اطلاعات عمومی

این سوره در ((مکه )) نازل شده و داراى 5 آیه است .

محتوا و فضیلت سوره :.

مـحـتـواى ایـن سوره تعلیماتى است که خداوند به پیغمبراکرم (ص ) خصوصا وبه سایر مسلمانان عـمـوما, در زمینه پناه بردن به ذات پاک او از شر همه اشرارمى دهد, تا خود را به او بسپارند, و در پناه او از شر هر موجود صاحب شر در امان بدارند.
در فضیلت تلاوت این سوره از پیغمبر اکرم (ص ) نقل شده است , که فرمود:((آیاتى بر من نازل شده که همانند آنها نازل نشده و آن دو سوره ((فلق ))و ((ناس )) است .
و در حـدیـث دیـگـرى از امـام بـاقـر(ع ) مى خوانیم : ((کسى که در نماز ((وتر)) سوره ((فلق )) و ((ناس )) و ((قل هواللّه احد)) را بخواند به او گفته مى شود: اى بنده خدا! بشارت باد بر تو خدا نماز وتر تو را قبول کرد)).
و باز در روایت دیگرى از پیغمبراکرم (ص ) مى خوانیم که به یکى از یارانش فرمود: ((مى خواهى دو سوره به تو تعلیم کنم که برترین سوره هاى قرآن است ))!.
عرض کرد: آرى اى رسول خدا!.
حـضرت معوذتان (سوره فلق و سوره ناس ) را به او تعلیم کرد, سپس آن دو را در نماز صبح قرائت نمود و به او فرمود: ((هرگاه برمى خیزى و مى خوابى آنها را بخوان )).
روشـن است اینها براى کسانى است که روح و جان و عقیده و عمل خود را بامحتواى آن هماهنگ سازند.
به نام خداوند بخشنده بخشایشگر.
(آیه )ـ.

پناه مى برم به پروردگار سپیده دم !.

در نخستین آیه به شخص پیغمبر(ص ) به عنوان یک الگو و پیشوا چنین دستور مى دهد: ((بگو: پناه مى برم به پروردگار سپیده صبح )) که دل سیاهى شب رامى شکافد (قل اعوذ برب الفلق ).
(آیه )ـ ((از شر تمام آنچه آفریده است )) (من شر ما خلق ).
از شـر هـمـه موجودات شرور, انسانهاى شرور, جن و حیوانات و حوادث وپیشامدهاى شر و از شر نفس اماره .
((فـلـق )) در اصل به معنى شکافتن چیزى و جدا کردن بعضى از بعضى دیگراست , و از آنجا که به هـنگام دمیدن سپیده صبح پرده سیاه شب مى شکافد, این واژه به معنى طلوع صبح , به کار رفته , بـعـضـى آن را به معنى همه موالید و تمام موجودات زنده اعم از انسان و حیوان و گیاه مى دانند, چـرا کـه تـولـد این موجودات که با شکافتن دانه و تخم و مانند آن صورت مى گیرد از عجیبترین مراحل وجود آنهاست .
و بـعـضـى نـیز مفهوم ((فلق )) را از این هم گسترده تر گرفته اند, و آن را به هرگونه آفرینش و خـلـقت اطلاق کرده اند, چرا که با آفرینش هر موجود پرده عدم شکافته مى شود و نور وجود آشکار مى گردد.
هـریـک از ایـن مـعانى سه گانه (طلوع صبح ـ تولد موجودات زنده ـ آفرینش هرموجود) پدیده اى است عجیب که دلیل بر عظمت پروردگار و خالق و مدبر آن است , و توصیف خداوند به این وصف داراى مفهوم و محتواى عمیقى است .
تعبیر به ((من شر ما خلق )) مفهومش این نیست که آفرینش الهى در ذات خودشرى دارد, چرا که آفـریـنـش همان ایجاد است , و ایجاد و وجود خیر محض است ,قرآن مى گوید: ((همان خدائى که هرچه را آفرید نیکو آفرید)) (الم سجده /7).
بلکه شر هنگامى پیدا مى شود که مخلوقات از قوانین آفرینش منحرف شوندو از مسیر تعیین شده جـدا گـردنـد, فـى المثل نیش و دندان برنده حیوانات یک حربه دفاعى براى آنهاست که در برابر دشمنانشان به کار مى برند همانند سلاحى که ما درمقابل دشمن از آن استفاده مى کنیم , اگر این سلاح به مورد به کار رود خیر است , امااگر نابه جا و در برابر دوست مصرف گردد شر است .
وانـگـهـى بسیارى از امور است که ما در ظاهر آنها را شر حساب مى کنیم ولى در باطن خیر است مانند حوادث و بلاهاى بیدارگر و هشداردهنده که انسان را ازخواب غفلت بیدار ساخته و متوجه خدا مى کند اینها مسلما شر نیست .
(آیه )ـ سپس در توضیح و تفسیر این مطلب مى افزاید: ((و از شر هرموجود شرور هنگامى که شبانه وارد مى شود)) (ومن شر غاسق اذا وقب ).
(آیـه )ـ بـعـد مـى افزاید: ((و از شر آنها که در گره ها مى دمند)) و هر تصمیمى راسست مى کنند (ومن شر النفاثات فى العقد).
بـسـیـارى از مـفـسـران ((نـفـاثـات )) را به معنى ((زنان ساحره )) تفسیر کرده اندآنها اورادى را مى خواندند و در گره هایى مى دمیدند و به این وسیله سحرمى کردند.
ولـى جـمـعـى آن را اشـاره به زنان وسوسه گر مى دانند که پى درپى در گوش مردان , مخصوصا همسران خود, مطالبى را فرو مى خوانند تا عزم آهنین آنها را درانجام کارهاى مثبت سست کنند.
فخررازى مى گوید: زنان به خاطر نفوذ محبتهایشان در قلوب رجال در آنان تصرف مى کنند.
این معنى در عصر و زمان ما از هر وقت ظاهرتر است زیرا یکى از مهمترین وسائل نفوذ جاسوسها در سـیـاسـتـمـداران جـهـان اسـتفاده از زنان جاسوسه است که بااین ((نفاثات فى العقد)) قفلهاى صـنـدوقهاى اسرار را مى گشایند و از مرموزترین مسائل باخبر مى شوند و آن را در اختیار دشمن قرار مى دهند.
بعضى نیز نفاثات را به ((نفوس شریره )), و یا ((جماعتهاى وسوسه گر)) که با تبلیغات مستمر خود گره هاى تصمیمها را سست مى سازند تفسیر نموده اند.
بـعـیـد نـیـسـت که آیه مفهوم عام و جامعى داشته باشد که همه اینها را شامل شود حتى سخنان سخن چینها, و نمامان که کانونهاى محبت را سست و ویران مى سازند.
(آیه )ـ در آخرین آیه این سوره مى فرماید: ((و از شر هر حسودى هنگامى که حسد مى ورزد)) (ومن شر حاسد اذا حسد).
ایـن آیـه نـشـان مى دهد که حسد از بدترین و زشت ترین صفات رذیله است ,چرا که قرآن آن را در ردیف کارهاى حیوانات درنده و مارهاى گزنده , و شیاطین وسوسه گر قرار داده است .
((حسد)) یک خوى زشت شیطانى است که بر اثر عوامل مختلف مانندضعف ایمان و تنگ نظرى و بخل در وجود انسان پیدا مى شود, و به معنى درخواست و آرزوى زوال نعمت از دیگرى است .
حـسـد سـرچشمه بسیارى از گناهان کبیره است همان گونه که امام باقر(ع )مى فرماید: ((حسد ایمان انسان را مى خورد و از بین مى برد همان گونه که آتش هیزم را!)).