ایدز در شخص بالغ با وجود دست كم دو علامت اصلی ، همراه با حداقل یكی از نشانه های فرعی زیر مشخص می شود ، مشروط بر اینكه برای نارسایی ایمنی و نقص دستگاه دفاعی بدن علت مشخص از قبیل سرطان ، سوء تغذیه شدید و یا سایر علل شناخته شده وجود نداشته باشد.

علائم اصلی:

1_كاهش وزن بیشتر از 10 درصد 2_اسهال مزمن بیشتر از یك ماه 3_تبهای متناوب یا ثابت بیش از یك ماه

علائم فرعی:

1_سرفه پایدار به مدت بیش از یك ماه

2_عفونت پوستی منتشر همراه با خارش

3_تبخالهای عود كننده

4_برفك دهانی

5_عفونت تبخالی  مزمن پیشرونده  و منتشر,بزرگ شدن عمومی غدد لنفی

آلودگی به ویروس ایدز دلیل ابتلا به بیماری ایدز نیست،ولی سرانجام تقریباً بطور اجتناب ناپذیری به بیماری ایدز منتهی می شود. مقصود از آلودگی به ویروس ایدز این است كه ویروس وارد بدن انسان شده است ولی هنوز تغییراتی كه علائم بیماری را به بار می آورد ، ایجاد نكرده است.

یكی از اولین راه های شناخت یك بیماری ، شناخت علائم و مراحل مختلف سیر بیماری است . با این شناسایی میتوان از گسترش و توسعه بیماری در مراحل اولیه جلوگیری نمود .علائم آلودگی بیماری ایدز بسیار پیچیده است و دارای مراحل چندی است كه الزاماًهمه آنها در افراد آلوده مشاهده نمی شود. این مراحل عبارتند از:

مرحله اول

عفونت حاد:

در اغلب موارد در صورتی كه تعداد كافی ویروس ایدز وارد بدن فردی شود ، بعد از چند هفته  علائمی نظیر تب ، گلودرد،بزرگی غدد لنفاوی، درد مفاصل و عضلات ، سر درد، ضعف و بی حالی، بی اشتهایی ، تهوع و استفراغ، كاهش وزن، اسهال و گاهی دانه های جلدی و یا تظاهرات عصبی ظاهر میگردد. این علائم اختصاصی نبوده و شباهت كاملی با نشانه های بسیاری ازبیماریهای دیگر دارد . چون خود بخود ظرف یك تا دو هفته بهبودی حاصل میگردد ، كمتر اتفاق می افتد كه بیماری دراین دوره تشخیص داده شود.
بعلاوه از هنگام ورود ویروس ایدز تا مثبت شدن نتیجه آزمایشگاهی كه نشانگر آلودگی فرد  است حدود 2تا 12 هفته و گاهی تا16 ماه طول می كشد. در این فاصله زمانی ، فرد، آلوده بوده و ممكن است سایرین را آلوده كند و متاسفانه به روشهای آزمایشگاهی فعلی نمی توان بوجود آن پی برد.

مرحله دوم

بدون علامت:پس از بهبودی  خود بخودی مرحله حاد، بیمار وارد مرحله بدون علامت می شود كه بر حسب نوع ویروس آلوده كننده از10تا17 سال طول می كشد. در این مدت شخص آلوده هیچگونه علامتی از بیماری را بروز نمی دهد و به ظاهر كاملاً سالم است ولی برای دیگران آلوده كننده می باشد . این مرحله نزد كودكان كوتاهتر است و در این  مرحله شخص دیگران را مبتلا می كند . در این دوره آزمایش خون مثبت است. كنترل انتشار ویروس در این مرحله مشكل می باشد .

مرحله سوم

بزرگی منتشر و پایدار غدد لنفاوی:دراین مرحله غدد لنفاوی به صورت بزرگ شده و به شكل قرینه و بدون درد در بیش از دو نقطه بدن بجز ناحیه كشاله ران ظاهر می شود حداقل 3ماه باقی می مانند.

مرحله چهارم

مرحله قبل از ایدز و حالات وابسته به ایدز:قبل از بروز علائم نهایی ایدز در بیمار ، عوارضی ظاهر می شود  كه به آن علائم مربوط به ایدز می گویند و عبارتند از :

1.كاهش وزن بیشتر از10درصد وزن سابق

2.اسهال به مدت بیشتر از یك ماه

3.تب به مدت بیشتر از یك ماه

4.عرق شبانه

5.خستگی، بی حالی و ضعف

این علائم را مقدمه استقرار كامل ایدز كه پایان طیف بیماری می باشد ، به حساب می آورند . در برخی موارد ، بی قراری، بی اشتهایی، دل درد ، سردرد وجود دارد و تغییرات عصبی منجر به از دست دادن حافظه و آسیب اعصاب محیطی می شود. این علائم معمولاً متناوب است ولی كاهش وزن در اكثر  بیماران وجود دارد و پیشرونده هم می باشد . بسیاری از بیماران در این مرحله دچار ضایعات پوستی، مخاطی و ضایعات دائم و یا عود كننده دهنی و یا ناحیه تناسلی به علت ویروسهای مختلف می شوند.

مرحله پنجم

ایدز:ایدز به مرحله نهایی آلودگی ایدز گفته میشود. در این مرحله به علت كاهش شدید قدرت دفاعی بدن، شخص، مستعد ابتلا به بسیاری عفونتهای و سرطانها می شود كه علائم بسیار متنوعی دارند و د رنهایت بیمار را از پای در می آورند.

حدود 25درصد افراد پس از 5سال ،25درصد پس از 10سال و حدود25درصد پس از 15سال از ورود ویروس به بدن دچار ایدز می شوند . یعنی در مجموع حدود 75درصد افراد آلوده پس از 15سال به مرحله ایدز می رسند.

در مورد این مساله كه بالا خره 25درصد باقیمانده چه سرنوشتی دارند و چه زمانی وارد مرحله ایدز می شوند بحث وجود دارد. ولی آنچه كه مسلم است فرد آلوده ، حتی اگر دیرتر هم وارد مرحله بیماری شود، همواره برای سایرین آلوده كننده باقی می ماند.

ایدز بر روی تمامی دستگاههای و اندام های بدن مانند تنفس ،گوارش، عضلانی، عصبی، پوست و مخاط، گوش و حلق و بینی و …اثر می گذارد.

پس از رسیدن به مرحله نهایی ایدز، متوسط طول عمر در بالغین حدود 5/2 سال است و بیماری نهایتاً به علت یكی از عفونتهای فرصت طلب و یا سرطانها از پا در می آید .

تشخیص بیمارى

بیماری ایدز تمامی دستگاههای بدن را گرفتار می كند. با تشخیص به موقع و بجا و بدنبال آن با بكار بستن در مانهای نگه دارنده و مراقبتهای صحیح می توان تا حد قابل توجهی از مشكلات بیمار كاست و شرایط مناسبتری را برای زندگی وی فراهم نود.

درمان

متاسفانه بیماری ایدز درمان قطعی ندارد . برای عفونتهای فرصت طلب و سرطانها می توان درمانهای لازم را بكار برد و با داروهای مخصوص دستگاه دفاعی بدن را تقویت نمود . تاكنون واكسن موثری برای جلوگیری از بیماری پیدا نشده است.

راههای پیشگیرى0

چون بیماری واكسن و درمان موثری ندارد و آلودگی به ویروس ایدز نهایتاً به بیماری ایدز منتهی میشود كه كشنده است ، بنابر این تنها راه مبارزه ، بكاربردن روشهای پیشگیری از آلودگی است كه عباتند از:

به منظور پیشگیری از سرایت بیماری از راه تماس جنسی:

خویشتن داری و دوری از تماسهای جنسی مشكوك،در دوران تجرد،

پای بند به اصول اخلاقی و خانوادگی پس از ازدواج،

وفاداری به همسر و عدم بی بندوباری و پرهیز از انحراف جنسی و روابط جنسی غیر مطمئن،

استفاده از كاندوم،

اجتناب از رابطه جنسی مقعدی.

با كنترل خون و فراورده های خونی،احتمال سرایت آلودگی از این راه بسیار کم می شود.

اجتناب از استفاده مجدد از سرنگهای یك بار مصرف و عدم استفاده از سرنگهای مشترك.

عدم استفاده از مسواك مشترك و بكار بردن تیغ ریش تراش یكبار مصرف دیگران .

در حال حاضر تنها راه پیشگیری از سرایت آلودگی مادر به فرزند ، عدم بارداری زن آلوده و استفاده از وسایل یشگیری از حاملگی است