اطلاعات عمومی

ـ در اصطلاح فقها انجام اعمال و مناسك خاصى است در زيارت خانه خدا (زيارت كعبه است با آداب و مناسك مخصوصه). عمره از واجباتى است كه در ارتباط با حج صورت مى گيرد و در طول عمر مكلف يك بار به صورت عمره تمتع و يا عمره مفرده واجب مى گردد.

تسميه عمره ـ عمره عنوانى است بر گرفته از كلمه عمارت به معناى :

1. آبادى. كسانى كه به قصد زيارت به مكه معظمه مشرف مى شوند با اجتماع خود موجب عمران آن شده و يا عمره باعث آباد بودن بيت الله است.

2. زيادت. و عمره اضافه بر حج است.

زمان عمره ـ با توجه به اقسام حج، دو نوع عمره وجود دارد:

1. عمره تمتع ـ انجام آن براى كسانى است كه استطاعت حج تمتع پيدا مى كنند يعنى براى اهل آفاق (غير اهالى مكه و ساكنين حوالى آن) مى باشد و پيش از حج تمتع از اول ماه شوال تا قبل از روز نهم ذيحجه مى تواند صورت گيرد.

2. عمره مفرده، انجام آن براى كسانى است كه وظيفه شان حج افراد و قران است، يعنى براى اهالى مكه و ساكنين حوالى آن مى باشد، كه بعد از انجام حج (در صورت تمكن) و در طول سال مى تواند صورت گيرد. (غير از ايام اختصاصى حج)

واجبات عمره اين عبادت دو نوع واجبات دارد:

1. واجب ركنى، احرام و طواف زيارت و سعى از واجبات ركنى هستند.

2. واجب غير ركنى، تقصير و نمازطواف زيارت و طواف نساء و نماز طواف نساء از واجبات غير ركنى هستند.

تفاوت دو عمره

1. عمره مفرده اختصاص به ماه هاى حج ندارد ولى عمره تمتع بايد در اشهر حج انجام شود.

2. عمره مفرده را مى توان جدا از حج به جا آورد ولى عمره تمتع همراه حج انجام مى شود.

3. عمره مفرده داراى طواف نساء و نماز طواف نساء

مى باشد ولى عمره تمتع اين دو عمل را ندارد.

4. در عمره مفرده مرد مخير است بين انجام حلق و تقصير، ولى در عمره تمتع اين اختيار و جود ندارد و فقط بايد تقصير نمود.

5. در عمره مفرده آميزش جنسى قبل از فراغ از سعى، عمره را فاسد مى كند و بايد ضمن تمام كردن عمره آن را اعاده نمود اما در عمره تمتع فساد آن را محل حرف و بحث دانسته اند.

عمره استحبابى (اِ تِ) عمره مفرده است كه مستحب است براى همه مسلمانان جهان چه اهل مكه و چه اهل آفاق، و در ماه رجب، استحباب تاكيد مؤكد دارد.

عمرة الاسلام (عَ رَ تُ لْ) عمره نخستين است (اسرار، مناسك، ادله حج، ص 9)

عمره افراد (اِ) عمره مفرده را گويند. (مبسوط در ترمينولوژى حقوق)

عمره اكمه (اَ كَ مِ) عمره بيست و هفتم ماه رجب نزد اهل مكه. ريشه عمره اكمى نزد مكيان آن است كه چون عبدالله بن زبير از ساختمان كعبه مقدس بپرداخت عمره اى گزارد و اهل مكه همراه او بودند تا به محل «اكمه» رسيد و از آن جا احرام بست و اين واقعه روز بيست و هفتم ماه رجب بود. (سفر نامه ابن جبير، ص 179)

عمره بتلا (بَ) عمره بدون حج است. (فرهنگ جامع; دائرة الفرائد، ج 3، ص 29)

عمره تطوع (تَ طَ وُّ) همان (ك) عمره استحبابى

عمره تمتع (تَ مَ تُّ) نام اعمال مخصوصى است در زيارت خانه خدا كه با واجب شدن حج تمتع واجب مى شود (يعنى مخصوص اهل آفاق است، يعنى كسانى كه وطن آنها تا مكه بيش از 16 فرسخ شرعى يا 87 كيلومتر مى باشد). بنابراين وجوب اين عمره براى كسانى است كه استطاعت تمتع را پيدا مى كنند.

تسميه تمتع ـ اين عمره از آن جا كه با حج تمتع در ارتباط است و بايد در همان سال حج تمتع (و قبل از آن) انجام گيرد عمره تمتع ناميده شده است.

زمان تمتع ـ وقت مخصوص اين عمره شهر حج است (يعنى از اول ماه شوال تا قبل از ظهر روز نهم ذى حجه) و انجام اين عمل طى اين زمان خاص بيش از يك بار جايز نيست.

اعمال تمتع ـ واجبات اين عمره به ترتيب عبارتند از(1):

1. احرام، در ميقات محرم شدن.

2. طواف زيارت، در مسجد الحرام دور خانه كعبه هفت بار گرديدن.

3. نماز طواف زيارت، در مسجد الحرام پشت مقام ابراهيم دو ركعت نماز خواندن.

4. سعى صفا و مروه، جنب مسجد الحرام بين دو كوه صفا و مروه هفت بار رفت و برگشت نمودن.

5. تقصير، در مكه (و معمولا جنب مسجد الحرام در مروه) مقدارى از موى سر يا صورت چيدن يا مقدارى از ناخن دست يا پا گرفتن.

ميقات تمتع مكان هايى كه در يكى از آنها مى توان احرام عمره تمتع را بست عبارتند از:

1. جحفه، در شمال غربى مكه

2. يلملم، در جنوب شرقى مكه

3. ذو الحليفه، در جنوب مدينه

4. وادى عقيق، در شمال شرقى مكه

5. قرن المنازل، در شرق مكه

6. محاذى، با ميقات (ل)

7. ادنى الحل، نزديك ترين موضع حل

8. خانه، در صورت نزديك تر بودن به مكه از ميقات هاى پنجگانه

9. فخ، در مكه براى كودكان(2)

مكه و تمتع ـ بعد از خاتمه اعمال عمره تمتع، تا روز هشتم ذى حجه (زمان محرم شدن براى اعمال حج تمتع)

1. در مورد توضيح بيشتر اعمال عمره رجوع كنيد به هر يك از «عناوين» مربوطه.

2. در مورد ميقات ها رجوع كنيد به هر يك از «عناوين» مربوطه و يا قسمت «ميقات».

خروج از مكه جايز نيست.

عمره جعرانه (جِ عِ رّ نِ) (جُِ نِ) عمره اى كه احرام از جعرانه گرفته شود. (مبسوط در ترمينولوژى حقوق)

عمره حديبيه نام عمره اى از رسول خدا(صلى الله عليه وآله وسلم) كه به جا آورده نشد و متوقف ماند به علت انعقاد صلح (ك) حديبيه.

عمره رجبيه (رَ جَ ىِّ) شهرت عمره مفرده اى كه در ماه رجب صورت گيرد. براى عمره اين ماه فضيلت بسيارى ذكر شده است. از جمله از امام نهم(عليه السلام) منقول است كه افضل عمره ها عمره رجب است.

عمره صلح همان (ك) عمره قضا

عمره القصاص (قِ) همان (ك) عمره قضا

عمره قضا (قَ) نام عمره اى است كه رسول اكرم(صلى الله عليه وآله وسلم) در ذى قعده سال هفتم هجرى (به اتفاق اصحاب)(1) به جاى آورد و به اسامى ديگرى هم معروف است.

1. عمرة الصلح - چون براساس صلح حديبيه انجام شد.

2. عمرة القصاص ـ چون به تلافى صلح حديبيه انجام شد.

3. عمرة القضيه ـ چون در صلح حديبيه، حكم و فرمان (قضيه) شد كه عمره در سال هفتم (هجرى) انجام پذيرد.

4. عمرة القضا - چون در سال ششم هجرى مشركين مانع از ورود حضرت رسول براى اداى عمره شدند و اجراى آن به سال ديگر موكول گرديد، گويى عمره سال هفتم قضاى عمره سال ششم است، و نيز قضا به معنى حكم است، و درسال ششم در حديبيه حكم بر آن قرار گرفت كه عمره در سال هفتم انجام گيرد. (حجة التفاسير، مقدمه، ص 170)

عمره قضيه همان (ك) عمره قضا

عمره مبتوله (مَ لِ) عمره بريده شده يعنى عمره بدون حج، عمره افراد، عمره مفرده، عمره قران.

(فرهنگ معارف اسلامى; آداب عمره قران، ص 54، فرهنگنامه حج و عمره، دفتر اول، ص 20 ; حج البيت، ص 155)

عمره مستحبى همان (ك) عمره استحبابى

عمره مفرده (مُ رَ دِ) نام اعمال مخصوصى است در زيارت خانه خدا، و وجوب آن(2) براى كسانى است كه:

1. اهل مكه اند.(3)

2. در حكم اهل مكه اند و منزل آنان تا مكه كمتر از 16 فرسخ شرعى (يا 48 ميل يا 87 كيلومتر) مى باشد(4)

3. در قيد نذر و عهد و يمين و شرط ضمن عقد هستند و يا حج را فاسد كرده اند و يا حج از آنان فوت شده است.(5)

تسميه مفرده اين عمره از آن جا كه جدا از اعمال حج (افراد و قران) به جاى آورده مى شود مفرده ناميده شده است.

زمان مفرده اين عمره پس از حج افراد و يا حج قران به جا آورده مى شود و وقت مخصوصى برايش معين نشده و در طول سال (جز در ايام اختصاصى حج) مى توان آن را به جاى آورد. اين عمره براى مكلف يك بار واجب است ولى تكرار عمره مفرده استحبابى در طول سال (جز در ايام اختصاصى حج) مجاز است و براى اهل آفاق هم مجاز است (البته اهل آفاق در فاصله پايان عمره تمتع تا پايان حج نمى تواند عمره مفرده به جاى آورد).

اعمال مفرده ـ واجبات اين عمره به ترتيب عبارتند از:(6)

1. احرام، در ميقات محرم شدن.

2. طواف زيارت، در مسجد الحرام هفت بار به دور كعبه گرديدن.

3. نماز طواف زيارت، در مسجد الحرام در پشت مقام ابراهيم دو ركعت نماز خواندن.

4. سعى بين صفا و مروه، جنب مسجد الحرام بين دو كوه صفا و مروه هفت بار رفت و برگشت كردن.

5. تقصير صورت (يا حلق)، در مكه (و معمولا جنب

1. با همان عده از اصحاب كه در حديبيه شركت داشتند جز چند نفرى كه در خيبر به شهادت رسيدند، يا وفات كردند (تاريخ پيامبر اسلام، ص 523).

2. شروط و وجوب آن مانند شروط وجوب حج است.

3. به عنوان واجب اصلى.

4. به عنوان واجب اصلى.

5. به عنوان واجب عرضى.

6. براى توضيح بيشتر اعمال اين عمره رجوع كنيد به هر يك از «عناوين» مربوطه.

مسجد الحرام در مروه) مقدارى از موى سر يا صورت چيدن يا مقدارى از ناخن دست يا پا گرفتن (تقصير) و يا موى سر تراشيدن (حلق).

6. طواف نساء، در مسجد الحرام هفت بار به دور خانه خدا (كعبه) گرديدن.

7. نماز طواف نساء، در مسجد الحرام در پشت مقام ابراهيم دو ركعت نماز گزاردن.

ميقات مفرده ـ مكان هايى كه در يكى از آنها مى توان احرام بست به تناسب آن كه عمره از داخل مكه صورت مى گيرد يا از خارج آن متفاوت است:

1. ميقات از خارج مكه، براى كسى كه از مكه دور است و بخواهد در جهت و رود به مكه و انجام عمره مفرده احرام ببندد. ميقات ها عبارتند از: ذو الحليفه، وادى عقيق، جحفه، قرن المنازل، يلملم، محاذى، ادنى الحل، خانه، فخ.

2. ميقات از داخل مكه، براى كسى كه در داخل مكه است و بخواهد عمره مفرده به جاى آورد.

ميقات ها براى احرام بستن عبارتند از: تنعيم، حديبيه، جعرانه، أضأه لبن. وادى نخله، وادى عرفه.

ادنى الحل(1)

عمره مفروضه (مَ ضِ) عمره مفرده، عمرة الاسلام. (مبسوط در ترمينولوژى حقوق)

عمره واجب عمرة الاسلام. عمره مفرده (در مقابل عمره مستحب)