اطلاعات عمومی

مصاحبه لیلا حسین زاده، خبرنگار همشهری با مهدی‌نژاد مسئول بهداشت و مدیر یک کارخانه جوجه‌کشی که در نزدیکی قزوین قرار دارد:

«وقتی مرغ مادر تخم می‌گذارد، با صبر و حوصله زیادی روزهای متمادی رویشان می‌خوابد و به جز زمان نوشیدن آب و خوردن دانه از روی تخم‌هایش بلند نمی‌شود. در این بین گاهی هم با نوکش آنها را می‌چرخاند تا حرارت بدنش به طور یکسان بین آنها تقسیم شود. 21 روز بعد چند جوجه طلایی سر از تخم در‌می‌آورند. حالا اگر مرغ مادری در کار نباشد و قرار باشد به جای چند جوجه، هزاران جوجه به دنیا بیایند، آن موقع چه کار باید کرد؟»

انبار تفکیک تخم‌مرغ‌ها
اینجا اولین مرحله کار کلید می‌خورد و تخم‌مرغ‌ها از نظر شکل، اندازه، وزن و آسیب‌هایی که دارند، بررسی می‌شوند. در این قسمت تخم‌هایی که فضولات مرغ به آنها چسبیده یا دو زرده باشند یا ترک‌هایی به اندازه قطر مو داشته باشند، از چرخه تولید جوجه خارج می‌شوند و به مصرف خوراکی کارگران کارخانه می‌رسند. یکی از تخم‌ها را از داخل شانه برمی‌داریم. پوسته‌اش خیلی نازک است. اگر کمی فشارش بدهیم، به راحتی می‌شکند. مهدی‌نژاد می‌گوید:« این تخم هم از دور جوجه‌گیری خارج می‌شود چون پوست به میزان کافی کلسیم نداشته، بنابراین استحکام لازم برای نگهداری از جوجه را ندارد». می‌گویند نباید تخم‌مرغ‌های آلوده به فضولات مرغ را شست چون «اگر تخم‌های آلوده را بشوییم باعث می‌شود تا میکروب‌ها از طریق پوسته جذب شوند. در این صورت گازی درون تخم به وجود می‌آید که باعث به وجود آمدن تخم‌مرغ‌های انفجاری خواهد شد که علاوه بر ضررهای اقتصادی باعث افزایش آلودگی هم می‌شود».

در انبار تفکیک کارگران هزاران عدد از تخم‌ها را تا ساعت سه بعدازظهر از هم تفکیک می‌کنند. البته آنها باید حواسشان جمع باشد زمانی که تخم‌ها را درون شانه‌های پلاستیکی می‌گذارند، قسمت پهن تخم‌مرغ به طرف بالا قرار داشته باشد چون زمانی که جوجه می‌خواهد سر از تخم دربیاورد، به طور غریزی به قسمت پهن تخم نوک می‌زند و اگر تخم در قسمت نوک تیز رو به بالا باشد، جوجه موقع خروج از تخم دچار سردرگمی می‌شود و نمی‌داند به کجا باید نوک بزند. به همین خاطر مدام بدنش به دیواره تخم می‌خورد و حتی احتمال دارد تلف بشود.

سردخانه
بعد از جداسازی، تخم‌مرغ‌ها وارد سردخانه می‌شوند. آنها حداقل 24 ساعت در این محل می‌مانند تا برای ورود به اتاق گرم آماده شوند. کار کردن همزمان سه خنک‌کننده در سه قسمت‌ مختلف این محل و چرخش سه پنکه سقفی هم باعث می‌شود تا دمای تخم‌هایی که در انتهای سالن‌ قرار دارند، با آنهایی که در ابتدا و وسط سالن هستند یکی باشدرطوبت اینجا 70درصد است و دمایش هم 18 درجه. با افزایش مدت استراحت این دما پایین آورده می‌شود. یکسان بودن دما در نقاط مختلف خیلی مهم است چون در کیفیت تولید اثر می‌گذارد.

اتاق گرم
اینجا اتاقی است که تخم‌مرغ‌ها باید در آن کم‌کم گرم شوند. به این دلیل که «برای جلوگیری از عرق کردن تخم‌مرغ‌ها در زمان انتقالشان از سردخانه به اتاق پیش گرم، دمای این اتاق باید به تدریج از 18 به 25 درجه افزایش بیابد چون عرق کردن تخم‌ها همانا و جذب کردن آلودگی‌های محیطی و در نتیجه ضرر غیر قابل جبران هم همان». تخم‌ها در اتاق گرم هم 12 ساعت می‌مانند تا برای رفتن به سالن ستر آماده شوند. سالن ستر 26 دستگاه دارد با ظرفیت نگهداری 87480 تخم‌مرغ. حرارت و رطوبت در ستر بسیار بالاست. کارگران با استفاده از شیلنگ روی زمین آب می‌پاشند تا رطوبت حفظ شود. تقریبا هیچ پنجره‌ای وجود ندارد تا باد و هوا به صورت مستقیم وارد فضای داخلی کارخانه شود چون اگر تخم‌ها به اصطلاح هوا به هوا شوند، میزان نطفه‌دهی‌شان پایین می‌آید. جوجه‌ها 18 روز در سالن ستر می‌مانند تا رشد کنند. در این سالن در دو طرف چپ و راست اتاقک‌های باریکی وجود دارد که صدای گوشخراش و بلندی از آنها شنیده می‌شود.

سالن هچر
18 روز از دوران جنینی جوجه‌ها گذشته. سه روز دیگر مانده تا سر از تخم دربیاورند. جنین‌ها این سه روز را باید در سالن هچر که 36/6 درجه سانتی‌گراد دما دارد، بگذرانند. اینجا هم مثل سالن ستر، در دو طرف 26 دستگاه هچر وجود دارد. در این سه روز ناف به طور کامل جذب بدن جوجه‌ها می‌شود. صدای جیک جیک خفیفی به گوش می‌رسد. دکتر مهدی‌نژاد با لبخند یکی از دستگاه‌ها را باز می‌کند و ناگهان تعداد زیادی جوجه طلایی شادوشنگول جلوی چشممان ظاهر می‌شود که از سر و کول هم بالا می‌روند. خیلی شاداب هستند.

سالن درجه‌بندی جوجه
در این سالن پنج‌- شش کارگر در دو طرف یک ریل فلزی که لامپ‌های پرنوری دارد ایستاده‌اند و جوجه‌ها را بعد از بررسی داخل سبد جداگانه‌ای پرتاب می‌کنند. فضای اتاق پر است از کرک نرم جوجه‌ها. دکتر مهدی‌نژاد می‌گوید: «جوجه‌ها به دو دسته درجه یک و دو تقسیم می‌شوند. جوجه‌هایی که نافشان بسته نشده یا متورم است یا پاهایشان کج است یا اینکه نوکشان به صورت ضربدری روی هم قرار گرفته یا آنهایی که توان ایستادن ندارند و اصطلاحا می‌گویند پخ و لهیده، جزو جوجه‌های درجه دو یا وازده هستند. آنهایی هم که این مشکلات را ندارند جوجه‌های درجه یک هستند». حالا چطور می‌توان جنسیت جوجه را تشخیص داد؟ دکتر روی صندلی یکی از کارگران می‌نشیند. دو جوجه در دستش می‌گیرد و بال‌هایشان را از هم باز می‌کند؛ «ببینید بال جوجه خروس دو پوشش پر کوتاه است اما در جوجه مرغ دو لایه بال به صورت کوتاه و بلند روی هم قرار هم گرفته. ماده‌ها در سبد راست و نرها در سبد سمت چپ انداخته می‌شوند. بعد از جدا شدن جوجه خروس‌های نر و ماده از هم، آنها روی نقاله‌ای که مرتب ضدعفونی می‌شود ریخته می‌شوند تا برای واکسینه شدن بروند به اتاق واکسیناسیون.