اطلاعات عمومی

مضرات نمک برای افراد مختلف

شک نکنید که مصرف بالای نمک باعث افزایش فشارخون می‌شود، اما نکته حایز اهمیت این است که چه افرادی بیشتر مستعد افزایش فشارخون هستند

دکتر علیرضا مصداقی‌نیا، معاون بهداشتی وزارت بهداشت در این باره در گفتگو با سلامتیران، می‌گوید: «تحقیقات انجام شده در جوامع مختلف نشان می‌دهد که مصرف زیاد سدیم باعث افزایش فشارخون می‌شود. در گذشته بسیاری از تحقیقات فقط سدیم را عامل پرفشاری‌خون می‌دانستند ولی امروزه اهمیت مجموع اثرات سدیم و کلر را نشان داده است، بنابراین نمک (کلرید سدیم) نسبت به سدیم یا کلراید به تنهایی یا در ترکیب با سایر یون‌ها اثرات بیشتری بر فشارخون دارد. غلظت سدیم در خون و سایر بافت‌های بدن توسط کلیه‌ها، هیپوفیز و سایر غدد مترشحه داخلی حفظ می‌شود.» دکتر مصداقی‌نیا متذکر می‌شود:«بعضی افراد به صورت ژنتیکی مستعد ابتلا به پرفشاری خون در اثر مصرف نمک یا سدیم اضافی هستند. افراد مبتلا به بیماری‌های مزمن کلیه یا دیابت، کسانی که یک یا هر دو والدین آنها مبتلا به پرفشاری خون هستند و افراد بالای ۵۰ سال با مصرف نمک احتمال بیشتری برای ابتلا به پرفشاری‌ خون دارند. با توجه به اینکه یک‌سوم تا نیمی از افراد مبتلا به پرفشاری خون نسبت به نمک حساس هستند، محدود کردن مصرف نمک، برای چنین افرادی می‌تواند فشارخون را تا حدی پایین بیاورد. کاهش مصرف سدیم علاوه بر کنترل فشارخون بالا، سبب پیشگیری از ابتلا به این بیماری‌ نیز می‌شود.»

معاون بهداشتی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی اقدام اساسی و زیربنایی برای کاهش مصرف نمک را اطلاع‌رسانی و آموزش جامعه ذکر کرده و به برخی از اقدامات وزارت بهداشت اشاره می‌کند: «از دو سال قبل اقدامات آموزشی در وزارت بهداشت شدت گرفت و پمفلت و کتابچه‌های آموزشی متنوعی برای گروه‌های مختلف جامعه تهیه و کل در کشور توزیع شد و علاوه بر آن اداره بهبود تغذیه نیز اقدام به برگزاری جلسات مشترکی با حضور نمایندگانی از بخش‌های مرتبط با داخل و خارج از وزارت بهداشت اعم از اداره نظارت بر مواد غذایی، آشامیدنی، آرایشی و بهداشتی، آزمایشگاه‌های کنترل غذا و دارو، انستیتو تحقیقات تغذیه و موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران نمود.»

وی ادامه می‌دهد: «با این همه موفقیت کامل در این زمینه در گروی برنامه‌ریزی یک پارچه و همگون تمامی بخش‌های مرتبط با این موضوع است لذا مصوبه‌ای را برای شورای عالی سلامت پیشنهاد نموده‌ایم تا تمامی واحدهای مرتبط از جمله موسسه استاندارد با وزارت بهداشت همکاری‌های نزدیکی برای کاهش نمک موجود در محصولات غذایی داشته باشند. به‌عنوان نمونه، محتوی نمک در محصولات پایه غلات حجیم شده از ۵/۲ درصد به ۵/۱ درصد کاهش یافت.» دکتر مصداقی‌نیا ابراز امیدواری می‌کند که این روند تداوم داشته و با پیگیری‌های معاونت غذا و دارو در اصلاح کیفیت مواد غذایی، این مورد نیز هر چه سریع‌تر در دستور کار آن معاونت قرار گیرد.

معاون بهداشتی وزیر بهداشت به بحث ذایقه‌سازی اشاره می‌کند و می‌گوید: «اینکه ذایقه مردم غذای شور را ترجیح می‌دهد به فرهنگ غلط اضافه کردن نمک و طعم‌دهنده‌ها به غذای کودک برمی‌گردد. در واقع با افزودن نمک به غذای کودک ما او را با طعم شور آشنا می‌کنیم و عادت می‌دهیم. به همین علت به هنگام بزرگسالی او غذای حاوی نمک را ترجیح می‌دهد و حتی اگر برای او غذای بدون نمک تهیه کنیم، در سر سفره به آن نمک خواهد افزود. به همین علت یکی از اقدامات مهم در این راستا ذایقه‌سازی است.» وی تاکید می‌کند:«براساس توصیه وزارت بهداشت به هنگام تهیه غذای کمکی به کودکان نباید از نمک و اساسا از هیچ‌ طعم‌دهنده‌ای استفاده نمود. طعم‌دهنده‌های دیگر مانند سبزی‌های معطر، آب‌لیمو و آب‌غوره مواد سالمی هستند که می‌توانند برای معطر و دلپذیر کردن غذا و جایگزین نمک مورد استفاده قرار گیرند.»

نکته دیگری که باید به آن پرداخت، میزان بالای نمک در صنایع غذایی است. دکتر مصداقی‌نیا در این باره توضیح می‌دهد: «در مواردی که افزودن نمک به دلیل خاصیت نگه‌دارندگی آن است، صنایع غذایی باید با جایگزین نمودن ماده مناسب میزان نمک محصول خود را کم کنند. حتی اگر جایگزین مناسب یافت نشود، این میزان باید به حداقل ممکن کاهش یابد. از طرف دیگر با توجه به مهیا بودن امکانات بسته‌بندی مناسب با شرایط غیرقابل نفوذ برای رطوبت، می‌توان در بسیاری از تنقلات که نمک در آنها به عنوان نگه‌دارنده استفاده می‌شود، میزان نمک را تا درصد بالایی کاهش داد.»

به گفته دکتر مصداقی‌نیا، معاونت بهداشتی وزارت بهداشت همکاری نزدیکی با مسوولان صنایع غذایی و موسسه استاندارد برای کاهش میزان نمک محصولات آنها داشته و در نظر دارد به کمک راهکارهای تشویقی و حمایتی میزان نمک محصولات غذایی را تا حد ممکن کاهش دهد.

اما مواد غذایی فله‌ای معضلی است که علاوه بر میزان بالای نمک در آنها، تولید غیربهداشتی آن نیز مساله‌ساز است. معاون بهداشتی وزارت بهداشت، نظارت بر مواد غذایی فله‌ای را بسیار مشکل می‌داند و می‌گوید: «این‌گونه مواد اکثرا به روش‌های غیراصولی تهیه و ارایه می‌شود. اخیرا معاونت بهداشتی، پیشنهاد و مصوبه‌ای را به شورای عالی سلامت و امنیت غذایی ارایه کرده که ساماندهی مواد غذایی فله‌ای با استفاده از ابزار قانونی و با قابلیت پیگیرد صورت گیرد.»

دکتر مصداقی‌نیا حرف‌هایش را با ۴ توصیه به خانواده‌ها به اتمام می‌رساند: «از حداقل نمک لازم در تهیه غذا استفاده کنید، از گذاشتن نمک سر سفره اجتناب نمایید، تا حد امکان از مصرف مواد غذایی