اطلاعات عمومی

جايگاه و منزلت ازدواج در اسلام

ازدواج باعث وسعت رزق در زندگاني مي گردد و درهاي رحمت و بخشش الهي با ازدواج گشوده مي گردد.



حقيقت بلوغ
نفس بعنوان فطرت كمال خواهي خويش, خواهان مرتفع ساختن نقايص و ناداريها و در نهايت يافتن كمالها و هستي برتر است. به همين جهت نگاهش به غرايز, استعدادها و مراتب وجودي, نگاهي الهي است و بكارگيري آنها براي كمال يافتن است و به عبارت ديگر تمام بلوغها شرط بلوغ الهي و انساني در انسان است. آنگاه كه شعاعي از نور معنويت و ايمان بخدا و تربيت اسلامي بر بلوغ استعدادها و غرايز بتابد, بهره نفس از بلوغ مثبت و انساني خواهد بود و آنگاه كه ظلمت ماديت و پرورش غير انساني انواع بلوغ را فراگيرد, بهره نفس از آن جز تنزل و سقوط در مراتبي پست نخواهد بود. بهره مثبت انسان از بلوغ غرايز و استعدادها در شعاع آگاهي و ايمان به اين بينش است كه خداوند هيچ يك از غرايز, فطرتها, استعدادها و جوارح بدن را به حال
خودش وانگذاشته است و تمام آنها موظفند در اطاعت و فرمان خدا باشند, و اگر بعد از بلوغ مطيع فرمان خداوند بودند و بوسيله عقل و دين كنترل شوند و عمل كنند نفس بهره انساني را خواهد برد.

فضيلت ازدواج
عن النبي (ع:) ما من شي احب الي الله عزوجل من بيت يعمر بالنكاح 1
يعني ارزش هيچ چيز نزد خداوند متعال, باندازه خانه اي نيست كه براي
ازدواج ساخته مي شود.

حضرت امام صادق (ع): نقل مي كنند كه مردي بحضور پدرم امام
باقر (ع) آمده, آنگاه حضرتش از آنمرد سوال نمود: آيا همسر داري
جواب داد: نه, پدرم فرمود: من دوست ندارم كه دنيا و آنچه در آن است
از آن من باشد و من در عوض, فقط يكشب بدون همسر زندگي كنم ,
سپس امام پنجم فرمود: دو ركعت نماز شخص متاهل بهتر از
شب زنده داري شخص مجرد است كه تمام شب را بنماز ايستاده و
روزش را به روزه داري بپردازد. 2

و از حضرت اميرالمومنين (ع) روايت شده است كه ايشان
فرمودند: « ازدواج كنيد كه همانا ازدواج كردن سنت رسول خدا (ص )
است كه همواره مي فرمود: هر كسي كه دوست دارد از سنت من تبعيت
كند, همانا « ازدواج كردن » از سنت من است . » 3

اسلام به پسر و دختر امر مي كند كه هر چه سريعتر ازدواج كنند و آنقدر اين مهم تاكيد شده است كه رسول گرامي (ص) ازدواج نكردن را اعراض از سنت خويش, يعني خروج از اسلام مي داند و خانه اي را كه در آن ازدواج صورت پذيرد را بهترين خانه مي داند.
ازدواج و حفظ نسل مسلمانان مورد فخر و مباهات رسول خدا
(ص) است چنانكه فرمودند: تناكحوا و تناسلوا فاني اباهي بكم يوم
القيمه ولو بالقسط 4
ازدواج كنيد و تشكيل خانواده بدهيد و توليد نسل نمائيد, كه من در روز قيامت به شما مباهات مي كنم, حتي به طفل كوچكي كه سقط شده باشد. يك انسان متاهل علاوه بر تعبد و پيروي از دستورات پروردگار جهانيان و پيشوايان معصوم, با ازدواج, خويش را سعادتمند نموده و ازمرز انزوا و تجرد به كانون اجتماع ومسئوليت قدم مي گذارد, زيرا  انسان مجرد اعتبار چنداني در ميان اجتماع ندارد و درد مردم را دقيقا نمي فهمد.

در تاكيد بر امر ازدواج امام علي بن موسي الرضا (ع) فرمودند: زني به حضور امام باقر (ع) آمد و عرض كرد: من متبتله هستم, امام باقر فرمودند: منظورت از تبتل چيست گفت: قصد دارم كه ابدا ازدواج نكنم, فرمودند: براي چه گفت: مي خواهم در فضل و كمال برتري بجويم, امام فرمودند: از اين كار منصر شود, كه اگر در ازدواج نكردن برتري باشد, قطعا حضرت فاطمه (س) به ازدواج نكردن از تو سزاوارتر بود, در صورتي كه احدي از نظر فضل و برتري از حضرت فاطمه (س) سبقت نگرفته است . 5
 

ازدواج باعث وسعت رزق در زندگاني مي گردد و درهاي رحمت و بخشش الهي با ازدواج گشوده مي گردد, در اين مورد به دو روايت از امام علي (ع) اشاره مي نمائيم:
التمسوا الرزق بالنكاح: روزي را بوسيله ازدواج جستجو كنيد. 6
تزوجوا النسا فانهن ياتين بالمال: با زنان تزويج كنيد كه ايشان سبب
روزي هستند. 7
 

فوائد ازدواج
1 رسول خدا (ص) فرمودند: كسي كه ازدواج كند نصف دينش را حفظ كرده پس بايد در نگهداري نصف ديگر دينش از نافرماني خدا برحذر باشد.

2 امام صادق (ع:) دو ركعت نماز فرد متاهل برتر از هفتاد ركعت نماز شخص مجرد است.

3 وقتي كه نكاح صورت مي گيرد, درهاي آسمان بخاطر نزول رحمت بر روي خلائق باز مي گردد.

4 كسي كه دوست دارد طاهر و مطهر خدا را ملاقات كند بايد تزويج كرده او را ملاقات نمايد.

 5 هيچ جواني در ايام جواني تزويج نمي كند, مگر اينكه شيطان فريادش بلند مي شود كه واي بر او دو سوم دينش را از من حفظ كرد, پس بايد بنده از نافرماني خدا درباره يك سوم باقي مانده دينش بترسد.

6 بهترين متاع دنيا زن صالح است .

 7 بنا نشد است در اسلام بنائي كه در پيشگاه خدا دوست داشتني تر از

تزويج باشد.
8 مردان و زنان را با هم تزويج كنيد كه خداوند اخلاق ايشان را نيكو و روزي آنها را فراوان و مروت آنان را زياد خواهد كرد.

بررسي و تحقيق قبل از ازدواج
مساله ازدواج و تشكيل خانواده موضوعي حياتي است و براي هر كسي يك بار در طول زندگيش اين فرصت پيش مي آيد و حياتي بودن امر ازدواج از اين نظر است كه زن و مرد و يا دختر و پسر مي خواهند براي خود شريكي در زندگي انتخاب نمايند. شريكي كه تا پايان عمر با او خواهند بود, و از همه اسرار و رموز زندگي او باخبر و آگاه خواهند شد.

بنابراين عقل مي گويد كه درباره همسرش تحقيق نمايد, در خصوصيات اخلاقي و ويژگيهاي روحي او بررسي نمايد و مطالعه كند كه اين همسر كيست و هويتش چيست.

امام جعفر صادق عليه السلام مي فرمايند: انما المرا0 قلاد0 فانظر تتقلد9
« همانا زن همانند گردنبندي است كه بگردن انسان افكنده مي شود, انديشه كن ببين چه چيزي را به گردن خود مي افكني»

در اين مورد استفاده از مشورت با افرادي آگاه و با ايمان و بررسيهاي دقيق و قابل اعتماد از حالات يكديگر, وظيفه اصلي و
شرط اول ازدواجهاست, تا صداقت و ايمان واقعي و هم آهنگ بودن در روش صحيح زندگي و سازگاري با واقعيتها براي طرفين روشن شود.از اين رو, اسلام معيار گزينش همسر را بيان كرده و به مردان و زنان آموخته است كه همسران آنان بايد داراي چه شرايطي باشند.

پيامبر (ص) در اين باره فرموده است:
اياكم و خضرا الدمن . قيل يا رسول الله و ماخضراالدمن قال المرا الحسنا في منبت السو. 10
« بپرهيزيد از آن گلي كه در منجلاب روئيده باشد. پرسيدند: يا رسول الله (ص) « گلي كه در منجلاب روئيده » به چه معناست
فرمودند: زن زيبايي كه در خانواده پستي تربيت شده باشد. »
از نظر اسلام خانواده اي پست است كه دين و اخلاق در آن حاكم نباشد. چنانكه در خبر است: اذا جائكم من ترضون خلقه و دينه فزوجوه 11
« اگر كسي كه از اخلاق و دين او خشنود هستيد به خواستگاري آيد به او زن بدهيد. »

فضيلت وساطت در ازدواج
اسلام دين تعاون و مسئوليت است و تمام پيروان آن بمنزله يك خانواده بزرگ دور هم جمع شده و به نسبت امكانات مسئول مي باشند.
طبق فرموده پيامبر خدا تمام اين افراد مانند اعضاي يك پيكر بهم مربوط بوده و اتصال آنان به همديگر از اتصال شعاعهاي خورشيد به مركز آن محكمتر است . 12

بررسي احاديث اسلامي و گفتار ائمه (ع )
نشان مي دهد كه تمام مردم متمكن در رفع گرفتاريهاي گرفتاران, و از جمله در موضوع ازدواج اشخاص غير متاهل, بايد نقش موثري داشته باشند و اين عمل آنان پاداش فراواني را در پي خواهد داشت.

قال علي (ع:) افضل الشفاعات ان تشفع بين اثنين في نكاح حتي يجمع
الله بينهما. 13
« بهترين شفاعتها و واسطگي, آن است كه با تلاش خود عامل تزويج دو نفر بوده باشي. »
پيامبر اكرم (ص) مي فرمايد: هر كس با مال و تلاشش يك نفر شخص مجرد را تزويج نمايد, خداوند كريم با نظر رحمت در روز
قيامت بر وي نگاه مي كند. 14
در روايتي ديگر از پيامبر اكرم (ص) نقل شده است: هر كس مقدمات ازدواج دو نفر را فراهم نمايد خداوند او را با حوريان بهشتي تزويج مي فرمايد و بهر قدمي كه برداشته و بهر كلمه اي كه در اين مورد بيان داشته پروردگار عالم, پاداش يكسال عبادت را براي وي مرحمت مي فرمايد. 15

آثار اخروي ازدواج
علاوه بر آثار دنيوي زناشوئي كه فرزندان صالح شاخص ترين آنها مي باشد, از نظر معنوي و آنجهاني نيز اين عمل خداپسندانه فوق العاده مورد توجه مي باشد, ازدواج انسان را از گناهان بيشتر بازداشته و عامل تقرب در پيشگاه خداوند است. اين سنت نبوي پاداش عبادت رادو چندان نموده و خود نيز از بهترين طاعات الهي محسوب مي گردد.

چنان كه پيامبر اكرم (ص) مي فرمايند: « هر كس دوست دارد عاقبت بخير بوده و با ايمان كامل و با دلي پاك از دنيا برود, حتما بايد متاهل باشد. » 16
و در روايتي ديگر نيز از ايشان نقل شده است: « دو ركعت نمازي كه شخص متاهل انجام مي دهد, پاداشش از هفتاد ركعت نماز شخص مجرد بالاتر است . » 17
قال رسول الله (ص:) اكثر اهل النار العزاب .  18
رسول خدا مي فرمايند: « بيشترين اهل آتش از افراد مجرد  هستند. »
باتوجه به آيات و روايات متعدد چنين حاصل مي شود كه اساس شخصيت اجتماعي و مذهبي هر شخص تا حدود زيادي به ازدواج و زناشوئي وي بستگي دارد. پيشوايان معصوم عليهم السلام همگي در اين مساله پيشگام بوده و با گفتارهاي خود پيروان خويش را به اين سنت الهي ترغيب و تشويق نموده اند, زيرا هيچكس بدون همسر آرامش فكري و رواني پيدا نمي كند, تا تكامل و آگاهي لازم در معرفت الهي را داشته باشد و از شعله هاي افروخته پرقدرت غريزه جنسي در
امان بماند. و لذا خداوند متعال در قرآن مجيد آرامش خاطر را از بهترين ثمره هاي ازدواج معرفي مي نمايد: و من اياته ان خلق لكم من انفسكم ازواجا لتسكنوا اليها. . . 19
« از جمله نشانه ها و آيات قدرت و توان الهي اين است كه همسراني از جنس خودتان براي شما آفريد تا موجب آرامش و آسايش خاطر شما باشند. »

آري, همسر و همسرداري عامل سكون قلبي و آرامش اضطرابها است و موجب تحرك و فعاليت در تمام جوانب اجتماعي و مصونيت از ارتكاب به گناه و تحصيل رضا و قرب به درگاه الهي است.

موانع ازدواج
پاي بند شدن به رسومات موهوم و خيالي و سنگين كردن هزينه هاي ازدواج و توقعهاي بي مورد يكي از موانع اجراي ازدواج در اجتماع است. بر آوردن آرزوهاي بيجا و تشريفات زائد با هزينه هاي
كمرشكن قهرا موضوع ازدواج را ناممكن و يا دشوار ساخته است.

امام باقر(ع) مي فرمايند: زني حضور پيامبر خدا رسيده, عرض كرد: مرا شوهر دهيد. پيامبر خدا فرمودند: كيست كه با اين زن ازدواج كند شخصي بلند شده و آمادگي خود را اعلان كرد. پيامبر از آن مرد سوال نمود: براي مهريه چه داري مرد گفت: چيزي ندارم, آنگاه رسول خدا فرمودند: آيا چيزي از قرآن بلدي جواب داد: بلي, رسول خدا(ص ) فرمود: بعنوان مهريه مقداري از قرآن را به وي تعليم بده . 20

اين روايت سادگي امر ازدواج و مهريه را نشان مي دهد. بنابراين در برابر چشم هم چشمي ها و رسوم غلط بايد مقاومتي جدي نمود, تا از جهنمي كه بدست خود ايجاد كرده ايم, نجات پيدا كنيم, جشن ها را از تالارها به خانه ها بكشيم و هر چه ساده تر و باصفاتر برگزار كنيم, تا هزينه هاي زائد به مصرف واجبات خانواده نو پا برسد. كساني هم كه امكانات بيشتري دارند, براي سامان دادن ازدواج ديگران, يا ساير امور خيريه اختصاص دهند, تا اين اعمال نيك بعنوان بهترين خاطره ازدواجشان باقي بماند و درسي هم براي ديگران باشد.
عامل ديگر از موانع ازدواج برتري طلبي واشكال تراشي در مورد انتخاب همسر است. ديانت و فضائل اخلاقي و حريت وآزادي در انتخاب همسر از اصول ازدواج به شمار مي رود. هدفهاي اقتصادي و مال اندوزي و ملاحظات ديگر در انتخاب همسر, باعث انحراف در مسير اين امر مقدس است. دين مقدس اسلام تمام مومنين را نسبت بهم « كفو » و همشان مي داند, بنابراين هر مردي مي تواند با زنان و يا دختر مومن ديگري ازدواج كند, و خود رسول خدا(ص) و ائمه اطهار(ع) با زنان فقير و حتي بازناني كه سابقه كنيزي داشته اند, ازدواج نموده اند, و در عمل با سنتهاي جاهليت و خودبرتر بيني مبارزه نموده و پيروان خود را نيز به اين وظيفه خير مامور ساخته اند. و لذا پيامبر خدا زنان اغنيا و اشراف را با مردان فقير, و يا بالعكس تزويج فرموده اند تا بدين طريق ريشه آن سنتهاي موهوم را بركند, كه با كمال تاسف بدتر از دوران جاهليت در عصر ما معمول و حكمفرما شده است و نتيجه اش تعطيل و يا كمتر شدن آمار ازدواج و بدبيني و تحقير ديگران و در انتها گسترش فساد اخلاقي در جامعه مي باشد.

 امام صادق (ع) مي فرمايند: پيامبر خدا براي شكستن سنت هاي غلط و موهوم جاهليت, مقداد را كه از جهت مادي مردي تهي دست و غلامي سياه پوست بود, با يك دختر سرشناس بنام «ضباعه » كه فرزند شخصيت بزرگي چون زبيربن عبدالمطلب بود تزويج نمود, تا مردم ديگر نيز در
اين نوع كارها به پيامبر خود تاسي نموده و بدانند كه شريفترين افراد در پيشگاه الهي پرهيزگارترين آنان است , نه ثروتمندان و اشراف .  21 والسلام.

پي نوشت ها:
1- فروع كافي , ج ,5 ص 328
2- مسائل ازدواج و حقوق خانواده , علي اكبر بابازاده , دفتر تحقيقات و انتشارات بدر, ص 122
3 -وسائل الشيعه , ج 14 ص 4
4 -خانواده در اسلام , استاد حسين مظاهري , انتشارات شفقي , ,1375 ص 90
5- زن و شوهر( ازدواج و انتخاب همسر) جلد اول , محمد علي صفري (زرافشان) انتشارات هاشمي نژاد مشهد, 1371 , ص 30
6 -همان ماخذ, ص 30
7 -همان ماخذ, ص 30
8- زن و شوهر( ازدواج و انتخاب همسر) بندهاي هشت گانه مطرح شده در قسمت فوائد ازدواج با تخليص صفحات 42 الي 44
9 -مستدرك الوسائل , ج ,2 ص 535
10- وسايل الشيعه , ج ,14 ص 19
11 -وسايل الشيعه , ج 14 , ص 51
12 -اصول كافي , ج ,2 ص 166
13- روض0 المتقين , ج ,8 ص 111
14 -وسايل الشيعه , ج ,14 ص 26
15- بحارالانوار, ج ,103 ص 221
16 -وسايل الشيعه , ج ,14 ص 6
17- جواهر الكلام , ج ,29 ص 12
18- روض0 المتقين , ج ,8 ص 86
19- سوره روم , آيه 21
20 -وسايل الشيعه , ج ,14 ص 195
21- مسائل ازدواج و حقوق خانواده , ص 155


* پايبند شدن به رسومات موهوم و خيالي, سنگين كردن هزينه هاي ازدواج, توقع هاي بيجا و تشريفات زائد, از موانع تحقق به موقع ازدواج محسوب  مي شود.
* از ديدگاه تعاليم اسلام بنا نشده است بنائي كه در پيشگاه خداوند متعال دوست داشتني تر از « ازدواج »
باشد.

  منبع : e-resaneh