اطلاعات عمومی

  از القاب حضرت مهدى (ع) است .
در روايات آمده است كه در آيه شريفه، والله متم نوره (1) يعنى به ولايت قائم (ع) و به ظهور آن حضرت، و در آيه واشرقت الارض به نور ربها (2) مراد، روشن شدن زمين به نور آن حضرت است. در يكى از زيارات جامعه نيز در اوصاف آن حضرت مى خوانيم: نور الانوار الذی تشرق به الارض عما قلیل روايت شده از جابر بن عبدالله انصارى كه گفت: در مسجد كوفه داخل شدم، در حالى كه اميرالمؤمنين(ع) با انگشتان مبارك خود مى نوشت و تبسم مى فرمود.
گفتم: يا اميرالمؤمنين(ع) چه چيز شما را به خنده آورده است؟
فرمود: عجب دارم از آن كه اين آيه را مى خواند، ولى به حق، به آن معرفت ندارد.
گفتم: كدام آيه فرمود: الله نور السَموات و الارض، تا آخر مثل نوره كمشكوة، "مشكوة" محمد(ص) است .
فیها مصباح، منم مصباح .
زجاجة الزجاجة حسن و حسين (ع) هستند.
كانهاكوكب درى على بن الحسين (ع) .
ويوقد من شجرة مباركة محمد بن على (ع) است.
زيتونه، جعفر بن محمد(ع) است
لا شرقیه موسى بن جعفر(ع) است.
ولا غربیه على بن موسى الرضا(ع) است.
یكاد زيتها يضء محمد بن على (ع) است.
لو لم تمسسه نار على بن محمد(ع) است .
نور على نور حسن بن على (ع) است.
ويهدى الله لنوره من يشاء قائم مهدى (ع) است .(3)
در پاره اى از اخبار معراج آمده است كه نور آن حضرت، در عالم اظله ميان انوار ائمه (ع)، مانند ستاره اى درخشان بود در بين سايركواكب .(4)

  از نشانه هاى پيش از ظهور حضرت، گرسنگى ذكر شده است. محمد بن مسلم مى گوید: از امام صادقع) شنيدم كه فرمود: پيش از ظهور حضرت قائم (ع) از سوى خداوند براى مؤمنان نشانه هايى است .
گفتم: خدا مرا فداى توگرداند، آن نشانه ها كدام است؟
فرمود: آن ها همان گفته خداوند است كه فرمود: و لبنونکم بشی ء من الخوف والجوع ونقص من الاموال والانفس والثمرات وبشر الصابرین (1) وشما مؤمنان را به چيزى از ترس وگرسنگى وكمى دارايى ها وجان ها وميوه ها مى آزماييم، پس صابران را مژده ده .
آنگاه فرمود: خداوند مؤمنان را به سبب ترس از پادشاهان بنى فلان در دوران پايانى حكومت شان مى آزمايد ومراد ازگرسنگى، گرانى قيمت ها ست.

  در روايتى از امام صادق (ع)، محل خلوت حضرت مهدى (ع) تپه هاى سفيد و نورانى نجف اشرف ذكر شده است. (1)

  طوى، در لغت به معناى پيچيدن ودرنورديدن است.(1)ذى طوى " نام منطقه اى است در يك فرسخى مكه كه داخل حرم قرار دارد (2)و طبق برخى روايات، حضرت مهدى (ع) در آن جا زندگى مى كند واز همان جا نيز همراه يارانش قيام خواهدكرد. در برخى روايات، محل ظهور وخروج آن حضرت ومركز تجمح ياران ودوستان وى نيز، همين منطقه ياد شده است (3)در روايتى آمده است كه: "هنگام ظهور امام قائم (ع) آن حضرت قبل از آن كه كناركعبه برود و صداى خود را بلندكرده ربه جهانيان برساند، در اين مكان در انتظار 313 نفر از ياران خاصش توقف مى كند، تا اين كه آن ها مى آيند وبه آن حضرت مى پيوندند...

در دعاى ندبه هم مى خوانيم: ليت شِعري أينَ استقرت بِكَ النوى، بَل اي ارض تقلك او ثرى 0 ابِرضوى اوغيرها ام ذي طوي. (4)

اى كاش مى دانستم كه كجا دل ها به ظهور، آرام و قرار خواهد يافت، دركدامين سرزمين اقامت دارى؟ در سرزمين رضوى يا غير آن، يا در ديار ذى طوى مسكن كرد ه ا ى؟

ذى طوى، بين "حجون و فخ " قرار دارد كسى كه در مسجد تنعيم احرام بسته به سوى مسجد الحرام عزيمت مى كند، پس از عبور از منطقه فخ " وارد ذى طوى مى شود، آن گاه از طرف قبرستان حضرت ابوطالب (5) وارد مكه معظمه مى شود. رسول اكرم (ص) در حجة الوداع، شب چهارم ذى حجة الحرام را در آن جا بيتوته كردند. نماز صبح را در آن جا ادا نمودند، آن گاه غسل كرده، از بخش سنگلاخ "ذى طوى "كه مشرف بر حجون است، وارد مكه معظمه شدند(6)امام صادق (ع) مى فرمايد: "گويى قائم را با چشم خود مى بينم كه با پاى برهنه در ذى طوى سر پا ايستاده، همانند حضرت موسى (ع) نگران ومنتظر است كه به مقام ابراهيم بيايد و دعوت خود را اعلام نمايد(7)

  نام روستايى از يمن است(1) مرحوم مجلسى در تذكرة الائمه- ازكتب اهل سنت- نقل مى كند كه حضرت مهدى (ع) در غيبت كبرى، در "كرعه " اقامت مى كند (2) در حديثى از حضرت رسول (ص) نيز آمده كه حضرت مهدى (ع) از روستايى به نام كرعه " ظهور خواهد كرد. (3)

  بخشى از روايات تصريح دارندكه حضرت در ميان مردم است و آنان را مى بيند و مى شناسد، ولى مردم آن حضرت را نمى شناسند و به طور مطلق نفى رؤيت مى كنند. امام صادق (ع) از حضرت على (ع) نقل مى كند: "اگر زمين، يك ساعت از حجت خالى باشد، ساكنان خود را فرو خواهد برد. حجت، مردم را مى شناسد، ليكن مردم او را نمى شناسد، همان گونه كه يوسف، مردم را مى شناخت و آنان او را نمى شناختند(1)

امام صادق (ع) نيز درباره آن حضرت مى فرمايد: "چگونه اين امت انكار مى كندكه خداوند با حجت خود، آن گونه عمل مى كند كه با يوسف انجام داد و صاحب شما مظلومى است كه از حقش بازداشته شده. صاحب حكومت، در ميان مردم رفت و آمد مى كند، در بازارهاى آنان گام مى نهد و در منزل هاى آنان قدم مى گذارد، ولى او را نمى شناسند، تا زمانى كه خداوند به او اجازه دهدكه خود را به آنان بشناساند؟ آن گونه كه به يوسف اجازه دادكه در پاسخ برادرش كه پرسيد: آيا تو يوسفى بگويد: بله من يوسفم(2)

از اين روايات استفاده مى شودكه امام زمان (ع) همراه با مردم و دركوچه و بازار است، مانند يوسف كه برادرانشان او را نمى شناختند، ولى او آنان را مى شناخت سخن مردم را مى شنود و بر آنان سلام مى كند. در مراكز آنان حاضر مى گردد از اين روى، در بحث امام زمان )ع ( سخن از روح مجرد و حضور غير فيريكى نيست حضرت مانند ديگران در مجامع حضور مى يابد، ولى افراد او را نمى شناسند.(3)

  نخستين كوه ازكوه هاى تهامه در يك منزلى ينبع و هفت منزلى مدينه است.
در برخى روايات، ازآن به عنوان محل زندگى حضرت مهدى (ع) نام برده شده است.
راوى مى گويد: با امام صادق (ع) از مدينه خارج شديم، به روحا اطراف مدينه كه رسيديم، حضرت نگاهش را به كوهى دوخت و مدت زمانى ادامه داد و فرمود: اين كوه رضوى نام دارد.
خوب پناهگاهى است براى خائف امام زمان، در غيبت صغرى وكبرى.
صاحب مراصد الاطلاع مى نویسد: رضوى، كوهى است ميان مكه و مدينه، در نزديكى ينبع، داراى آب فراوان و درختان زياد كسانيه مى پندارندكه محمد حنفيه، درآن جا زنده ومقيم است. (1)
در احاديث فراوانى از رضوى ياد شده است از جمله، پيامبر(ص) فرمود: رضوى، خداى ازآن خشنود است ونيز فرمود: رضوى ازكوه هاى بهشت است.
امام زين العابدين (ع)، در ضمن حديثى طولانى از آمدن جبرئيل امين در آستانه ظهور به محضرآن حضرت سخن گفته، در پايان مى فرمايد: ... آن گاه اسبى راكه براق ناميده مى شود به حضور ايشان مى آورد. قائم برآن سوار مى شود، سپس به سوى كوه رضوى حركت مى كند. (2) .
امام صادق (ع) نيز ازگرد آمدن ارواح مؤمنان درگلستان رضوى سخن مى گويد: ... پس روح مؤمن درگلستان رضوى با آل محمد(ع) ديدار مى كند... تا روزى كه قائم اهل بيت قيام كند... (3)

  از مسائلى كه درباره امام زمان(ع) مطرح است، مكان و محل زندگی ايشان است.
رواياتى كه دراين زمينه وجود دارد سه دسته اند:
1.برخی ازآن ها محل خاصى را تعيين نمی كند وجايگاه حضرت را در بيابان ها وكوه ها معرفى می كند.ازآن جمله، حضرت مهدى(1) به پسر مهزيار مى فرمايد: فرزند مهزيار! پدرم امام حسن(ع) از من پيمان گرفت... و فرمان داد كه براى سكونت، كوه هاى سخت وسرزمين هاى خشك ودور دست را برگزينم. (1)
اين بخش از روايات گوياى آن است كه حضرت ازحوزه دسترسى مردم به دوراست و به سختى و دشوارى زندگى می كند وكسی ازمحل زندگى وى آگاه نيست.
2. برخى روايات، منطقه خاصى را به عنوان محل سكونت آن حضرت نام مى برند ومحدوده آن را نيز تعيين می كنند:
الف. مدینه و پیرامون آن :
ابی بصیر می گوید از امام باقر(ع) شنيدم كه فرمود: صاحب الزمان را عزلت وغيبتی است كه درآن، نيرومنداست به سى نفرى كه با حضرت هستند ووحشت وتنهايى را از وى دور می كنند، و خوب جايگاهی است مدينه(2).
روايت دیگرى است كه مكان حضرت را كوه رضوى، دراطراف مدينه نام مى برد
راوى می گويد: با امام صادق(ع) از مدينه خارج شديم، به روحاء اطراف مدينه كه رسيديم، حضرت نگاهش را به كوهى دوخت و مدت زمانی ادامه داد... و فرمود:اين كوه رضوى نام دارد. خوب پناهگاهی است براى خائف امام زمان (ع) در غيبت صغرى وكبرى. (3)
ب. مکه و پیرامون آن :
برخى روايات استفاده مى شود كه آن حضرت در مكانى به نام ذى طوى پیرامون مكه زندگى می كند واز همان جا نيز همراه يارانش قيام خواهدكرد.
امام باقر(ع) فرمود: امام زمان(ع) را غيبتی است در بعضی از دره ها واشاره كرد به منطقه ذى طوى (4).
درادامه اين روايت و روايات ديگر، محل ظهور و خروج آن حضرت و مركز تجمع ياران و دوستان وى نيز، همين منطقه ياد شده است. (5)
ج. دسته سوم اخبارىايست كه مانند دسته اول، جايگاهى خاص را نام نمى برد، ولی از وى به عنوان فردى كه با مردم حشر و نشر دارد و به گونه ناشناس زندگى می كند، نام برده است.
امام صادق(ع) مى فرمايد: صاحب الامر(ع) در ميان مردم رفت وآمد می كند، در بازار قدم مى زند، لكن او را نمى شناسند تا زمانى كه خداوند به وى اذن دهد تا خود را معرفى كند... (6)
بين اين سه دسته از روايات، تضاد وتنافى نيست نام بردن مكانى خاص، با زندگى به شكل ناشناس قابل جمع است انتخاب کوه ها و مکانهای دست نیافتنی در حال ضرورت و نیاز نیز امری است طبیعی و موافق با اصل تقیه.(7)