بررسی عوارض مصرف قرصهای ضدبارداری . . .
یكی از شایعترین و پراستفادهترین روشهای جلوگیری از حاملگی در جهان،
قرصهای جلوگیری از بارداری است. دلیل محبوب بودن این قرصها مؤثر بودن،
بیخطر بودن و همینطور قابل برگشت بودن روش جلوگیری است.
قرصها فواید دیگری غیر از جلوگیری از حاملگی هم دارند مثل كاهش دردهای
پریود، كاهش خطر سرطان تخمدان و آندومتر، كاهش خطر بیماریهای خوشخیم
پستان و كیستهای تخمدان، بهبود هیرسوتیسم، كاهش ابتلا به كمخونی فقر آهن
و... اما در كنار آن عوارض و مشكلاتی را نیز برای فرد ممكن است ایجاد كند.
عوارض جانبی این قرصها دارای طیف وسیعی است ولی معمولا این عوارض آنقدرها
مشكلزا نیستند. این عوارض بسته به نوع داروی مصرفی متفاوت است. توجه داشته
باشید با انتخاب داروی مناسب و استفاده صحیح از آن میتوان جلوی بسیاری از
عوارض را گرفت. ۱۰ عارضه زیر مهمترین مشكلات ناشی از مصرف قرصهای
پیشگیری از بارداری است:
● ۱۰ مشكل
- ایجاد لخته در عروق: ایجاد لخته خون در وریدهای عمقی پا یكی از جدیترین
مشكلات مصرفكنندگان این قرصهاست. زنان مصرفكننده این قرصها ۳ تا ۶
برابر بیشتر از زنان دیگر دچار این مشكل میشوند البته توجه كنید احتمال
بروز این مشكل در زنان ۱۵ نفر در هر ۱۰۰ هزار نفر در یك سال است. لخته شدن
خون در وریدها بیشتر در افراد سیگاری و مبتلا به اختلالات انعقادی خون دیده
میشود.
- تغییرات وزن: مصرف دارو در طولانیمدت باعث افزایش وزن به میزان یك تا ۲
كیلوگرم میشود. این افزایش وزن به دلیل تجمع مایعات در بدن و افزایش اشتها
بوده و با ورزش و رژیم غذایی بهبود مییابد. البته هنگام شروع مصرف دارو
وزن اندكی كاهش مییابد.
- لكهبینی و خونریزی بین قاعدگیها: این مشكل معمولا ظرف ۲ تا ۳ ماه بهبود
مییابد در غیر اینصورت در روزهای لكهبینی ۲ قرص خورده شده و ۲ روز پس از
پایان لكهبینی به یك قرص تبدیل شود.
- سردرد: سردردهای خفیف گاهی در اثر استفاده از این داروها دیده میشود كه
با مسكن معمولی قابل رفع است. در موارد نادر اگر سردردهای شدید و سردردهای
همراه با فشارخون بالا، علائم عصبی یكطرفه یا اختلالات بینایی رخ دهد، باید
بلافاصله پیگیری و درمان شود.
- حالت تهوع یكی از عوارض شایع و اذیتكننده این داروهاست. البته حالت تهوع
معمولا به آن اندازه شدید نیست كه منجر به استفراغ شود. برای كاهش آن نیز
باید قرصها را با غذا و قبل از خواب مصرف كرد. وعدههای غذایی را كمحجم و
در دفعات زیاد صرف نموده و ویتامین ب۶ مصرف كرد.
- افزایش فشارخون: گفته میشود این قرصها تا حدودی باعث افزایش فشارخون
میشوند. فشارخون بالا در زنانی كه این قرصها را مصرف میكنند با افزایش
سن و مدت زمان مصرف افزایش مییابد. قرصهای ضدبارداری تركیبی دارای
پروژسترون هستند. پروژسترون باعث فشارخون بالا میشود. در صورت مصرف این
قرصها باید فشارخون به صورت دورهای و منظم كنترل شود. البته این عارضه در
داروهای نسل جدیدتر كمتر مشاهده میشود.
- ایجاد سرطان: در مورد سرطانزا بودن این داروها سالهاست كه بحث میشود.
آنچه مسلم است این داروها احتمال ابتلا به سرطان تخمدان و سرطان آندومتر
(لایه مخاطی رحم) را كم میكند. در مورد خطر ایجاد سرطان پستان تحقیقات
زیادی انجام شده كه نتایج متفاوتی به همراه داشته است. برخی از آنها این
داروها را بیتأثیر و برخی مؤثر میدانند. ازاینرو توصیه میشود همه زنان
خودشان معاینه ماهانه پستان انجام دهند و در صورت لمس توده یا احساس تغییر
در بافت پستان حتما به پزشك مراجعه كنند.
- مشكلات پوستی: در بعضی موارد دیده شده با شروع مصرف این داروها، آكنه و
جوشهای صورت افزایش مییابند. این مشكل پس از مدتی بهتر میشود. در تعداد
اندكی از زنان افزایش رشد موی صورت دیده میشود، البته در مجموع این قرصها
باعث كاهش موی صورت و بدن میشوند. گاهی دیده شده پس از مصرف دارو تیرگی
پوست بخصوص در لب تحتانی، زیر چشمها و پیشانی ایجاد میشود. البته این
مشكلات بیشتر مربوط به داروهای حاوی پروژسترونهای قدیمی دیده میشود.
- تغییر خلقوخو: تغییر خلقوخو نیز همچون مشكلات پوستی از جمله عوارض
ناشایع این داروها محسوب میشود. با مصرف این قرصها گاهی فرد دچار افسردگی
و بیحوصلگی میشود. ورزش و خواب كافی در رفع این علایم مؤثر است.
- افزایش كلسترول خون: تغییر چربیهای خون بستگی به نوع قرص دارد. با مصرف
قرصهای پروژسترونی احتمال كاهش كلسترول خوب و افزایش كلسترول بد خون وجود
دارد كه آن را ناشی از كاهش استروژن میدانند. استروژن موجود در این قرصها
باعث افزایش كلسترول خوب و كاهش كلسترول بد و افزایش سطح تریگلیسیرید
میشود.
دكتر علی اخوان