اطلاعات عمومی

در سرشت هر انساني، خودآرايي و گرايش به آراستگي وجود دارد. خداجويي و خداپرستي هم كه با فطرت هر انساني عجين شده است نشانگر اوج زيبايي و عشق به زيبايي مطلق است. در داستان‌ها و متون كهن، زن همواره مظهر زيبايي بوده است.

در دين مبين اسلام نيز علاوه بر زيبايي ظاهري زن كه براي آن مصونيتي در نظر گرفته شده، به شخصيت، جايگاه و حقوق اجتماعي آن توجه ويژه شده است. در اسلام به زنان توصيه شده است كه همواره آراسته و داراي زينت باشند تا براي همسر خود جذاب باشند. از اميرالمومنين(ع) روايت شده است كه التجمل من‌ اخلاق المومنين؛ آراستگي و آرايش كردن از فضيلت‌هاي مومنان است و در واقع يكي از نشانه‌هاي مومن، پاكي و آراسته‌بودن است. در روايت ديگر نقل شده است كه النظافت من‌الايمان، پاكيزگي نشانه‌ ايمان است. آراستگي فقط مختص زنان نيست بلكه مردان نيز بايد آراسته باشند. همان‌گونه كه زن بايد خود را براي شوهرش آرايش كند براي مردان نيز آراستگي توصيه شده است. در روايت آمده است كه مرد هر چقدر پول براي عطر بدهد اسراف نيست و اين نشانه آن است كه اسلام تا چه اندازه به مسئله آرايش و آراستگي توصيه مي‌كند. نقل شده است كه روزي پيامبر اسلام(ص) وارد مسجد شد، شخصي با محاسن نامرتب در مسجد نماز مي‌خواند، پيامبر فرمود: چه خوب بود اين مرد قبل از آن كه نماز خود را به جاي مي‌آورد محاسنش را مرتب مي‌كرد و اين گونه است كه حتي گاهي آراستگي مقدم بر مسئله‌اي همچون نماز است. در روايت ديگري از رسول اكرم(ص) نقل شده كه اگر زني خود را براي شوهرش آراسته كند، از مراتب جهاد زن محسوب مي‌شود. جهاد زن شوهرداري و رسيدگي به امور شوهر است كه يكي از اين موارد شوهرداري، آراستگي است.

خالكوبي تنها يك فرنگ وارداتي است

همان گونه كه اشاره شد، ميل به زيبايي و جمال امري فطري است و دين اسلام براي آن ارزش بسياري قائل است. در عصر ما با وجود پيشرفت بسيار علم و تمدن هنوز برخي از زواياي دين اسلام براي پيروانش ناشناخته مانده است و افرادي از روي ناآگاهي در خصوص آراستگي ظاهر به دنبال الگوهاي فاسد و مدهاي عجيب غربي مي‌روند كه يكي از اين الگوهاي وارداتي خالكوبي است. خال در فرهنگ و ادبيات ما تمثيلي از زيبايي وگيرايي است اما در دنياي مجازي امروز، خالكوبي سنتي به اشكال و شعارهاي تبليغاتي تبديل شده است. الگوهاي آماده رايانه‌اي، سوزن‌هاي خودكار هوشمند، نقاشان چيره‌دست و انواع داروهاي بي‌حسي دست به دست هم داده‌اند تا با خالكوبي بر بدن ‌مردان و زنان اعتبار آنان را زير سوال ببرند. ابتلا به بيماري‌هاي عفوني، ساده‌ترين و در عين حال مهم‌ترين عارضه اين خالكوبي‌هاست و به دنبال ابتلا به بيماري‌هاي عفوني، احتمال انتقال بيماري‌هايي همچون ايدز و هپاتيت نيز افزايش مي‌يابد. بنابراين خالكوبي از نظر اسلام پسنديده نيست، چرا كه داراي ضررهاي جسمي و اجتماعي است. در قرآن كريم آمده است كه لاتلقوا و ايديكم الي التهلك؛ با دست خود، به خود ضربه وارد نكنيم. وقتي انجام كاري ضرورتي ندارد و سود و منفعتي از انجام آن كار عايد فرد نمي‌شود چرا انسان بايد مبادرت به انجام آن كار كند. خالكوبي علاوه بر اين كه به جسم فرد ضربه مي‌زند، ضررهاي اجتماعي نيز دارد و چندان موردپسند جامعه نيست، چرا كه يك فرهنگ وارداتي است. غربي‌ها خالكوبي را نماد قدرت و مردانگي مي‌دانند، در صورتي كه اسلام مردانگي را در موارد ديگري همچون اخلاق نيكو، صبر و شكيبايي، دوري از مصيبت و احترام به بزرگان مي‌داند.

خالكوبي زيبايي بدن را بهم مي‌زند و در واقع اين امر نوعي معصيت به درگاه خدا است. خداوند زيباست و زيبايي را دوست دارد. (ان‌ا... جميل و يحب الجمال) بنابراين خالكوبي فايده و ضرورتي براي بدن انسان ندارد و نه تنها بدن فرد را زيبا نمي‌كند بلكه ضررهاي جسمي نيز به همراه دارد كه از نظر اسلام پسنديده نيست و حرام اعلام شده است.

علت استقبال قشر جوان به خالكوبي

علت اين كه فرهنگ وارداتي مورد توجه قشر جوان جامعه قرار مي‌گيرد، اين است كه ما در ارائه الگو‌هاي اسلامي خود به نوعي سستي كرده‌ايم. جواني كه در مرحله حساسي از زندگي‌اش قرار دارد، سعي مي‌كند الگويي براي خود برگزيند. متاسفانه چون فرامين اسلام به خوبي براي جوانان جا نيفتاده است به فرهنگ غرب متمايل مي‌شوند و الگوهاي غربي را اگر ضررهاي بسياري حتي براي جسم و جانش به همراه داشته باشد، مي‌پذيرند. يكي از مباحثي كه بسيار مورد توجه قشر جوان قرار دارد، بحث مردانگي است. جوان مي‌كوشد خود را مطرح كند و چون وارد دوران جواني مي‌شود سعي مي‌كند به نوعي بزرگي خود را به نمايش بگذارد و به اعمالي همچون خالكوبي دست مي‌زند كه در بسياري موارد هم ديده شده است كه اين افراد وقتي دوران جواني را پشت سر مي‌گذارند از كرده خود پشيمان مي‌شوند و سعي مي‌كنند حتي با عمل جراحي و رساندن آسيب ديگري به بدن‌شان اين خالكوبي و نقوشي كه بر بدن آنها حك شده است را از بين ببرند. بنابراين تنها راه مقابله با فرهنگ‌هاي وارداتي بيان مباحث اسلام راستين است. چرا كه بسياري از افراد تصور مي‌كنند كه اسلام و فرامين آن به گونه‌اي مانع از آزادي آنان است، در صورتي كه اسلام همواره به مباحثي همچون آراستگي و معطربودن شخص تاكيد داشته است. وظيفه ماست كه اين موارد را براي نسل جوان به درستي بازگو كنيم. در فرهنگ‌هاي وارداتي حتي بسياري از مواردي كه خلاف ذات بشر است الگو مي‌شود. غربي‌ها سعي مي‌كنند اين مورد را القا كنند كه هر چه ما داريم بد است و فرهنگ آنان فرهنگي غني و بي‌نقص است. بنابراين مواردي همچون خالكوبي كه خلاف عقل است، الگو مي‌شود.

ضررهاي اجتماعي خالكوبي

همانگونه كه گفته شد خالكوبي علاوه بر اين كه به جسم فرد آسيب مي‌زند ضررهاي اجتماعي نيز به همراه دارد. يكي از مهم‌ترين اين ضررها آن است كه شخصيت فرد زير سوال مي‌رود و ما حق نداريم شخصيت خود را زير سوال ببريم. اسلام مي‌گويد كه اعتراف به گناه حرام است، چون شخصيت، عزت و اعتبار فرد زير سوال مي‌رود. از سوي ديگر كسي كه به هر دليلي بدن خود را خالكوبي مي‌كند بايد بدنش را بپوشاند. همان‌گونه كه اشاره شد بسياري از افراد زماني كه جواني خود را پشت سر مي‌گذارند سعي در از بين بردن اين نقوش دارند كه البته فايده‌اي ندارد و تا پايان عمر با آنان است. بنابراين تمام مراجع معتقدند كه خالكوبي چه براي زن و چه براي مرد حرام است چرا كه دليل عقلي براي آن نمي‌توان يافت. به عنوان مثال اگر فردي سالم باشد و قرص استامينوفن استفاده كند اين قرص نه تنها فايده‌اي براي بدنش ندارد بلكه به بدن او آسيب مي‌زند. بنابراين خالكوبي هم چون منفعتي براي بدن ندارد و به بدن انسان زيبايي‌هاي اضافه نمي‌كند، حرام است.

آيا تاتو همان خالكوبي است؟

تاتو يكي از زيرمجموعه‌هاي خالكوبي است. اين روزها تاتو ابرو، چشم و لب طرفداران زيادي دارد. بعضي از افراد آن را به عنوان راهي براي زيباتر شدن و برخي ديگر به عنوان راهي براي مطرح كردن خود در ميان ديگران و كسب هويت برگزيده‌اند. تاتو براي بازسازي و زيباسازي بخشي از پوست مورد استفاده قرار مي‌گيرد و يك نشانه يا طرحي است كه با كاشتن رنگ‌دانه‌ها داخل پوست به وجود مي‌آيد. البته تاتو كردن اگرچه بحثي نو و براي عده‌اي سرگرمي جديد محسوب مي‌شود اما ريشه در سال‌هاي بسيار دور داشته و حتي در صدر اسلام نيز بوده است. در واقع مي‌توان گفت؛ تاتو همان خالكوبي است با اين تفاوت كه در زمان‌هاي قديم از تصوير شير و اژدها بر اثبات پهلواني استفاده مي‌شد ولي امروزه براي آرايش داخل ابرو، دور لب يا روي پلك چشم به كار مي‌رود.

نظر اسلام در مورد تاتو كردن

اين آيه را بسيار شنيده‌ايم كه «ان‌ا... جميل و يحب الجمال» خداوند زيباست و زيبايي را دوست دارد. يكي از موارد زيبايي خداوند اين است كه تمام مخلوقات وي با نظمي خاص در كنار يكديگر قرار گرفته‌اند. به عنوان مثال اين نظم در صورت آدمي و ترتيب چشم، ابرو، دهان و بيني او كاملا مشهود است. تاتو كردن چون اين زيبايي را بر هم نمي‌زند از نظر اسلام اشكالي ندارد. البته اين كه گفته مي‌شود اشكالي ندارد، در صورتي است كه زيباتر شدن فقط مختص همسرش باشد و در واقع زن خود را براي شوهرش آراسته كند. در روايت آمده است كه اگر زني، زن ديگري را اصلاح كند و بداند كه اين زن زيبايي‌اش را به ديگران و افراد نامحرم نشان خواهد داد، پولي كه از اين زن مي‌گيرد حرام است. در مورد تاتو نيز همين حكم است. اگر زني، ابرو، لب يا قسمت ديگري از بدنش را تاتو كند و آن را در معرض ديد افراد نامحرم قرار دهد و در واقع قصدش جلوه‌گري براي مردان باشد، تاتوي وي حرام است. اسلام مي‌گويد: تاتو موردي ندارد به شرط اين كه زيبايي كه زن به خود اضافه كرده است فقط براي همسرش باشد. درست است كه در تاتوكردن به بدن فرد صدمه وارد مي‌شود ولي چون هدف ايجاد زيبايي‌ است، بنابراين بسياري از مراجع معتقدند كه تاتو كردن ايرادي ندارد.

تاثير تاتو و خالكوبي بر وضو

در تاتو كردن و خالكوبي اگر رنگي كه به بدن اضافه مي‌شود، قابل پاك كردن نباشد و جزئي از پوست شود (حال اين كار عمدي يا سهوا صورت گرفته باشد) نه وضو را باطل مي‌كند و نه غسل را. به بيان ديگر هر فردي كه عمل تاتو و خالكوبي را انجام داده است، وضو و غسل وي درست است چرا كه رنگ جزئي از پوست وي شده است.

حجت‌الاسلام مرتضی سياري

امام جماعت دانشگاه پیام نور