مدیریت
شبكه مفهومی است كه از ابزارها و تكنیك های مختلف به منظور مدیریت شبكه ها
و سیستم ها استفاده میكند. مدیریت شبكه شامل پنج عملكرد اصلی است كه
عبارتند از: مدیریت خطا، مدیریت تنظیمات، مدیریت حسابداری، مدیریت اجرا و
مدیریت امنیت.
در شبكه های كامپیوتری كه تركیبی از روترها، سوییچ ها و سرورها هستند، به
منظور مدیریت همه ابزارها در شبكه باید كاری انجام شود تا از كاركرد بهینه
آنها آگاه شد. اینجاست كه SNMP، پروتكل ساده مدیریت شبكه، می تواند كمك
كند. این پروتكل در سال 1988 معرفی شد تا احتیاجات رشدیافته ای را در
پروتكلی به منظور مدیریت ابزارهایی كه بر پایه پروتكل IP كار می كنند،
اعمال كند. هسته اصلی SNMP مجموعه ساده ای از اعمال است كه بهadministrator
ها توانایی تغییر در محدوده ابزارهایی كه بر پایه این پروتكل كار می كنند
را، فراهم میكند. همچنین امكان اداره كردن، بازبینی و پشتیبانی از شبكه
های كامپیوتری دور یا محلی كه بر اساس TCP/IP كار می كنند، میسر می شود و
در واقع راهی استاندارد به منظور یافتن اطلاعات شبكه ای است. در مقایسه با
SGMP كه تنها برای مدیریت روترهای اینترنت ایجاد شد، SNMP برای مدیریت
Unix، Windows، پرینتر ها، Modem Rackها و غیره به كار می رود. مانیتور
كردن شبكه به منظور درك بهتر چگونگی كاركرد شبكه، از دیگر عملكردهای مدیریت
شبكه است كه نه تنها برای ترافیك های محلی به كار نمی رود، بلكه برای
interface های شهری نیز استفاده می شود.
در این پروتكل، دو عنصر ارتباطی به نام های عامل ها و مدیران وجود دارندكه
عامل ها اطلاعات شبكه ای را برای برنامه مدیر كه روی كامپیوتر دیگر در حال
اجراست، تولید می كند. مدیر، یك راه انداز سرور است كه بعضی از انواع نرم
افزارهای سیستمی كه وظایف مدیریتی شبكه را بر عهده دارند، اجرا می كنند.
مدیران اغلب با عنوان NMS شناخته می شوند. وظیفه یك NMS، سرشماری و دریافت
trap از یك عامل در شبكه می باشد. Trap راهی است كه یك عامل از طریق آن
وقوع چیزی را به NMS خبر میدهد.شكل زیر چگونگی ارتباط NMS و عامل را نمایش
می دهد.
مدیران و عامل ها از MIB ها به صورت مشترك استفاده می كنند كه همانند یك
پایگاه داده است و متشكل از هر نوع اطلاعات آماری از device های مدیریت شده
می باشد و این اطلاعات را به صورت ساختار درختی نمایش می دهد.
گروه IETFSNMP ، پروتكل را به عنوان پروتكل استانداردی برای كنترل ترافیك
اینترنت معرفی كرده است. همچنین RFC هایی مخصوص پروتكل های موجود در
محدودهی پروتكل IP منتشر كرده است. پروتكل SNMP در سه نسخه ارائه شده است
كه اولین نسخه از آن در RFC1157 معرفی شده است. امنیت در این نسخه از
پروتكل پایین است و با كلمه عبور می توان با آن ارتباط برقرار كرد. در كل
سه نوع ارتباط رشته ای در SNMPv1 وجود داردكه عبارتند از:
Read-only، write-only و trap.
SNMPv2 بر پایه ارتباط رشته ای كار می كند كه از لحاظ فنی SNMPv2c نامیده می شود و در RFC3416، RFC3417، RFC3418 معرفی شده است.
SNMPv3 آخرین نسخه از SNMP است كه مزیت اصلی آن نسبت به نسخ قبلی، در
مدیریت شبكه، امنیت است و پشتیبانی هایی به منظور خصوصی كردن ارتباط ها بین
موجودیت های مدیریت شده، اضافه می كند. به طور كلی این نسخه از SNMP تحولی
از استانداردهای اولیه به استانداردهای نهایی ایجاد كرده است. RFC هایی كه
این نسخه را تعریف می كنند، عبارتند از:
RFC3410, RFC3411, RFC3412, RFC3413, RFC3414, RFC3415, RFC3416, RFC3417, RFC3418, RFC2576
با توجه به اینكه SNMPv3 یك استاندارد كامل است، ولی تولیدكنندگان به سختی
نسخه جدیدی از یك پروتكل را قبول می كنند و اكثر اعمال تولیدكنندگان SNMP
بر طبق SNMPv1 صورت می گیرد.
SNMPv1 و SNMPv2 از مفاهیم ارتباط های رشته ای به منظور برقراری اطمینان
بین مدیران و عامل ها استفاده می كنند. ارتباط های رشته ای كه پیشتر نام
برده شد، لزومآ كلمه عبور هستند كه هر كدام از آنها فعالیت های مختلفی را
كنترل می كنند.
در ارتباط رشته ای read-only، همانطور كه از نام آن مشخص است، امكان خواندن
داده را به شما میدهد و هر گونه تغییر یا اصلاح در آن غیر ممكن است. به
عنوان مثال شما قادر خواهید بود تعداد بسته هایی كه به پورت های روتر شما
فرستاده می شود را، بخوانید، اما صفر كردن شمارنده را غیر ممكن می سازد.
ارتباط رشته ای read-write، امكان خواندن و تغییر مقادیر را میدهد. با این
ارتباط شما می توانید شمارنده ها را بخوانید، مقادیر آنها را صفر كنید و
همچنین واسط ها را صفر كنید یا كارهایی در جهت تغییر تنظیمات روتر انجام
دهیم.
سرانجام ارتباط رشته ای trap امكان دریافت رشته ها از جمله اخطارهای غیر
همزمان از عامل را فراهم می كند. بیشتر فروشندگان، تجهیزات خود را با
ارتباط رشته ای پیش فرض می فرستند. به طور نمونه از public برای ارتباط
رشته ای read-only و private برای ارتباط رشته ای read-write استفاده می
شود. تغییر این پیش فرض ها پیش از اینكه دستگاه روی شبكه قرار گیرد، مهم
است. زمانیكه یك عامل SNMP را نصب می كنید، مقصد رشته ی آن را تنظیم می
كنید از آن پس هر رشته ای كه آن عامل تولید می كند، به این آدرس فرستاده می
شود.
در این بخش مثالی از كاركرد SNMP در شبكه را به منظور درك بهتر بیان می
كنیم. تصور كنید شبكه ای از 100 نوع ماشین داریم كه سیستم عامل های مختلفی
روی آن اجرا می شوند. برخی از ماشین ها file server هستند، تعداد كمی print
server می باشند. یكی دیگر نرم افزاری اجرا می كند كه به شرح معاملات كارت
اعتباری رسیدگی می كند و بقیه كارهای پرسنلی انجام می دهند. علاوه بر این
چندین سوئیچ و روتر به كاركرد شبكه كمك می كند. یك مدار T1شركت را به
اینترنت وصل می كند و یك ارتباط خصوصی برای سیستم تایید كارت اعتباری اجرا
می شود. اگر file server در ساعات غیر كاری خراب شود، مشكلات زیادی را به
دنبال خواهد داشت. اگر مشكل سخت افزاری باشد، مشكل به راحتی رفع خواهد شد.
اما هزاران دلار از فروش شركت از دست خواهد رفت. همچنین اگر مدارT1 در
اینترنت از كار بیفتد، مقدار زیادی از درآمد حاصل از فروش سایت شركت را تحت
تاثیر قرار می دهد. اینجاست كه SNMP میتواند به ما حتی در ایام تعطیل كمك
كند، بدون اینكه نیاز به نیروی انسانی باشد. این پروتكل امكان چك كردن
شبكه را فراهم می كند. به طور مثال زمانیكه افزایش تعداد بسته های بد و
ناجور كه به یكی از روترها می رود، منجر به از كار افتادن روتر مربوطه
شوند، SNMP گزارش می دهد و می توان قبل از، ازكار افتادن روتر مربوطه، نسبت
به رفع مشكل اقدام كرد.