اطلاعات عمومی

به گزارش آخرین نیوز: روز دوشنبه محمود احمدی‌نژاد وزير خارجه‌اش را درست در ميانه‌ی سفری دیپلماتیک عزل کرد. عزلی که نه تنها محافل سیاسی داخلی شوکه کرده که تعجب رسانه های خارجی را هم در پی داشته است.

این عزل ناگهانی بروجردی رییس کمسیون امنیت ملی و سیاست خارجی را شوکه کرد و داد حسین شریعتمداری را درآورد که مشایی را صحنه گردان این اتفاقات می داند. اواخر تابستان زمزمه هایی به گوش رسید که احمدی نژاد و  وزير خارجه‌اش مدت‌هاست با هم اختلاف دارند ولی علنی کردن اين اختلاف آن هم به این شکل تنها از کسی بر می‌آمد که پروفایل اقدامان آنی و شخصیتی محمود احمدی‌نژاد را داشته باشد. این يک عزل عادی نبود؛ گويی وزير خارجه‌ای دولت دهم ذنب لايغفری مرتکب شده است یا معصيت عظمایی که باید حتماً پيش از اتمام سفرش او را بر می‌داشتند.

اگرچه بر داشتن رییس ستاد انتخاباتی علی لاریجانی توسط احمدی نژاد در نزد اهالی سیاست به جهت رقابت دو نامزد انتخاباتی ریاست جمهوری نهم امری عادی تلقی می شود اما فضایی برای بهره برداریهای دیگران فراهم ساخت.پس از انتشار خبر برکناری منوچهر متکی، برخی از رسانه‌ها آب را گل‌آلود دیدند و از «جنگ قدرت» و «تقویت رییس‌جمهور» دم زدند. بعضی واقع‌بینانه‌تر از سیاست خارجی «هسته‌ای‌زه» ایران سخن گفتند.

 خبرگزاری آسوشیتدپرس دراین باره گزارش داده است که احمدی‌نژاد بدون هیچگونه توضیحی به پنج سال دوره خدمت متکی پایان داد.در طی یک سال اخیر رسانه‌های ایرانی همواره اعلام می‌کردند که حقوقدانان و سیاستمداران به دلیلی فشارهای شورای امنیت بر سر پرونده هسته‌ای همواره خواهان برکناری متکی بودند. آنها متکی را وکیل توانمندی برای دفاع از حقوق ایران نمی‌دانستند و بر این اعتقاد بودند که وی قدرت اقناع ندارد.

  روزنامه صهیونیستی هاآرتص نیز  دلیل عزل متکی را انتقادات او به احمدی‌نژاد عنوان کرده است.این روزنامه در گزارش خود آورده است : احمدی‌نژاد طی حکمی علی اکبر صالحی رییس سازمان انرژی اتمی ایران را که یکی از نزدیکان به وی به لحاظ اعتقادی است به عنوان سرپرست وزارت امور خارجه انتخاب کرد.گفته می‌شود که متکی بارها سیاستهای احمدی‌نژاد را مورد انتقاد قرار داده بود و یکی از دلایل این تصمیم نیز همین است.

بیشتر رسانه‌ها هم گریزی به پیشینۀ «صالحی» زدند و هم «متکی». برخی هم پای «لاریجانی»! را به میان کشیدند، برای نمونه چهرۀ صالحی را بی‌شباهت عرب‌ها ندانستند و رفتن متکی را به «کودتاهای کلاسیک» تشبیه کردند.  

«لارا روزن» در وب‌سایت «پلتیکو» نوشت: هنگامی‌که احمدی‌نژاد منوچهر متکی را برکنار کرد، او در سنگال به سر می‌برد. این خبرنگار آمریکایی به نقل از تحلیل‌گران مدعی شد این حرکت، حاکی از آن است که احمدی‌نژاد پس از ماه‌ها رقابت تنگاتنگ در پی تحکیم قدرت خود است.  «سوزان مالونی» از کارشناسان مؤسسۀ «بروکینگز» هم به «پلتیکو» گفت: تنها چیزی که برای من روشن است این است که چنین اقدامی تحکیم بیشتر رییس‌جمهوراحمدی‌نژاد است.  

خبرگزاری «آسوشییتدپرس» در خبر برکناری متکی اظهار داشت درحالی‌که ایران با فشار شدیدی از سوی غرب برای برنامۀ هسته‌ایش مواجه است، این جابجایی از جمله «آخرین نشانه‌های شکاف در سطوح بالای حکومت ایران است».  «ویلیام یونگ» و «داوید گودمن» نیز در «نیویورک تایمز» نوشتند: این حرکت ناگهانی بسیاری را اینجا غافل‌گیر کرد و نشانگر افزایش قدرت رییس جمهور ایران است. این روزنامه در ادامه افزود: گفته می‌شود رییس‌جمهور ایران مدت‌ها در صدد بوده تا متکی را جابجا کند اما تا کنون از سوی رهبر ارشد ایران از این اقدام بازداشته می‌شده است. این حرکت پیروزی رییس جمهور و توسعۀ آشکار قدرت اوست، گرچه معلوم نیست چه تغییری در سطح بالاتر سیاست ایران مجوز این برکناری را صادر کرده است.

«آسوشییتدپرس» در خبرش نوشت: رییس‌جمهور احمدی‌نژاد در بیانیۀ کوتاهش، هیچ توضیحی در مورد این تغییر نداده است. اما وزیر معزول به عنوان فردی نزدیکی به رهبر ارشد ایران تلقی می‌شود. احمدی‌نژاد احتمالاً قصد دارد چهره‌ای را برای سمت وزارت خارجه نصب کند که به او وفادار باشد. 

پلتیکو به نقل از «تریتا پارسی» تحلیل‌گر ایرانی نوشت: این واقعیت که صالحی جایگزین متکی می‌شود، احتمالاً نشانۀ «هسته‌ای‌شدن» سیاست خارجی ایران است. درحالی‌که متکی هرگز در مرکز برنامۀ هسته‌ای قرار نداشت، فردی جایگزین او می‌شود و ضمام امور کلّ دستگاه سیاست خارجی را در دست می‌گیرد که برای چند دهه در این برنامه مؤثر بوده است». و افزود: طرف‌های مذاکره با ایران باید درک کنند که به بزنگاه نزدیک شده‌اند و در نتیجه باید بهترین بازیگران خود را به‌کار گیرند». 

 خبرگزاری «رویترز» در گزارش خود نوشت: هیچ نشانه‌ای وجود ندارد که این برکناریِ شگفتی‌آفرین منوچهر متکی دربردارندۀ تغییر در سیاست هسته‌ای ایران است یا تحول در خطوط اصلی سیاست خارجی ایران. «رسول نفیسی» کارشناس امور ایران در دانشگاه استرایر ویرجینیا به «آسوشییتدپرس» گفت: این حرکت نه تنها نشان‌گر تنش‌های داخلی است، بلکه نشانۀ اولویت موضوع هسته‌ای به عنوان هدف اصلی سیاست خارجی ایران است. آقای احمدی‌نژاد ممکن است در پی وزیر خارجۀ وفاداری باشد که به او کمک کند تا به مواجهه با شش قدرت فیصله دهد تا اقدامات تنبیهی را نیز فرو نشاند.

گاردن نیز اظهار داشت: حتی اگر انتصاب صالحی موقت باشد، نصب او به عنوان یک فیزیکدان هسته‌ای در رأس دستگاه سیاست خارجی گویای اولویت‌های ایران است.  «پلتیکو» در معرفی صالحی نوشت: او از 1997 تا 2005 در وین به عنوان نمایندۀ ایران در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی خدمت کرد. شگفت این که صالحی زبان انگلیسی را فصیح و بلیغ صحبت می‌کند. او مدرک کارشناسی خود را از دانشگاه آمریکایی بیروت اخذ کرده و مدرک دکترایش را از مؤسسۀ تکنولوژی ماساچست MIT گرفت. گاردین» نوشت با توجه به تجارب فراوان صالحی در مورد زیستن در خارج از ایران، دیپلمات‌های آمریکایی عموماً ترجیح می‌دهند به جای سعید جلیلی مذاکره‌کنندۀ هسته‌ای ایران با صالحی مواجه شوند؛ چرا که صالحی بسیار بهتر انگلیسی صحبت می‌کند و کمتر تمایل به رجزخوانی دارد. 

وب‌سایت شبکۀ آمریکایی CNBC با اشاره به مسؤولیت پیشین صالحی به عنوان نمایندۀ ایران در آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای نوشت: او مورد احترام دیپلمات‌ها بوده و رویکرد منطقی و حرفه‌ای او ارزشمند تلقی می‌شد. این شبکه افزود صالحی که در شهر کربلا به دنیا آمده، با زبان عربی پرورش یافته و شبیه عرب‌ها است، و همین‌ها احتمالاً اهمیت او برای نقش جدیدش را اثبات می‌کند. 

«پلتیکو» در انتهای گزارش خود نوشت: صالحی در قطنامۀ تحریم اخیر شورای امنیت سازمان ملل به عنوان «تکثرکننده [تسلیحات هسته‌ای]» شناخته شده و ممنوع السفر است.  آسوشییتدپرس اظهار داشت، برخی تنش‌ها میان احمدی‌نژاد و متکی فاش شده بود. سال گذشته، متکی با تصمیم احمدی‌نژاد در مورد انتصاب فرستادۀ ویژه برای مناطقی چون خاورمیانه و افغانستان مخالفت کرد. آقای متکی این انتصابات را برای وزارت خارجه نامطلوب یافت و گفته می‌شود به رهبر ارشد ایران – که حرف آخر را در تمامی زمینه‌ها می‌زند و برنامۀ هسته‌ای را مدیریت می‌کند - شکایت برد.  
در ماه سپتامبر نیز هنگامی‌که آقای متکی آشکارا به محمّد بقایی، یکی از چهار فرستادۀ سیاسی آقای احمدی‌نژاد حمله کرد، اختلافات آفتابی شد. 

«توماس اردبرینک» خبرنگار «واشنگتن پست» نوشت: معلوم نیست که آیا متکی برکنار شده یا خودش کنار کشیده است. او به نقل از برخی تحلیل‌گران افزود: ناظران بیرونی می‌گویند متکی به عنوان حلقۀ داخلی رییس جمهور محسوب نمی‌شد و تأثیری بر دیپلماسی ایران در خصوص برنامۀ هسته‌ای نداشت. 
این روزنامۀ آمریکایی به نقل از «امیر محبیان» از موافقان سیاست‌های رییس جمهور [احمدی‌نژاد] نوشت: آن‌ها نظرات متفاوتی داشتند و احمدی‌نژاد مدت زیادی بود که می‌خواست او را تغییر دهد، «به هر حال حق رییس جمهور است که وزرایش را تعویض کند».  

گاردین نوشت: منوچهر متکی به عنوان وزیر خارجه به تحقیرآمیزترین شیوه، برکنار شد. رفتن او از وزارت خارجه هنگامی اعلام شد که متکی در مأموریت خارجی به سر می‌برد. مانند کودتایی کلاسیک، او در سنگال متوجه ماجرا شد. این احتمالاً انتقام احمدی‌نژاد از سماجت متکی بود. 
 «رویترز» مدعی شد متکی به عنوان متحد سخنگوی پارلمان تلقی می‌شود. تحلیل‌گران تغییر وزیر خارجه را بخشی از تلاش عمق میان احمدی‌نژاد لاریجانی می‌دانند. 
رویترز به نقل از منبعی که خواسته نامش فاش نشود نوشت: صالحی اولین گزینۀ احمدی‌نژاد برای وزارت خارجه در سال 2005 [1384] بود...اما آیت الله خامنه‌ای صالحی را رد کرد.