یوزپلنگ یکی از خوش ریخت ترین گونه گربه هاست. یکی از نادر ترین
افراد خانواده گربه هاست که شکار می کند نه از طریق دزدی بلکه با سرعت فوق
العاده ای که دارد. یوز پلنگ به عنوان سریعترین موجود کره خاکی شناخته شده
است. نام Cheetah از واژه اصلی Chitraka نشات گرفته که در زبان هندی
سانسکریت به معنی خالدار است. یوزپلنگ در ابتدا در افریقا یافت شد. گفته می
شود که در افریقا نزدیک به 5/7 تا 26 میلیون سال قبل تکامل یافته است و
سپس به سمت آسیا حرکت کرده اند. فرم بدن یوزپلنگ به گونه ای شکل گرفته که
حداکثر سرعت را به وی می دهد. وی بدن بلند و باریکی با کمر باریکتر نسبت به
بقیه جاها دارد. پاهای بلند و سینه پهنی دارد. یوزپلنگ چنگال های کندی
دارد که نیمه جمع شدنی است
وزن یوزپلنگ بین 35 تا 50 کیلوگرم است. کل طول بدن وی از 110 تا 135 سانتی
متر متغیر است. یوزپلنگ دم بسیار بلندی دارد و بلندی آن تا 84 سانتی متر هم
می رسد. یکی از مهمترین اقلام موجود در یوزپلنگ پوشش آن است. یوزپلنگ
پوستی با خال های کوچک مشکی دارد که زمخت و کوتاه است. چشمانی کشیده و سری
کوتاه دارد. خز بدن یوزپلنگ به طور طبیعی به گونه ای طراحی شده که این
امکان را به وی می دهد تا خود را در زمان شکار صیدش استتار کند. با وجود
اینکه قسمت های فوقانی بدن یوز پلنگ خالدار است اما شکم وی سفید و بدون خال
است.
اندازه خال های مشکی یوزپلنگ بین 2 تا 3 سانتی متر است. یکی از کمک های
دیگری که یوزپلنگ برای شکار دارد، علامت بریدگی از کنار دو چشمش است که به
سمت چانه و دور لبش می آید. این علایم بریدگی از چشمان یوزپلنگ در برابر
خورشید محافظت می کند و او را به یکی از کشنده ترین شکارچیان قلمرو حیوانات
تبدیل می کند.
جالب ترین فاکتور در یوزپلنگ سرعتش می باشد. یوزپلنگ با اولین شلیک خود را
بدون توقف با سرعت 100 کیلومتر بر ساعت 450 متر را بدود. همچنین در مدت
زمان 3 ثانیه می تواند از شتاب صفر به 100 کیلومتر بر ثانیه برسد. این سرعت
از سریعترین ماشین های مسابقه ای هم سریعتر است. یوزپلنگ تعدادی از ویژگی
های بی نظیر بدنی دارد که سرعت آن را توجیه می کند. سوراخ بینی بزرگی دارد.
قلب و ریه یوزپلنگ با هم همزمان کار می کند تا اکسیژن را در مقایسه با
سایر حیوانات به طرز بهتری به گردش در بیاورد. همچنین دم یوزپلنگ در سرعت
آن موثر است و با توجه به طول آن می تواند از آن به عنوان وسیله ای برای
هدایت در طول مسیر استفاده کند که آن هم یکی از فواید خوب در مورد صید کردن
وی به شمار می رود. یوزپلنگ مثل سایر گربه های بزرگ غرش نمی کند با وجود
این در حالت استنشاق کردن خر خر می کند.
یوزپلنگ نمی تواند از نایش صدای خر خر در بیاورد اما می تواند زوزه بکشد و
ناله و شیون کند. یوزپلنگ آسیب پذیر نیز هست. حداقل سازگاری را با کل
خانواده گربه ها دارد. دوره زندگی یوزپلنگ در حالت آزاد 12 سال و در اسارت
حدود 20 سال است. یوز پلنگ عمدتا پستانداران زیر 50 کیلوگرم را می خورد.
یکی از طعمه هایی که وی در تعقیب آنهاست, غزالهای Thomson ، آهو، چهارپایان
بزرگ و گوساله هاست. همچنین خرگوش صحرایی را نیز می خورد. یوزپلنگ هم به
صورت مفرد و هم به صورت گروهی شکار می کند یا صبح های بسیار زود و یا در شب
شکار می کند. در شکار دید وی از قدرت بویایی اش اثر بالاتری دارد. یوزپلنگ
صید خود را بین 10 تا 30 متر دنبال می کند و دنبال کردن وی کمتر از یک
دقیقه بیشتر طول نمی کشد. نکته جلب در مورد وی این است که اگر به سرعت به
صید خود نرسد آن را رها می کند. در زمان های قدیم ایرانی ها و مصریان و
هندی ها برای شکار و ورزش از یوزپلنگ استفاده می کردند. روایت است که
چنگیزخان مغول از یوزپلنگ به عنوان حیوان خانگی نگهداری می کرده است.