اطلاعات عمومی

حل تعارض در زندگی زناشویی

وقتي شما و همسرتان با موقعيت دشواري مواجه مي شويد و درصدد حل آن بر مي­آييد مي­توانيد با روش طرح مسئله آن را حل کنيد.

وقتي بين زن و شوهر اختلافي پيش مي­آيد، به نتايج خاصي مي­انجامد. سه نتيجه احتمالي تعارض به شرح زير است:

1- ناپديد شدن: موضوعي که موجب تعارض و اختلاف شده است، با گذشت زمان از بين  مي­رود.

2-بن بست: شرکاي زندگي در موضوع مورد اختلاف (گير) مي­کنند و هيچ گونه اقدامي انجام نمي­دهند. اين وضعيت ممکن است شامل توافقي سطحي و گذرا يا  بي­تفاوتي همراه با خصومتي پنهان باشد که در هر دو حالت به زودي  به جر و بحثي ديگر منجر مي­گردد.

3-حل و فصل: زن و شوهر براي خاتمه دادن به تعارض دست به کار مي­شوند.

­ با اين حال، قبل از رسيدن به هر نتيجه­اي، زن و شوهرها  براي برخورد کردن با مشکل فرايندي را طي مي­کنند. و شيوه عمل آنها معمولا يکي از موارد زير است: اجتناب کردن، ترغيب کردن (مرافعه يا کوتاه آمدن)، بلاتکليفي (قهر)، آشتي کردن يا مشارکت­جويي.

 اجتناب کردن: در رويارويي با مشکلي تعارض انگيز، برخي زن و شوهرها سعي مي­کنند از طريق پرحرفي، از کنار مسئله گذشتن يا با تغيير موضوع اهميت آن را ناديده بگيرند يا حتي آن را انکار کنند. وقتي زن و شوهري از اين فرايند استفاده مي­کنند در وضعيت بلاتکليفي يا بي­تصميمي به سر مي­برند و اميدوارند اين موقعيت هم بگذرد اين فرايند ممکن است در کوتاه­مدت  موثر باشد ولي در دراز مدت و بسته به اين که چه کسي بيشتر با مسئله سر و کار دارد مي­تواند با عدم رضايت همراه باشد.

ترغيب کردن: گاهي مواقع زن و شوهرها مي­کوشند يکديگر را به فکر کردن درباره روش برخورد با مسئله ترغيب کنند. يکي از همسران ممکن است با قدرت بيشتر و با زور و کلک ديگري را راضي يا ترغيب کند و طرف مقابل هم سرانجام اطاعت کند. اين روش مي تواند مسئله را حل و فصل کند. اما حاصل آن غالبا احساسات منفي دو طرف است.

مرافعه يا کوتاه آمدن: اگر هيچ يک از شرکاي زندگي کوتاه نيايند، اين عدم توافق مي­تواند تا حد يک بحث و جدل يا مرافعه مخرب تشديد شود. تعارض ممکن است به بن بست بي­انجامد يا يکي از زوجين ممکن است در برابر احساس خشم و تنفر تسليم شود و عقب­نشيني کند و با رفتارهاي کنايه­آميز آشکارا به تعارض دامن بزند.

 بلاتکليفي: در اين فرايند همسران درباره راه­حل­ها بحث مي­کنند و بدان نزديک مي­شوند اما هرگز به جواب نمي­رسند و هيچ چيز فيصله نمي­يابد حتي ممکن است ساعت­ها در مورد مسئله حرف بزنند اما ذره­اي عمل نکنند. اين روش نيز در درازمدت رضايت­بخش نيست.

آشتي کردن: زن و شوهر ممکن است با آشتي و مصالحه به رفع اختلافات خود بپردازند به اين صورت که به يکديگر امتيازاتي مي­دهند که براي ديگري مهم است اين راه­حل نيز ممکن است موثر باشد اما براي دو طرف کاملا رضايت­بخش نباشد.

مشارکت­جويي: اين فرايند از آشتي کردن فراتر مي­رود در اين فرايند هر يک از زوجين در صدد است راه­حلي براي مسئله پيدا کند که به نفع هر دوي آنها باشد در اين فرايند زن و شوهر هر دو با هم هماهنگ مي­شوند و کل اطلاعات و آگاهي خود را براي درک و فهم اختلافشان به کار مي­برند. در واقع آنها از نگرش من براي ـ  خودم ـ اهميت قائلم و من  براي ـ تو ـ اهميت قايلم پيروي مي­کنند. شايد در ابتداي کار وقت بيشتري براي رسيدن به نتيجه صرف کنند و لي در درازمدت تصميم هاي که (به نفع هر دو نفر است) رابطه را تحکيم مي­بخشد.

وقتي شما و همسرتان با موقعيت دشواري مواجه مي­شويد و درصدد حل آن بر مي­آييد مي­توانيد با روش طرح مسئله آن را حل کنيد. اين کار يک فرايند مشارکتي است و به شما براي رسيدن به رضايت­بخش­ترين راه­حل کمک مي­کند. اين روش 6 مرحله دارد:

مرحله 1: اين مرحله هميشه حساس­ترين مرحله (و اغلب وقت­گيرترين آنها) در حل مسئله است. درک روشن نيازهاي يکديگر براي حرکت به سوي راه­حلي که ارضاء کننده آن نيازها باشد اساسي است. موثرترين روش بيان مشکلات، بيان روشن و صادقانه احساسات و نيازهايتان و گوش دادن به احساسات و نيازهاي طرف مقابل است. در اين مرحله تمام توجه بايد فقط معطوف به نيازها باشد به دليل اين که همه ما عادت کرده­ايم به جاي بيان نيازهايمان، راه­حل آنها را عنوان کنيم مثلا شايد نياز ما (وقت آزاد بيشتر باشد) اما آن را به صورت راه­حل­هايي مثل: (بايد زودتر از خواب بيدار شوم، بايد کار تمام وقت را کنار بگذارم و کار نيمه وقت بگيرم) عنوان مي­کنيم. پس وقت کافي براي تشخيص دقيق مشکل  بگذاريد و قبل از حرکت به سوي مرحله دوم، اطمينان حاصل کنيد در مورد تشخيص مسئله يا مسائل توافق داريد. توجه به اين نکته نيز مهم است که اغلب در بيان صادقانه احساسات، روشن مي­شود که بين شما و طرف مقابل، بيش از يک اختلاف وجود دارد و شايد لازم باشد به هر يک از آنها گوش دهيد؛ و ببينيد کدام يک، از اولويت بيشتري برخوردارند و يکي يکي روي آنها کار کنيد.

مرحله 2: به وجود آوردن راه­حل­هاي ممکن (تفکر سريع خلاقانه):  اين قسمت حل مسئله، بخش خلاقانه آن است. مرحله­اي که هر دوي شما مي­گوييد: «بيا عقل­هايمان را روي هم بگذاريم و يک راه­حل سازنده پيدا کنيم» اغلب رسيدن فوري به يک راه­حل آسان نيست، در عين حال راه­حل­هاي اوليه با اين که خودشان قابل قبول نيستند باعث انگيزش افکاري مي­شوند که راه را به سوي نظرات بهتري مي­گشايد و براي اين که از اين مرحله بيشترين استفاده را ببريد، بهترين کار اين است که هر دوي شما آزادانه عقايد خود را در مورد حل مسئله بيان کنيد و از قضاوت يا انتقاد، از راه­حل­هاي يکديگر بپرهيزيد. سعي کنيد قبل از بحث روي هر راه­حل معيني فهرستي از تمام راه­حل­هاي ممکن تهيه کنيد ولي به ياد داشته باشيد که شما مي­کوشيد به بهترين راه­حل­ها برسيد نه هر راه­حلي که پيش آمد. و اگر روال کار سست شد، دوباره مسئله را به صورت نيازها بيان کنيد. به ياد داشته باشيد، وقتي فهرستي از راه­حل­هاي ممکن در اختيارتان قرار گرفت، آماده­ايد که وارد مرحله بعدي شويد.

مرحله3: ارزشيابي راه­حل­ها  حالا هر دوي شما مي­خواهيد به ارزيابي راه­حل­ها بپردازيد. راه­حل­هاي ارائه شده چه چيزهايي هستند؟ آيا آنها براي هر دو عادلانه­اند؟ آيا يک راه­حل به نظر کاراتر از راه­حل ديگر مي­آيد؟ آيا دليلي هست که نشان دهد کارايي لازم را ندارد؟ آيا عمل کردن به آن بيش از حد مشکل خواهد بود؟ بعضي اوقات در ارزيابي راه­حل­ها، يک راه­حل کاملا تازه و از ديگر روش­ها بهتر به نظر مي­رسد. يا يکي از راه­حل­هاي قبلي  با کمي دستکاري و تغيير، حالا  به عنوان بهترين راه­حل شناخته مي­شود. اگر در اين مرحله راه­حل­ها را به خوبي بررسي نکنيد، در پايان يا با يک راه حل ضعيف روبه­رو خواهيد شد و يا با راه­حلي که نهايتاً با جديت به آن عمل نخواهيد کرد.

مرحله 4: تصميم­گيري روي يک راه­حل قابل قبول براي هر دو طرف  وقتي تمام واقعيات بررسي شدند و امکانات مختلف سبک و سنگين، و تحليل گرديدند در نهايت، راه­حلي در دست داريد که پاسخ­گوي نيازهاي هردو طرف است. توجه به اين نکته مهم است که سعي نکنيد يک راه­حل را تشويق يا تحميل کنيد و يا آن که ديگري را به پذيرفتن راه­حلي که دوست ندارد تشويق نکنيد زيرا اگر هر دو طرف راه­حلي را آزادانه انتخاب نکنند ممکن است بعداً به آن عمل نکنند. وقتي ظاهراً به يک نتيجه قابل قبول براي هر دو طرف نزديک شديد، آن را بيان کنيد تا مطمئن شويد هر دو طرف فهميده­اند. بعد از اين کار مي­توانيد آن را بنويسيد تا مطمئن شويد در آينده در مورد تصميمي که هر دو بر آن توافق کرديد سوءتفاهمي پيش نمي­آيد.

مرحله 5: عمل بر اساس راه­حل چون رسيدن به راه­حل يک چيز است و عمل کردن به آن چيز ديگري است بايد بلافاصله بعد از رسيدن به توافق، روي طرح عمل به آن هم بحث شود. مشخص کنيد چه کسي بايد تا چه وقت چه کاري را انجام دهد. از تحت فشار قرار دادن طرف مقابل با جملاتي مثل (خوب اميدوارم تو  اين دفعه سر قولت بايستي) بپرهيزيد. و اگر با گذشت زمان، طرف ديگر به سهم خود، از تصميم گرفته شده عمل نکند لازم است شما با پيامي مثل (جدا نااميد و ناراحتم چون ما در مورد اختلافمان توافق کرديم و تو به توافق خودت عمل نکردي.) طرف مقابلتان را متوجه اين نکته کنيد که شما از او انتظار داشته­ايد مسئول باشد.

مرحله 6: کنترل نتايج راه­حل  حالا زمان آن فرارسيده که اثر بخشي راه­حل خود را با اين سوال مورد ارزش­يابي قرار دهيد: آيا اين راه­حل به نيازهاي هر دوي ما پاسخ مي­دهد؟ از آن جايي که مسائل و مشکلاتي که مردم با آن روبه­رو مي­شوند تحت تاثير عوامل غير قابل پيش­بيني و پيچيده زيادي است، ممکن است اين روش حل مسئله، هميشه مطلوب­ترين نتيجه را به وجود نياورد. و ممکن است با رسيدن به يک  هدف، هدف ديگري که از اولي مهم­تر بوده  به خطر بيافتد. يا با گذشت زمان اوضاع چنان تغيير کند که راه­حل اوليه شما ديگر به کار نيايد. يا در آن ضعف­هايي کشف کنيد که ايجاد تغييراتي در آن لازم شود. پس به ياد داشته باشيد که شما در يک روال مداوم ته باز وارد شده­ايد. و با گذشت زمان و تمرين بيشتر  مهارت شما در بيان صادقانه حرف دل و گوش کردن، مرتباً بهتر مي­شود. و  نگاه کردن به اختلافات به صورت دليلي براي وجود نيازهاي برآورده نشده­اي که حل آنها  باعث رشد و توسعه رابطه مي­شود، برايتان ساده­تر مي­گردد.

نويسنده: صديقه طيبي