متادون یکی از داروهای آگونیست افیونی محسوب می شود. داروهای آگونیست افیونی، موادی هستند که در بدن مانند مواد افیونی طبیعی( تریاک ) و نیمه طبیعی ( هروئین ) عمل می کنند. متادون در خلال جنگ جهانی دوم توسط شیمیدان های آلمانی ساخته شد. عده ای بر این اعتقادند که مصرف زیاد تریاک در آلمان آن زمان توسط مردم و بعضی افسران رده بالای نازی و ممانعت از ورود تریاک به آلمان توسط متفقین باعث شد که شیمیدان ها به سنتز ماده ای که اثراتی مشابه تریاک داشته باشد، روی بیاورند!
در سالهای بعد از جنگ در امریکا از متادون جهت درمان اعتیاد استفاده کردند که نتایج موفقی بدنبال داشت. امروزه اکثر قریب به اتفاق معتادان به مواد مخدر متادون را می شناسند ولی اکثر قریب به اتفاق آنها از خطرات جدی آن بی اطلاعند یا اینکه این خطرات را جدی نمی گیرند!
باوجود موفقيت اثبات شده اين شيوه درمانى در بسيارى از کشورهاى جهان، در صورت تجويز سهلانگارانه و غير مسئولانه ممکن است مخاطراتى جدى ايجاد گردد. متادون دارويى بالقوه سمى با شاخص درمانى پايين است، يعنى مقدار داروى مورد نياز براى درمان به مقدار مسموميتزاى اين دارو بسيار نزديک است. خصوصاً مصرف توأم آن با مواد و داروهاى ديگر خطرات بالقوه زيادى به همراه دارد لذا تجويز و ارائه آن بايد با دقت و احتياط بسيار انجام شود.
متادون را در درمان اعتياد مىتوان براى دو هدف به کار برد:
- 1 سم زدایی: سم زدایی برای کسانی انجام می شود که تصمیم دارند مصرف مواد مخدر را قطع کنند. با سم زدایی بدن از مواد مخدر پاک شده و بیمار در صورت عدم استفاده از مواد مخدر خمار نمی شود. پس بخاطر داشته باشیم که سم زدایی تنها وابستگی بدنی را برطرف می کند. برای درمان وابستگی روانی باید رواندرمانی و درمان اختلالات زمینه ای انجام شود.
در سمزدايى با متادون، مقدار متادون به تدريج کاهش يافته و سپس قطع مىگردد. همچنان که گفته شد از آنجا که سمزدايى صرفاً جزئى از يک برنامه درمانى بلندمدت پيشگيرى از عود بوده و درمان کاملى تلقى نمىشود، پيگيرى بعدى و پيشگيرى از عود بايد متعاقب آن طراحى و اجرا شود. مدت متوسط سمزدايى مورد قبول 3 تا 4 هفته مىباشد. ( در زمان تهیه این مطلب سم زدایی با متادون طبق بخش نامه های وزارت بهداشت و درمان و آموزش پزشکی ممنوع اعلام گردیده است که دلایل آن مشخص نیست! )
2 - درمان نگهدارنده ( طولانی مدت ): بیماران زیادی هستند که بارها سم زدایی شده اند ولی مجددا اعتیادشان عود کرده است و روز به روز اعتیادشان سنگین تر و مشکلاتشان بیشتر شده است! افرادی که بیماریهای عفونی شناخته شده ای مانند ایدز یا هپاتیت دارند یا ترس مبتلا شدن این افر اد به چنین بیماریهایی متعاقب رفتار پرخطرشان وجود دارد! بطور خلاصه وقتی تیم درمانگر به این نتیجه می رسد که براساس پروتکل های موجود بیمار نیاز به درمان نگهدارنده و طولانی مدت با متادون دارد چنینی درمانی به بیمار پیشنهاد می شود.
هدف از درمان نگهدارنده با متادون، کاهش آسیب است. به این معنی که بیمار آسیب بیشتری به خود و اطرافیان خود نزند! فرضا اگر بیمار تزریقی است و بر اثر تزریق به هپاتیت مبتلا شده است بعداز این به ایدز هم مبتلا نشود! در این روش بیمار بجای مصرف مواد، بصورت روزانه متادون مصرف می کند. و در اولین قدم از تمامی خطراتی که در حین تهیه، نگهداری و مصرف مواد مخدر او را تهدید می کنند، در امان است!
در درمان نگهدارنده مقدار دارو به تدريج افزايش داده مىشود تا جايى که علائم ترک مشهود نباشند و ولع مصرف مواد غيرقانونى نيز به واسطه مصرف متادون به حداقل ممکن برسد. درمان نگهدارنده به مدت طولانى براى حداقل چندين ماه و معمولاً بيش از يک سال و گاهى مادامالعمر انجام مىشود. در کسانى که واقعاً به درمان نگهدارنده نياز داشته باشند در صورت قطع اين درمان اغلب پس از مدت بسيار کوتاهى عود اتفاق مىافتد و بيمار به مصرف مجدد مواد غير قانونى روى خواهد آورد. بنابراين در صورت ختم درمان در اين افراد حفظ ارتباط با مرکز درمانى براى پيگيرىهاى بعدى و احياناً شروع مجدد درمان ضرورى است.
درمان نگهدارنده با متادون فوايد زير را به همراه دارد:
• مصرف مواد غيرقانونى را کاهش مىدهد.
• زندگى بيمار را ثبات مىبخشد.
• مصرف خودسرانه داروها را کاهش مىدهد.
• از ارتکاب اعمال غيرقانونى مىکاهد.
• رفتارهاى پرخطر به خصوص تزريق مشترک که با خطر انتقال بيمارىهاى ناشى از پاتوژنهاى خونى همانند ايدز و هپاتيت همراه است را کاهش مىدهد.
• بيمارى و مرگ و مير ناشى از مواد را کاهش مىدهد.
بنابراين درمان نگهدارنده با متادون هم براى فرد و هم جامعه ثمربخش است.
درمان نگهدارنده با متادون هرچند خود نوعى وابستگى به اين دارو است اما مساوى با اعتياد تلقى نمىگردد. زيرا فرد به سبب مصرف منظم اين دارو از « دور باطل مصرف » رها مىشود.
مصرف وسواسگونه مواد که در کنار آن به ندرت جايى براى پرداختن به کارهاى ديگر باقى مىماند به واقع اساس رفتار اعتيادى است. اين رهايى برگشت مجدد فرد به جامعه و معطوف ساختن توان فرد به ساير زمينهها را امکانپذير مى کند.
جايگاه درمان نگهدارنده با متادون در کاهش آسيب:
در الگوى بهداشتى درمانى کاهش آسيب ، هدف اصلى کاهش خطرات ناشى از مصرف است و نه پرهيز از مصرف. آنچه چنين الگويى را موجه مىسازد اين واقعيت است که گروه قابل توجهى از مصرفکنندگان مواد علىرغم ورود به سيستم درمانى به مصرف مواد غيرقانونى خويش ادامه خواهند داد. براى پيشگيرى از بروز عواقب منفى در اين افراد انجام اقدامهاى کاهش آسيب کمککننده است. اين اقدامها شامل آموزش روشهاى کمخطرتر مقاربت و تزريق و نيز توزيع کاندوم و وسايل استريل تزريق مىباشد.
درمان نگهدارنده با متادون يکى از اقدام هاى پر اهميت و کليدى است که در راستاى اهداف کاهش آسيب انجام مىشود. اين درمان امکان عدم استفاده از مواد غيرقانونى را براى بيمار فراهم آورده و عملاً نياز به تزريق را منتفى مىسازد. در عين حال مصرف منظم و درازمدت متادون خود از عود مجدد مصرف غيرقانونى پيشگيرى مىکند. به دنبال اين درمان دارويى عموماً وضعيت روانى و جسمانى بيمار بهبود مىيابد.
پس اهداف درمان با متادون عبارتند از: بازگرداندن بيمار به يک زندگى عادى، يارى به جذب مجدد وى در جامعه و نگاهداشتن بيمار در درمان تا زمانى که وى از آن سود ببرد.
و اما چرا مصرف خودسرانه متادون خطرناک است؟
4 ساعت بعد از مصرف متادون به اوج اثرش در بدن می رسد. بسیاری از بیماران که با علایم ترک یا همان خماری به کلینیک درمان سوء مصرف مواد مراجعه می کنند اغلب درخواست می کنند که پزشک دوز بالاتری از متادون به آنها بدهد. حال تصور کنید شخصی که مقدار نیاز متادونش در روز اول درمان 40 میلیگرم بوده و پزشک به ایشان 80 میلیگرم تجویز کرده باشد چه اتفاقی می افتد؟!
در ساعات اولیه علایم خماری بیمار برطرف می شود و بیمار احساس رضایت می کند ولی بعد از 4 ساعت مقدار 40 میلیگرم مورد نیاز بیمار در سطح بافتهای بدن توزیع شده و 40 میلیگرم باقیمانده باعث مسمومیت بیمار می شود که حتی ممکن است به مرگ هم بیانجامد!
نویسنده مطلب مواردی را که حتی با یک قرص متادون علایم مسمومیت را نشان داده اند، دیده است! بهتر است در چنین شرایطی با توضیح علت ایجاد مسمومیت برای بیمار بیشتر از مقداری که منطبق با پروتکل درمان سوء مصرف مواد است به بیمار متادون ندهیم.
مدت زمانیکه طول می کشد تا متادون از بدن دفع شود در روز اول درمان 13 تا 17 ساعت ( متوسط 15 ساعت) است. ولی این زمان تا متوسط 25 ساعت در روزهای آینده افزایش پیدا می کند! پس بخاطر داشته باشیم که متادون اثر تجمعی داشته و در بدن جمع می شود. پس اگر آنرا با دوز بالا برای بیمار شروع کنیم در چند روز بعد ممکن است بیمار را به کام مرگ فرو بریم! مرگ و میر ناشی از متادون معمولا در 6 تا 10 روز اول درمان اتفاق می افتد. پس در این زمان بیمار حتما باید روزانه توسط پزشک ویزیت و مورد معاینه قرار گیرد.
مصرف وسواس گونه مواد ويژگى اصلى اعتياد است. در اين گروه از بيماران مصرف چند مادة مختلف بسيار رايج است که شامل استفاده غير قانونى از داروها بدون تجويز پزشک هم مىشود. بسيارى از اين مواد تضعيفکننده دستگاه اعصاب مرکزى نيز هستند. مجموعه اين مشکلات به همراه ويژگيهاى خاص متادون وضعيت بالينى پيچيدهاى را موجب مىشود که مستلزم ارزيابى و مديريت بالينى دقيق به خصوص در چند هفته اول درمان است.
مصرف متادون با سایر مواد مخدر، داروهای مخدر و شبه مخدر، داروهایی که جهت ترک اعتیاد تجویز می شوند مانند کپسول های گیاهی و ....، قرص های آرام بخش یا خواب آور، داروهای بیهوشی و داروهایی که سطح خونی متادون را در خون افزایش می دهند، می تواند منجر به مسمومیت شدید و مرگ شود! پس در صورتیکه داروی خاصی مصرف می شود باید پزشک معالج از مصرف آن اطلاع داشته باشد.
پس اگر شخصی هستید که جهت درمان سوء مصرف مواد به کلینیک درمان سوء مصرف مواد مراجعه کرده اید به پزشک خود اعتماد کنید و با صبر و حوصله مراحل درمان را طی نمایید.
مطمئن باشید که بهبودی شما بیش از هرچیز باعث خوشحال شدن پزشک شما خواهد شد. پزشک شما بی صبرانه منتظر است که علایم بهبودی را در شما ببیند و تنها دلیلی که باعث می شود در تجویز متادون جانب احتیاط را رعایت کند سلامتی شخص شماست!
آشنایی با علایم مسمومیت متادون می تواند بیمار یا همراهان بیمار را از خطر آگاه کند و مانع بدتر شدن اوضاع بیمار شود.
علایم مسمومیت با متادون را به خاطر داشته باشید:
• تکلم بريدهبريده
• راه رفتن بىثبات
• اختلال در تعادل
• خواب آلودگى
• حرکات کند بدنى
مسموميت با متادون يک اورژانس پزشکى است و اقدام فورى را طلب مىکند. مسموميت مىتواند به حالات زير منجر شود:
• اغماء (بيمار قابل بيدار کردن نيست، خرخر تنفسى دارد، تون عضلانى اندامها کاهش يافته و سيانوزه است)
• ايست تنفسى و کاهش اکسيژن رسانى به مغز
• مرگ
.:: This Template By : web93.ir ::.