي خويشتن دار هستيم؟
-چه نوع احساساتي منجر به از دست دادن خويشتن داري مي شوند؟
-وبالاخره مراحل تقويت خويشتن داري کدامند؟

خويشتن داري چيست؟
خويشتن داري يک سري رفتارهايست که:
-به شما اين واقعيت را مي قبولاند که تنها چيزي که در زندگي مي توانيد آن را کنترل کرده و تغيير دهيد خودتان هستيد.
-تمامي حرکات مخرب، عادات ناپسند، مشکلات عقده اي و رواني، و رفتارهاي غيرقابل قبول و نا معقول را کنترل مي کند.
-در زندگيتان به شما احساس تسلط بر خود، استقلال و شايستگي مي دهد.
-هدايت آنها تحت قدرت و کنترل شماست بدون آنکه نياز به دخالت ديگران احساس شود.
-موجب مي شود خود، براي سرنوشت تان تصميم بگيريد، چرا که خويشتن داري موانع و مشکلاتي را که مانع موفقيت شماست از سر راهتان بر مي بردارد.
-اعتدالي ميان کمال گرايي و غفلت درمراقبه از خود ايجاد مي کند.
-منجر به برقراري اعتدال در زندگي شده و هنگام بروز مشکلات جديد توانايي مقابله با آنها را به شما مي دهد.
-شما را در کنترل واکنشهاي فرا احساسي ياري مي کند.
-شما را ياري مي کند تا از احساسات خشک و تحليل رفته رهايي يابيد به طوري که زندگي سالمي داشته باشيد.
-اساسي براي مبارزات سالم با مشکلات بوده و کمک مي کند تا مسئوليت هاي شخصي خود را در زندگي بپذيرد.
-با جلوگيري از هر گونه افراط در زندگي، اعتدال را زندگي تان حفظ مي کند.
-حرکات کنترل نشدني و غير قابل تغيير را از زندگي تان خارج مي کند تا بتوانيد بيشتر به خود توجه کنيد.
-مانع از برخي مسائل چون: دخالت ديگران، آزار و اذيت، درماندگي، وابستگي بيش از حد و يا توجه ديگران مي شود.
-کمک مي کند تا به ديگران وابستگي نداشته و روابط متقابل خود را در شرايط متعادل حفظ کنيد.
-اميال دروني تان را در رسيدن به کمال عقلي و مسئوليت منعکس مي کند.

پيامدهاي منفي از دست دادن خويشتن داري کدامند؟
اگر نتوانيد در زندگي خويشتن دار باشيد، ممکن است:
-تنها روي مسائل ديگران تمرکز داشته و از توجه به مسائل خود باز بمانيد.
-از اثرات منفي برخي رفتارها مانند اعتياد به الکل، وابستگي هاي دارويي، پرخوري، ارتباط جنسي نا خواسته، روابط ناهنجار، خريدهاي بي مورد، قمارکردن و مصرف دخانيات رنج ببريد.
-به خاطر ضعف و ناتواني خود در ايجاد تعادل و تحت کنترل داشتن زندگي تان، افسرده و دلسرد شويد.
-براي کنترل زندگي تان شديدا به ديگران وابسته شويد.
-در دام تفکر کمال گراها و ايده آليست ها بيفتيد که معتقدند رضايت شما از انجام يک کار مهم نيست، چرا که آن کارهنوز هم جاي تکامل دارد و اين کافي نيست.
-کنترل محدوده هاي احساسي را که مي بايست حفظ شوند از دست بدهيد.
-در شروع و پايان روابط با ديگران سردرگم شويد.
-واکنش هايي که در برابر يک موقعيت از خود نشان مي دهيد، کاملا عصبي و بيش از حد احساسي بوده و يا فرو کش شده، تحليل رفته و خالي از احساس باشد، که هيچ کدام از آنها مناسب نبوده و براي سلامتي مضر است.
-جدايي از مردم، مکان ها يا چيزهايي را که براي شما ضرر دارد غير ممکن ببينيد.
-اين قدرت را در خود نبينيد که تعادل را در زندگي تان برقرار سازيد.
-دردام احساس درماندگي بيفتيد و خود را مجاب کنيد که توانايي مراقبت از خود را نداشته و بنابراين زمام زندگي را روز به روز بيشتر از دست دهيد.
-از ديگران براي حل مشکلات خود کمک بخواهيد تا زندگي تان را کنترل کنيد.
-اين تفکر در شما رخنه کند که به خاطر مشکلات زياد، کار، تلاش و کمبود امکانات نمي توان تعادل را در زندگي برقرار کرد؛ حال اينکه افراد، مکانها و مسائل بسيارديگري وجود دارند که مي توانيد روي آنها تمرکز کنيد.
-حتي عزت نفس تان پايين بيايد، زيرا نمي توانيد باور کنيد که به اندازه کافي ارزش و قدرت داريد که زندگي خود را تحت کنترل بگيريد.

چرا خويشتن داري مبحث کنترلي مهميست ؟
زيرا:

-اين مسأ له يک مسأله درونيست و به پيرامون زندگي تان کمتر مربوط مي شود.
-به شما اين قدرت و توانايي را مي دهد تا سرنوشت و اقبال خود را در دست بگيريد.
-اين اطمينان را به شما مي دهد که مي توانيد آنچه را که در زندگي تان قابل کنترل و تغيير است، به ويژه در مورد خودتان، تغيير دهيد.
-اجازه نمي دهد در دام درماندگي و وابستگي بيفتيد تا براي رفع مشکلات خود نيازمند ديگران باشيد.
-نياز به يک " مراقب" يا " مدد کار" را براي تعيين آينده تان برطرف مي کند.
-اجازه نمي دهد يک سري رفتارها مانع از رسيدن شما به ايجاد کمک و دوستي شده و در زندگي نسبت به ديگران آسيب پذير باشيد.
-اعتدال را در واکنش هاي احساسي به زندگي تقويت کرده به طوري که در بروز احساسات خود دچار افراط و تفريط نمي شويد.
-موجب مي شود تا در مورد افکار، اعمال و احساسات خود در زندگي مسئوليت پذير بوده و اين قدرت را به شما مي دهد تا عواقب آنها را نيز بپذيريد.
-باعث مي شود براي موفقيت در زندگي وابسته به کسي نباشيد.
-اين آگاهي را به شما مي دهد که عده اي قصد دارند روي شما اعمال قدرت و کنترل بکنند، در نتيجه براي تغيير اين وضعيت دست بکار خواهيد شد.
-آن، تمريني است بر روي کنترل و قدرت تان برعواملي که ديوانه وار به آنها وابسته ايد به طوري که بتوانيد تعادلي را در آنها ايجاد کنيد.
-اين يک تمرين معقول و واقع گرايانه درباره کنترل و قدرت در زندگيتان مي باشد.

چه افکار غير معقولي موجب مي شوند که از خويشتن داري خودداري کنيد؟
تصور مي کنيد:

-تلاش براي بدست آوردن کنترل بي معني بوده و درهر حال شکست خواهيد خورد.
-هيچ راهي وجود ندارد که بتوانيد رفتارهايتان را کنترل کنيد.
-ديگران بايد آن را برايتان کنترل کنند.
-و ترجيح مي دهيد ديگران بر رفتارهايتان نظارت داشته و وقتي لغزش مي کنيد، از واکنش آنها و پيامد بدي که برايتان حاصل مي آيد به موضوع پي ببريد.
-مي ترسيد اگر براي به دست آوردن کنترل از ديگران کمک نخواهيد، آنها ديگر به شما توجه نکنند.
-مي ترسيد اگر بيش از حد مستقل بوده و رفتارهاي خود را کنترل کنيد، نسبت به ديگران بي اعتنا شويد.
-چون تا به حال طعم پدر يا مادر بودن را نچشيده ايد بايد آن را امتحان کنيد.
-هرگز بزرگتر نخواهيد شد و اين مسأ له واقعا خسته کننده است.
-چون هنوز جوان هستيد چرا بايد مثل بزرگتر ها رفتار کنيد.
-ديگران بايد رفتار شما را همانگونه که هست تحمل کنند.
-بواسطه شناختي که ديگران پيش از اين ها از شما داشته اند، اکنون نيز سعي نکنند شما را تغيير دهند.
-مغلوب مشکلات و مسئوليت ها شده ايد.
-اگر ديگران از شما بخواهند که تغيير کنيد، آنها بايد به جاي شما براي اين تغيير تلاش کنند.
-از وضعيتي که داريد راضي بوده و خود را همينگونه دوست داريد.
-تغييرات بسياري بايد اعمال شود، پس تلاش، بي فايده است.
-چرا ديگران، حتي براي يک بار هم که شده، اين کاررا برايتان انجام ندهند؟
-ديگران به نيازهاي خودشان خيلي آسان تر پي مي برند تا شما به نيازهايتان.
-چون تا کنون در کنترل اين رفتارها ناتوان بوده ايد، از اين پس هم نمي توانيد در انجام اين امر موفق باشيد.
-از کنترل رفتارهايتان در زندگي متنفر بوده و به همين خاطر هرگز از انجام آن احساس خوبي نداشته ايد.
-تنهايي، پيامد اصلي خويشتن داري بوده و باعث مي شود که براي رسيدن به کمال تلاش نکنيد.
-بيشتر احساس نااميدي مي کنيد تا اينکه احساس تنهايي کنيد.
-اين چنين تمرکزي روي "خود" بي معني بوده و هيچ کس واقعا آن را انجام نمي دهد؛ پس چرا من بايد زيربار آن بروم؟
-وابستگي هاي زيادي داشته و هرگز نمي توانيد تغيير کنيد.
-وقتي که نمي توان در آن به موفقيت 100 درصد رسيد، پس چرا بايد اصلا اين تغيير را شروع کنيد؟
-چون نمي توانيد ضعف خود را ببينيد، پس چطور مي توانيد با خود رو راست باشيد؟
-با ترک رفتارهاي سابق خود، آنقدر تغيير مي کنيد که ديگر کسي از شما خوشش نخواهد آمد.
-با توجه به آن نمي توانيد زندگي کنيد، بدون توجه به آن هم نمي توانيد.
-وقتي تلاش مي کنيد خود را کنترل کنيد، اضطراب و نا اميدي در شما بيشتر مي شود.
-از کاري که مي کنيد لذت مي بريد، پس چرا بايد آن را متوقف کنيد؟
-هيچ کس به شما نخواهد گفت که بايد با زندگي تان چکار کنيد.

چطور مي توانيد خويشتن داري را در خود تقويت کنيد؟
به منظور تقويت خويشتن داري مي بايست مراحل زير را بکار ببنديد:
مرحله اول: در ابتدا بايد تعيين کنيد که در چه موقعيتهايي مي بايست بيشتر خويشتن دار باشيد. موقعيتهاي زير را مطالعه کنيد و هر يک از آنها را که نياز به کنترل شدن دارند مشخص کنيد.

ليست مشکلاتي که نياز به کنترل دارند
آ. زندگي شخصي
1-رژيم غذايي
2-پذيرش بي چون و چرا و خود دوستي
3-عزت نفس
4-رفتارهاي غيرمعقول و افراطي در:
-غذا خوردن
-خريد کردن
-تميز کردن
-مصرف داروها
-مصرف الکل
-قمارکردن
-رابطه جنسي
-مصرف دخانيات
-دوستي ها
-مصرف شکر
اعمالي که به بحران مبدل مي شوند
-فعاليت کردن
-فيزيک بدن
-ورزش کردن
-رفتارهاي غير قابل کنترل

ب. رابطه با ديگران
1.وابستگي مفرط به ديگران
2.دخالت ديگران
3.درماندگي و نا اميدي
4.بيش از حد فريفته شدن
5.عدم کنترل احساسات
6.سوء استفاده از رفتارها

پ. رابطه با کساني که به شما نياز دارند
1.نياز به درمان
2.ارعاب و ترس
3.عدم توانايي در مهار آنها
4.مواجهه با خطر خودکشي
5.آرمان گرايي مفرط
6.نياز به يک مراقب
7.پذيرش بي چون و چرا و عشق به ديگران
8.کنترل احساسات
9.کنترل خشم و عصبانيت

ت. زندگي کاري/ تحصيلي
1.مديريت زمان
2.کنترل استرس
3.مرض کار کردن
4.ترس از موفقيت
5.ادعا بودن
6.خودشناسي به عنوان يک کارمند يا محصل
7.شناخت هنرها و توانايي ها
8.کنترل کمال گرايي

ث. زندگي اجتماعي
1.نياز به نظام حمايتي جامعه
2.درگيري با ديگران
3.شرکت در باشگاه ها و فعاليت ها
4.رفتن به تفريگاهها و گذراندن اوقات فراغت
5.عضويت در گروههاي مذهبي
6.کنترل رقابت ها
7.کنترل رهبري

مرحله دوم: پس از اينکه مشکلات مختلفي را که در مورد آنها بايد بيشتر خويشتن دار باشيد مشخص نموديد، حال نوبت آن است احساساتي را که در هنگام هر يک از اين بحران ها در شما بروز مي کند بيابيد. براي يافتن اين احساسات از ليست زير استفاده کنيد.
احساس: حالات و رفتارهاي ناشي از آن احساس
ملالت: بي توجهي، بي قراري، معذب بودن، ، بي انگيزه بودن، نياز به تازگي و طراوت، تغيير و شور و هيجان
عصبانيت: ميل مفرط، تنفر، فريفتگي، خشم، کينه توزي، جنون و حسادت
گناه: شرمندگي، درماندگي، پشيماني، سرزنش، آشفتگي و محنت
افسردگي: کم حرفي و انزوا، ناسازگاري، احساس پوچي، عدم قدرت،احساس رنج و ضعف، ناکارآمدي، آشفتگي، غم، دلسردي و درماندگي
اضطراب: استرس مفرط، ازدست دادن کنترل، تشويش، احساس مغلوبيت، بي قراري، عصبي بودن، افزايش فشارها، ترس، احساس سردرگمي و سراسيمگي
تنهايي: اين احساس که ديگران به شما بي توجه بوده و شما را طرد کرده اند. شما را دوست نداشته و از شما غافل شده اند.
ترس: عصبيت، اضطراب، تشنج، ضعف، نگراني و شکاکي
هيجان: اشتياق، پيشرفت، پويايي، مهارت، فعاليت، انگيزه و چابکي
آسايش: غرور، طراوت، قدرداني، رضايت، فضيلت، کارآمدي، احترام، قناعت،جرأت، کمال، تمدد اعصاب و آرامش
شادماني: احساس عالي بودن، خوشحالي، عشق، در بين ديگران جاي داشتن، احساس امنيت و زيبايي

مرحله سوم: هنگامي که تشخيص داديد کدام احساسات و هيجانات، از دست دادن کنترل را در شما تشديد مي کند، حال بايد افکار و عقايد مخربي را که باعث اين فقدان روز افزون مي شوند شناسايي کنيد.

مرحله چهارم: سپس مي بايست افکار سالمي را که عقلاني، نو و براساس واقعيت هستند و کنترل از دست رفته را در اين مشکلات به شما بازمي گردانند بيابيد.
افکاري چون:
-من مي توانم کنترلم را در اين مسأ له بدست آورم.
-من اين توانايي را دارم که خود را کنترل کنم.
-رفتارهايم را کنترل خواهم کرد.
-من مي توانم از رفتارهاي افراطي و عادات بد خودداري کنم.
-من مي توانم بدون سرکوب رفتارم، آن را تحت کنترل درآورم.
-همانطور که اين رفتارها به تدريج در من ايجاد شده، براي ترک کردن آنها نيز به زمان احتياج است.
-من هم يک بشر بوده و کامل نيستم؛ پس هنگامي که دوباره کنترلم را از دست دادم نبايد نوميد گردم.
-من مي توانم در افکار، احساسات و اعمالم، واقع گرا و منطقي باشم.
-تغيير رفتارهاي پيشين نياز به زمان، انگيزه و تلاش دارد و من هم اراده کرده ام تا با توجه و بکارگيري آنها خويشتن داري را در زندگيم بدست آورم.
-من اين شايستگي را دارم که دست از اين رفتارهاي نا معقول بردارم تا بتوانم به موفقيت و شکوفايي در زندگي برسم.
-من توانايي کنترل و تغيير را داشته و در اين راه گام بر مي دارم.
-هيچ فکر، احساس يا رفتاري در من نيست که نتوانم آن را کنترل کنم.
-من وقت بيشتري براي تقويت خويشتن داري در خود خواهم گذاشت.
-من انسان سالمتري خواهم بود، در صورتي که تلاش هايم را روي تقويت خويشتن داري بيشتر کنم.
-با کنترل قدرت مضاعف خود در مسائل غير قابل تغيير و غير قابل کنترل وتقويت تفکيک احساسات از روابط نا متعارف در زندگيم، خويشتن داري را در خود رشد خواهم داد.
-با دخالت ديگران، احساس درماندگي و واکنش هاي بيش از حدي که درمقابل کساني که شديدا به آنها وابسته ام نشان مي دهم، روند رشد اين حس را در خود متوقف خواهم کرد.
-بايد دخالت ديگران را در زندگيم متوقف کنم تا به واسطه وابستگي بيش از حد، احساس درماندگي نکنم.
-مي توانم محدوده هاي احساسي مناسبي بين خود و ديگران ايجاد کنم.
-بايد ازاصلاح يا تغيير ديگران در زندگيم بپرهيزم.
-من از نظر احساسي خود را حمايت خواهم کرد اگراين حالات احساسي، رفتارهايم را براي کسب کنترل ياري کنند.
-من براي تعادل افکار، احساسات و رفتارهايم تلاش خواهم کرد.

مرحله پنجم: پس از اينکه اين افکار را با خود مرور کرديد، حال نوبت آن است که اعمال و رفتارهايي را که به تقويت خويشتن داري در شما کمک مي کنند مشخص کنيد.
در اينجا به برخي از اين اعمال و رفتارها اشاره مي کنيم:
-تمدد اعصاب و کاهش استرس
تلقين به نفس
-برنامه ريزي و مديريت زمان
-حرکات موزون ( ايروبيک)، پنج تا هفت بار در هفته
-رژيم غذايي مناسب
-تمرين کظم غيض
-توجه به معنويت و پيشبرد آن
-تمريناتي جهت بالا بردن انگيزه
-گسترش حمايت هاي احساسي
-پيوستن به گروههاي خودياري
-اصلاح روابط خود با مردم
-خلاقيت در حل مسائل
-مطالعه کتاب هاي خوديار
-ساختن يک دفترچه شخصي
-تغيير الگوها يا عادات روزمره زندگي
-کارهايي جهت تقويت حس عزت نفس در خود
-درمان و تربيت کودک درون
-بکارگيري افکار معقول و واقعي
-قطع ضرورت اعمالي چون شرب خمر، پر خوري، استعمال دخانيات، داشتن رابطه جنسي، خريد مفرط، قمار کردن، يا رفتارهايي از اين دست، با تسليم آنها به نيروي والاي خود (عقل)
-توسعه اهدافي که بايد در برنامه روزانه، هفتگي، ماهانه و ساليانه مورد نظارت قرار گيرند
-اجازه اين امر به ديگران که هرگاه رفتارها، افکار يا احساسات سابق تان دوباره پديدار شد، شما را آگاه سازند
-دوري از مکانهايي که احساسات منفي را در شما ايجاد مي کنند
-عدم توجه به خواسته ها، وسوسه ها يا ضرورت هاي سابق
-مطرح کردن احساست خود با شخصي که به او اطمينان داريد
-نظارت بر موقعيت هايي که موجب بازگشت رفتارهاي غير قابل کنترل مي گردند ( مثلا موقعيت هايي چون کسالت داشتن، گرسنگي، عصبانيت، تنهايي و خستگي)

مرحله ششم: هنگامي که اين سري اعمال معقول را که موجب تقويت خويشتن داري در شما مي شوند شناسايي کرديد، سپس براي حل هريک از مشکلات خود روي اين اعمال برنامه ريزي کنيد.

مرحله هفتم: بعد از اينکه اين برنامه ريزي را تهيه نموديد، براي کنترل اين اعمال طبق برنامه يکي يکي آنها را اجرا کنيد. براي اولويت بندي مشکلات از روش زير استفاده کنيد:
اولويت اول: مشکلاتي که با از دست دادن کنترل، خطرات بسيار جدي اي در زندگيتان ايجاد مي کند.
اولويت دوم: مشکلاتي که با از دست دادن کنترل، سلامت ذهن و جسم به خطر مي افتد.
اولويت سوم: مشکلاتي که با از دست دادن کنترل، احساسات و افکارتان تحت تأثير قرار گرفته بطوري که درآنها افراط خواهيد کرد.
اولويت چهارم: مشکلاتي که باعث از دست دادن کنترل مي گردند اما در حال حاضر خطر چنداني روي سلامت ندارند.

مرحله هشتم: پس از اين که اين اعمال را اولويت بندي نموديد، سپس هر يک از آنها را اجرا کنيد تا کنترل خود را بدست آوريد.

مرحله نهم: اگر پس از مدتي دريافتيد که هنوز نمي توانيد رفتارهاي خود را کنترل کنيد، دوباره از مرحله اول کار را شروع کنيد.

..........................................

بیشتر گناهان یک جوان ناشی از بر افروختگی نیروی شهوت در او است. دین داری و معنویت تا حدود زیادی انسان را از آلودگی حفظ می کند، ولی در هر صورت انسان دارای غرایزی است که اگر به موقع و به صورت صحیح ارضا نشود، سلامتی بدنی و روانی و حالت های معنوی انسان را نیز دچار چالش خواهد ساخت. نیروی غریزه در انسان به قدری قوی است که گاهی باعث شکسته شدن مقاومت افرادی می شود که به علم و عمل مشهور عام و خاص بوده اند. باید سعی کنید هر چه زودتر پاسخ منطقی و مناسبی برای تامین نیازهای طبیعی و غرایز داشته باشید و زمینه ازدواج خود را به هر صورت که ممکن باشد، فراهم سازید. بهترین و اساسی ترین راهکار کنترل شهوت و ترک گناه ازدواج است. اگر ازدواج به هیچ و جه مقدور نیست، در این صورت چاره ای جز استفاده از روش های کنترلی و پیشگیری هایی که گفته می شود نیست، اما باید بدانید که این روش ها نیز تا حدودی می تواند این نیروی بسیار قوی را کنترل و مهار کنند و راهکار اصلی همان است که گفته شد.
راهکار کنترل شهوت:
بی‌تردید یکی از نیرومندترین غرایز، نیروی شهوت و غریزه جنسی است. این نیرو که از ابتدای تولد به صورت نهفته در وجود آدمی به ودیعه نهاده شده است، تا زمان بلوغ هم چنان دوران آرام و بی‌تحرکی را پشت سر می‌گذارد، اما به محض شروع دوران نوجوانی آرام، آرام زمان بیداری و شکفتگی آن فرا می‌رسد و رفته رفته تمامی وجود نوجوان را دربرمی‌گیرد و بر تمامی رفتار انسان اثر می‌گذارد. به همین دلیل غریزه جنسی و نیروی شهوت فرد را با مشکلاتی مواجه می‌سازد.
برای تعدیل و کنترل غریزه جنسی راه‌های متعددی وجود دارد که به برخی از آن‌ها اشاره می‌کنیم. اما قبل از آن بیان این نکته لازم است که کنترل غریزه جنسی به صورتی که منطبق با فطرت انسانی باشد، امری ممکن و در عین حال پیچیده و دشوار است. آن‌هایی که از مبانی اخلاقی و معنوی محکم و متینی برخوردارند و نیز از شرایط خانوادگی خوب و مطلوبی از حیث ارزش‌های اخلاقی بهره‌مند هستند و اراده قوی دارند، به خوبی می‌توانند از پیامدهای منفی آن مصون باشند.
برای کنترل غریزه جنسی هم خود فرد و هم والدین و اطرافیان مسئولیت دارند. آن چه مربوط به خودشما می‌شود و سؤال شما از این زاویه است عبارتند از:
1- برنامه‌ریزی برای کار مداوم
جوانان و نوجوانان از نیروی سرشار و فوق‌العاده‌ای برخوردارند. این نیرو اگر در زمینه‌های دیگر مورد اساتفاده قرار نگیرد و به صورت مطلوب از آن استفاده نشود، با توجه به شرایط سنی آن‌ها در قالب امور جنسی و شهوانی ظاهر خواهد شد. اگر جوانان و نوجوانان به کار مداوم عادت کنند و نیرو و توان خود رادر این زمینه به مصرف برسانند تا حدودی از انحرافات اخلاقی و شهوت و غریزه جنسی در آنان پیشگیری می‌شود. کارهای بدنی موجب تعادل جسم و روان می‌شود. اگر نیک بنگریم افرادی که به کار مداوم مشغول هستند و نیرو و استعدادشان را در زمینه‌های مثبت و سالم به کار می‌اندازند، کم‌تر دچار انحرافات اخلاقی و بحران‌های روحی می‌شوند. کار موجب می‌شود نیرو و انرژی جوان قبل از آن که به چربی‌های اضافی تبدیل گردد و اختلالاتی در ساز و کار اندام‌های بدن ایجاد گردد، از طریق سوخت و ساز مفید و سالم به مصرف برسد.
2- تنظیم خواب
تحقیقات نشان می‌دهد که بیشتر انحرافات به خصوص در زمینه مسایل جنسی از فکرهای ناسالم و خیال‌پردازی‌هایی که جوانان قبل از خواب رفتن دارند، ناشی می‌شود. اگر جوان قبل از آن که به خواب برود، فکرش به خودش و یک سری مسایل و موضوعات مربوط به دوره جوانی، معطوف گردد، کم کم به انحرافات کشیده خواهد شد. بنابراین، یکی از روش‌های پیشگیری از انحرافات این است که برنامه خواب به صورت دقیق تنظیم شود و تا زمانی که خواب بر شما غالب نشده به رختخواب نروید. وقتی به رختخواب بروید که کاملاً خسته و آماده خواب هستید. لازمه این کا این است که در طول روز مشغول فعالیت‌های مهم بوده و به اندازه کافی کار کرده باشد.
طبیعی است اگر جوان با خستگی به رختخواب نرود، به ناچار مدت زمانی را در بستر بیدار خواهد ماند تا به تدریج به خواب رود و چون افکار و اندیشه‌های شهوانی و تحریک‌آمیز معمولاً در این مواقع به سراغ جوان می‌آیند، تنظیم ساعات خواب برای جوان، ضرورت خاصی می‌یابد. یکی از روان شناسان در این باره می‌گوید: نیمه اول شب بیش از نیمه دوم آن به بدن نیرو می‌دهد بنابراین باید از آن به نحوی مفید استفاده شود. و صبحگاهان به محض اینکه از خواب بیدار شدید. بی‌درنگ از بستر برخیزید و توجه داشته باشید که بامدادان بیدار ماندن در بستر خواب، بسیار زیان‌بار است، جسم را سست و ناتوان می‌سازد و وسوسه‌های شوم در دل فرد ایجاد می‌شود.
3- دوری از محیط‌های آلوده و ناسالم
یکی از علل و عوامل انحرافات جنسی و به طور کل انحرافات اخلاقی، محیط آلوده و محرک‌های شهوانی است. محیط از طریق وارد نمودن عناصر محرک در گرایش‌های انحرافی، منجر به طغیان غریزه جنسی در جوان می‌شود. مسایلی از قبیل بدحجابی، روابط ناسالم و آزاد دختر و پسر، برخی از سریال‌های تلویزیونی و فیلم‌های خارجی و هم چنین استفاده نادرست از اینترنت در تحریک شهوت و غریزه جنسی جوان مؤثر است شاید برای برخی زا نوجوانان یادآوری و تذکر مسایل دینی و اخلاقی چیزی بیهوده و غیر ضروری تلقی شود، زیرا آن‌ها نه در فکر سلامت خویش هستند و نه مسایل اخلاقی و دینی را می‌پذیرند، اما برای شما که روحیه مذهبی قوی دارید و همین مسأله باعث شد تا نگران آینده‌تان باشید، گفتن این مسایل مهم و ضروری است. اگر واقعاً می‌‌خواهید از جوانی‌تان به خوبی استفاده کنید و در راه درست و سالم گام بردارید، سعی کنید از محیط‌های آلوده و دیدن عوامل تحریک کننده، جداً پرهیز نمایید.
4- استفاده درست و مطلوب از اوقات فراغت
یکی از زمینه‌های پیدایش انحرافات در جوانان و نوجوانان، استفاده نادرست آن‌ها از اوقات فراغت است. اوقات فراغت طولانی و بی‌برنامه نوجوانان را عاصی و سرگردان می‌کند. آن‌ها به تدریج سرخورده و مأیوس می‌شوند و در نتیجه به دنیای درون خویش پناه می‌برند و در کنج خلومت و انزوا راهی برای مشغولیت خود می‌جویند.
5- بر خورداری از روابط سالم انسانی
جوانان و نوجوانانی که روابط نامطلوب و ناسالم دارند و با افراد منحرف و بی‌بند و بار دوست و رفیق هستند، کم کم به انحرافات کشیده می‌شوند و تحت تأثیر امور شهوانی قرار می‌گیرند. نفوذپذیری جوانان از دوستان و همسالان بیش از سایر گروه‌ها است. در سنین بلوغ صحبت‌های آهسته و در گوشی بین نوجوانان بیش‌تر می‌شود و محور این گفتگوها، غالباً مسایل جنسی و امور شهوانی است که به صورت مخفیانه و به دور از انظار بزرگ‌ترها طرح می‌شود. برای پیشگیری از انحرافات اخلاقی سعی کنید از دوستی‌های آلوده و مشکوک جداً پرهیز نموده و با افراد سالم و مذهبی ارتباط برقرار نمایید.
6- پرورش تقوا و معنویت در وجود خویش
همه آنچه بیان شد، به نحوی می‌توانند در پیشگیری از انحرافات اخلاقی و طغیان شهوت و غریزه جنسی نقش داشته باشند، اما آن چه بیش از همه ضروری است و به صورت زیربنایی در شخصیت و رفتار جوان مؤثر است. پرورش معنویت و تقویت ایمان و تقوای الهی است. ما در عصری زندگی می‌کنیم که جهان به شدت در مادیات فرو رفته و یک سره غرق در جاذبه‌های نفسانی و امور شهوانی گردیده است. در شرایط کنونی، خلأ عظیم و هولناکی از اخلاق و معنویت پدید آمده و تمامی مشکلات انسان‌ها نیز از همین جا ناشی شده است.
اگر با تقویت ایمان و نیروی اراده، باورها و اعتقادات نوجوانان تقویت گردند، بدون شک بخشی از مشلکات آنان به ویژه در زمینه مسایل اخلاقی و شهوت و غریزه جنسی درمان می‌شود.
اگر نوجوان از ته دل باور نمود که تمام اعمال و رفتار او را خدا می‌بیند و بر اساس عملکرد افراد به آن‌ها پاداش می‌دهد و اساساً سعادت و خوشبختی انسان به دست خودش می‌باشد، در این صورت احتمال اینکه مرتکب گناه نشود بسیار زیاد است.‌
یقین داشته باشید، تا زمانی که نیروی ایمان و تقوا در وجود انسان بارور و تقویت نگردد، هیچ ضمانتی از شهوت و انحرافات اخلاقی وجود ندارد. به خصوص در وضعیت کنونی که عوامل تحریک کننده بسیار زیاد است. بنابراین قبل از هر چیزی سعی کنید نیروی ایمان و تقوا را در وجود خویش بارور کنید. اگر فکر و ذهن شما متوجه خدا باشد و همیشه نماز خود را اول وقت انجام دهید، خداوند شما را یاری می‌کند تا از هر گناهی مصون بمانید و تحت تأثیر شهوت و غریزه جنسی قرار نگیرید. خداوند متعال در قرآن کریم می‌فرماید: «ان الصلوه تنهی عن الفحشاء و المنکر» به درستی که نماز انسان را از هر گونه آلودگی و عمل زشت و گناه دور نگه می‌دارد. نماز واقعی نه تنها والاترین عامل کنترک شهوت و دفاع در برابر هجوم انحرافات اخلاقی تلقی می‌شود، بلکه عامل تهاجمی علیه انحرافات و شهوت‌ها نیز محسوب می‌گردد.
دستور العمل مهار شهوت و گناه:
1- ترک زمینه گناه: این خود زیرمجموعه‏اى دارد که مهمترین آن عبارت از است:
* کنترل چشم: دقیقا باید مواظب چشم خود بود که مبادا به نامحرم و کلاً هر آنچه که شهوت‏انگیز است، نگاه شود. عن الصادق(ع): «النظر سهم من سهام ابلیس مسموم و کم من نظره اورثت حسره طویله؛ نظر دوختن تیرى مسموم از تیرهاى ابلیس است و چه بسا نگاهى که حسرت درازمدتى را (در دل) به ارث بگذارد»، (سفینه‏البحار، شیخ عباسى قمى، ماده نظر).
تا حد امکان انسان از حضور در مجالس مختلط یا برخورد با نامحرم پرهیز نماید.
* کنترل گوش: باید از شنیدنى‏هایى که ممکن است به حرام منجر شوند و زمینه‏ساز حرام هستند پرهیز شود. مانند نوار موسیقى، صداى شهوت‏انگیز نامحرم و...
* ترک مصاحبت با دوستان ناباب: دوستانى که باعث مى‏شوند انسان مزه گناه را مزمزه کند، در واقع دشمن هستند و باید از آنها پرهیز کرد.
از امام سجاد(ع) نقل شده: «النهى عن مصاحبه خمسه و محادثتهم و مرافقتهم فى طریق و هم الکذاب والفاسق والبخیل والاحمق والقاطع لرحمه؛ حضرت از همراهى و سخن گفتن و رفیق بودن با پنج کس را نهى فرموده: کذاب، گناهکار، بخیل، احمق و کسى که قطع رحم کرده است»، (همان، ماده صحب).
البته اینها از مهمترین زمینه‏هاى گناه هستند که باید ترک شوند ولى کلاً هر چیزى که زمینه گناه را فراهم مى‏کندباید ترک شود.
2- ترک فکر گناه: ترک زمینه گناه سهم به سزایى در ترک فکر گناه دارد ازاین‏رو هر چه بیشتر و دقیقتر زمینه گناه ترک شود فکر گناه کمتر به سراغ انسان مى‏آید. این فکر گناه است که شوق در انسان ایجاد مى‏نماید و بعد از شوق اراده‏ى عمل سپس خود گناه محقق مى‏شود، مسلما تا اراده و شوق و میل نسبت به کارى نباشد انسان مرتکب آن کار نمى‏گردد.
3- اشتغال به برنامه شبانه‏روزى: حتما باید شبانه‏روز خود را با برنامه‏ریزى صحیح و متناسب وضع روحى و جسمى خود پر کنید و هیچ ساعت بیکارى نداشته باشید تا نفس شما را مشغول کند. در اوقات بیکارى وسوسه‏هاى نفس و شیطان به سراغ انسان مى‏آید و او را به فکر گناه و سپس به خود گناه مى‏کشاند قال امیرالمؤمنین على(ع): «ان هذه النفس لاماره بالسوء، فمن اهملها، جمحت به الى المآثم؛ براستى و حقیقت که این نفس (انسانى) پیوسته و مرتب به بدى امر مى‏کند در نتیجه هر کس آن را به خود واگذارد (و به کارى نگمارد) نفس او را به سمت گناهان مى‏کشاند»، (الغرر والدرر، باب النفس به نقل از سرالاسراء، استاد على سعادت‏پرور، ج 1، ص 544، ح 4).
4- روزه گرفتن: روزه گرفتن قواى حیوانى و شهوانى انسان را تضعیف مى‏کند اگر قواى شهوانى ضعیف گشت قهرا فکر گناه هم کم‏رنگ مى‏شود. عن ابى جعفر(ع) قال: «اذا شبع البطن طغى؛ هرگاه شکم پر شود طغیان مى‏کند، (المحجه‏البیضاء، ملا محسن فیض کاشانى، ج 5، ص 150). مفهومش این است اگر شکم بر نشود طغیان نمى‏کند و بهترین قسم جوع و گرسنگى همان روزه گرفتن است.
تذکر این نکته بسیار ضرورى است که اولاً: روزه نباید براى بدن ضررى داشته باشد وگرنه شرعا حرام است. ثانیا: براى کارهاى روزمره مخل نباشد. ثالثا: اگر نه مضر بود ونه مخل فقط روزهاى دوشنبه و پنج‏شنبه باشد نه بیشتر ولى در هر صورت اگر براى روزه گرفتن عذرى است مورد بعدى یعنى ورزش دو برابر شود.
5- ورزش: هر روز ورزش لازم است البته آن ورزش‏هایى باشد که براى بدن ضررى ندارد مثل نرم دویدن و نرم طناب زدن و انجام حرکت‏هاى کششى و اگر براى روزه گرفتن عذرى هست زمان ورزشى دوبرابر شود مثلاً از بیست دقیقه به چهل دقیقه افزایش یابد.
6- فکر مرگ: این یکى دیگر از چیزهاى بسیار مفید است که فکر گناه را یا از بین مى‏برد و یا کم مى‏کند که این به شدت و ضعف فرو رفتن در فکر مرگ بستگى دارد اگر انسان با این واقعیت انس بگیرد و مردن را باور دل سازد نقشى سازنده و بالا برنده دارد. قال امیرالمؤمنین على(ع): «اذکروا هادم اللذات و منغص الشهوات و داعى الشتات؛ یاد کنید (مرگ را) درهم کوبنده لذات را و تیره و تلخ کننده شهوات را و دعوت کننده جدایى‏ها را»، (الغرر والدرر، باب الموت، به نقل از سرالاسراء، استاد على سعادت‏پرور، ج 2، ص 159).
یاد مرگ دل را از تعلق به شهوات جدا مى‏سازد و انسان را از گناه و فکر گناه باز مى‏دارد آنچه که بسیار مهم است این است که اولاً این فکر هر روز و مستدام باشد اگر شبانه‏روزى نیم‏ساعت باشد کافى است ثانیا در مکان خلوتى باشد مخصوصا اگر آن مکان خلوت خود محیط قبرستان باشد به هر گونه که این فکر در مرگ با جان عجین شود و باور دل گردد بسیار مطلوب است مثلاً یکى از کیفیت‏هاى فکر در مرگ را یکى از بزرگان چنین مى‏فرمود: تمام خاطرات تلخ و شیرین گذشته را در حد امکان مثل یک فیلم از ذهن بگذراند و به خود بباوراند که همه اینها گذشت و چند روز باقى مانده عمر هم مى‏گذرد لحظات جان دادن، وقتى که خویشان و نزدیکان را رها مى‏سازد و از تمام تلخ و شیرینى‏ها وداع مى‏کند و... همه و همه را به خوبى تأمل کند تا دل بلرزند و چشم بگرید.
سخن آخر این است که این دستورات وقتى نتیجه مى‏بخشد که هر چه دقیق‏تر به آن عمل شود زمان نتیجه آن بستگى به شرایط و خصوصیات افراد دارد، ازاین‏رو پى‏گیر زمان نتیجه نباید بود فقط هم و غمّ صرف عمل به دستورات شود.
امید است با رعایت این نکات و به خصوص توجه به تقوا و نماز بتوانید غریزه جنسی و حس شهوت را در خویش کنترل و مهار نمایید و زمانی که فرصت مناسب برای ازدواج فراهم گردید، به ازدواج اقدام کنید.
البته توجه دارید که ازدواج کردن غیر از فرزند آوری است اگرمی گوییم در این سن ازدواج کنید منظور رسیدن به تمام کار کردهای ازدواج نیست.
در پایان علاوه بر راهکارهای ارائه شده که رعایت آن‌ها می‌تواند به شکل زیربنایی این مشکل را برطرف کند یک سری توصیه‌های کاربردی‌تر به اختصار ارائه می‌شود:
1- مراقب نگاه‌تان باشید.
2- از خلوت با نامحرم، سخن گفتن و شوخی کردن با آن‌ها جداً خودداری کنید.
3- از فکر کردن، تصور و تخیل جنس مخالف و مسایل جنسی خودداری کنید.
4- از نگاه کردن به تصاویر و فیلم‌های تحریک کنند جداً خودداری کنید.
5- از شوخی‌های جنسی و محرک پرهیز کنید.
6- در صورت شدت شهوت، خوردن غذاهای محرک و دارای کالری زیاد مانند خرما، پیاز، فلفل و... را به حداقل برسانید.
7- برای تعدیل نیروی جنسی خود حتماً ورزش و تحرک جسمانی و کار فیزیکی و بدنی را در زندگی روزمره خود لحاظ کنید.
8- دعا و توسل برای نگهداری ایمان و رفع مشکلات می‌تواند مفید باشد.
9- روزه گرفتن موجب کاهش نیروی جنسی می‌شود.
10- سعی کنید در طول روز با وضو باشید و از نورانیت آن استفاده کنید.
در پایان توجه شما و همه جوانان عزیز را به این روایت جلب می‌کنم:
امام علی(ع) می‌فرمایند: «اکره نفسک علی الفضائل فان الرذائل انت مطبوع علیها» با سعی و مجاهدت فضایل اخلاقی را به نفس سرکش خود تحمیل کن، زیرا خواهش طبیعی بشر بر شهوات و رذایل اخلاقی است.
کتب زیر سفارش مى‏شود:
1- نردبان آسمان (دروس اخلاق حضرت آیت الله بهاءالدینى)، تدوین و ویرایش: اکبر اسدى
2- سلوک معنوى، تدوین و ویرایش: آقاى اکبر اسدى
3- خودشناسى براى خودسازى، محمد تقى مصباح یزدى
برای آشنایی با روش درمان خودارضایی توصیه می کنیم به آدرس زیر مراجعه کنید. ما در سایت پرسمان ارگ دو مقاله داریم که در رابطه با عوارض خودارضایی و درمان آن است. مطالعه و عمل به توصیه ها و راهکارهای ارایه شده در این زمینه موثر است. موفق باشید.
http://www.porseman.org/archview.aspx?grp=7


برگرفته از پرسمان