مفهوم رشد و سن مناسب برای ازدواج

سن مناسب برای ازدواج زمانی است که شخص صلاحیت ازدواج پیدا نموده باشد و از نظر فقه امامیه، تنها رسیدن به سن بلوغ کافی نیست.

سن مناسب برای ازدواج زمانی است که شخص صلاحیت ازدواج پیدا نموده باشد و از نظر فقه امامیه، تنها رسیدن به سن بلوغ کافی نیست، بلکه علاوه بر آن، دختر و پسر باید رشید هم باشند; یعنی بتوانند مصلحت خود را تشخیص دهند، تا بتوانند به استقلال و از روی اراده و اختیار عقد ازدواج ببندند.

شهید مطهری درباره ی شرط بودن رشد برای ازدواج می نویسد:

در فقه و سنت اسلامی محرز و مسلم است که برای ازدواج، تنها عقل و بلوغ کافی نیست; یعنی یک پسر به صرف آنکه عاقل و بالغ است نمی تواند با دختری ازدواج کند; همچنان که برای دختر نیز عاقله بودن و رسیدن به سن بلوغ دلیل کافی برای ازدواج نیست، علاوه بر بلوغ و علاوه بر عقل، رشد لازم است.[1]

اگر بخواهیم کلمه ی رشد را به مفهوم عام آن تعریف کنیم، باید بگوییم:

رشد یعنی اینکه انسان شایستگی و لیاقت اداره و نگهداری و بهرهبرداری هر یک از سرمایه ها و امکانات مادی و یا معنوی را که به او سپرده می شود داشته باشد; یعنی اگر انسان در هر مرحله ای از زندگی که دارای یک شأن و منزلت و مقامی است و یا ابزار و وسیله ای را دارد شایستگی اداره و نگهداری و بهرهبرداری از آن را داشته باشد، چنین شخصی در آن کار و در آن شأن «رشید» است. حال، آن چیز هر چه می خواهد باشد، همه ی آن اشیایی که وسایل و سرمایه های زندگی هستند. سرمایه به مال و ثروت انحصار ندارد. مردی که ازدواج می کند خودِ ازدواج و زن و فرزند و کانون خانوادگی، وسایل و...، به تعبیر دیگر، سرمایه های زندگی او هستند، و یا شوهر برای زن و زن برای شوهر حکم سرمایه را دارد.[2]

بنابراین، رشد در مورد ازدواج یعنی شایستگی و لیاقت اداره ی زندگی; چنانکه شهید مطهری در این خصوص می فرماید:

منظور (از رشد در مورد ازدواج) تنها رشد جسمانی نیست، منظور این است که رشد فکری و روحی داشته باشند; یعنی بفهمند که ازدواج یعنی چه؟ تشکیل کانون خانوادگی یعنی چه؟ عاقبت این بله گفتن چیست؟ باید بفهمد این بله که می گوید، چه تعهدهایی و چه مسئولیتهایی به عهده ی او می گذارد و باید از انجام این مسئولیتها برآید.[3]

رشد به معنای یاد شده کاملاً یک امر اکتسابی و قابل یادگیری است. والدین، اطرافیان و فرهنگ جامعه می توانند نقش اساسی در شکل گیری و تحصیل آن داشته باشند.

با توجه به آنچه آوردیم به نظر ما بهترین سن برای ازدواج بین 23 تا 27 سال می باشد که البته این چیزی که ما مطرح نمودیم کارشناسی نمی باشد و این به تشخیص شخص و به عرف جامعه بر می گردد که چه سنی مناسب برای ازدواج می باشد. موفق باشید.[4]

منابع:

1-    مرتضی مطهری، امدادهای غیبی در زندگی بشر به ضمیمهی چهار مقالهی دیگر، (انتشارات صدرا، بیتا)، ص 120 و 153.

2-    همان، ص 122.

3-    همان، ص 154 153.

4-    صباح > پاییز و زمستان 1382، شماره 9 و 10

ضرورت ازدواج

انسان از لحظه­ ای که به دنیا میاید تا لحظه مرگ، هر کاری میکند، برای رفع احساس تنهایی خویش است.

ایا انسان حتماً باید ازدواج کند و اگر ازدواج نکند چه مشکلاتی ممکن است پدید اید؟

ازدواج، اقتضای طبیعت انسان است. زوجیت در تمام موجودات عالم (حیوانات، گیاهان و حتی جمادات) وجود دارد.

سبحان الذی خلق الأزواج کلها مما تنبت الارض و من أنفسهم و مما لایعلمون1

منزه است خدایی که تمام موجودات عالم، از جمله گیاهان و انسان­ها و آنچه را نمی­دانند، به صورت زوج آفرید.

انسان به طور طبیعی به سوی زوج خود می­رود.

اریک فروم  Erich Fromma روان­شناس آلمانی میگوید:

انسان از لحظه ای که به دنیا میاید تا لحظه مرگ، هر کاری میکند، برای رفع احساس تنهایی خویش است.2

ازدواج برای رسیدن به کمال است. بر اساس گفتهای از افلاطون، انسان به دنبال نیمه گمشده خویش میگردد.

امام باقر(ع) به زنی که میخواست بدون ازدواج، به کمال برسد فرمود:

این کار را نکن. اگر خودداری از ازدواج، فضیلت و کمالی را در پی داشت، فاطمه(س) به درک این فضیلت، شایسته تر از تو بود3.

کسانی که از ازدواج روی گردانند، به دستور خداوند و پیامبر بزرگوار او بیتوجهی میکنند، آنجا که فرمود:

النکاح سنتی فمن رغب عن سنتی فلیس منی4

ازدواج سنت من است. کسی که از سنت من روی برگرداند از من نیست5

مجرد ماندن بیدلیل آفاتی دارد که باید با ازدواج درست، از آنها دوری جست:

بیتوجهی به خانواده: با مجرد ماندن، خانواده تشکیل نمیشود و با عدم تشکیل خانواده، به تدریج از ارزش آن کاسته میشود و زمینه آسیبهای فردی و اجتماعی فراهم خواهد شد، همان مشکلی که امروزه غرب با آن دست و پنجه نرم میکند.

فراهم آمدن زمینه گناه: با مجرد ماندن زمینه گناه افزایش مییابد. رسول گرامی اسلام(ص) به مردی به نام عکاف فرمود:

تزوج و الا فانت من المذنبین6

ازدواج کن وگرنه از گناهکاران خواهی بود.

فراهم شدن زمینه شرارت: مجردی به معنای رهایی است و کسی که رها است، زمینه شرارت در او بیشتر پدید میاید به همین سبب پیامبراسلام شرورترین افراد امت خود را مجردان میداند (شرار امتی عزابها)7

پی نوشت:

یس، آیه 36.

اصغر کیهاننیا، جوانان و ازدواج، ص 15.

علامه مجلسی، بحارالانوار، ج100، ص219.

همان.

دستور پیامبر به معنای وجوب نیست. ازدواج، مستحب مؤکد است، مگر اینکه انسان به سبب ازدواج نکردن به گناه بیفتد که در این صورت واجب میشود. (رساله عملیه، م2443).

علامه مجلسی، بحارالانوار، ج100، ص221.

همان، ص222.

پایگاه حوزه

مشاوره قبل از ازدواج

مشاوره قبل از ازدواج در اولویت اول به روشن ساختن ملاکهای انتخاب همسر می پردازد.

مشاوره فرآیندی است که طی آن در زمینه ممنوع و مساله خاص به فرد کمک و راهنمایی ارائه می‌شود. مساله ازدواج یکی از موضوعات مهمی است که در فر‌آیند مشاوره همواره مورد توجه است و به عنوان بخشی از فعالیتهای یک مشاور محسوب می‌شود. بر این اساس افرادی که قصد ازدواج دارند با کمک جستن از منابع مشاوره‌ای راهنماییهای لازم در این زمینه دریافت می‌کنند تا تصمیمات مناسبتری را اتخاذ کنند.

ضرورت و اهمیت مشاوره قبل ازدواج

ازدواج مساله بسیار مهمی است که بسیاری از جنبه‌های مختلف زندگی فردی و اجتماعی انسان را تحت تاثیر قرار می‌دهد. امروزه شمار روز افزون مواد طلاق موجب شده است تا صاحبنظران به فکر پیدا کردن راه حلهایی باشند که یک ازدواج موفق و سالم را فراهم شاخته مانع از شیوع و افزایش آمار طلاق که یقینا عواقب بعدی آن بسیار دشوارتر و سخت تر شود. مشاوره قبل از ازدواج ابتدا در زمینه مسائل پزشکی ، مساله گروههای فوتی و ژنتیکی آغاز گردید و امروزه کم کم در زمینه مسائل شخصیتی و روانی و روابط نیز در حال شکل گیری و کاربرد است. در این مقوله کارکردهای مشاوره قبل از ازدواج بسیار مهم هستند که به آنها می‌پردازیم.

بررسی ملاکهای ازدواج سالم در مشاوره قبل از ازدواج

مشاوره قبل ازدواج در الویت اول به روشن ساختن ملاکهایی می‌پردازند که برای داشتن یک انتخاب مناسب در ازدواج ضروری هستند. عدم توجه به تعیین چنین ملاکهایی و ارزش گذاری و اولویت بندی نامناسب آنها اغلب موجب ناکامیهای بعدی می‌شوند. بر این اساس در مشاوره قبل از ازدواج تلاش می‌شود ملاکهای افرادی که قصد ازدواج دارند بررسی شده و راهنمایی لازم در مورد نظر داشتن ملاکهای مناسب ارائه گردد.

بررسی آمادگی طرفین برای ازدواج

سن ازدواج عامل مهمی است که می‌توانند رضایت از زندگی مشترک را تحت تاثیر قرار دهد هر چند این عامل به تنهایی نمی‌تواند تعیین کننده باشد، اما عامل مهمی است که باید مورد توجه قرار گیرد. بر این اساس لازم به نظر می‌رسد میزان آمادگی سنی ، روانی و اجتماعی طرفین مورد بررسی قرار گیرد. بطوری که عدم پختگی روانی ، عاطفی ، جسمانی و اجتماعی طرفین مشکلات زیادی را به بار خواهد آورد و روشن است رسیدن به سن و سالی که از لحاظ اجتماعی مناسب برای ازدواج به نظر می‌رسد به تنهایی قابل تکیه کردن نخواهد بود چرا که افراد مختلف در سنین متفاوتی به پختگی و آمادگی لازم برای ازدواج می‌رسند. یک فرد 25 ساله ممکن است از پختگی و رشد و تکامل روانی ، اجتماعی و عاطفی برخوردار باشد در حالیکه فرد دیگری در سن 35 سالگی چنین آمادگی را نداشته باشد.

بررسی تطابق و تناسب شخصیتی طرفین در ازدواج

ویژگیهای شخصیتی بسیار متنوع و متعدد هستند، اما برخی از آنها دخالت بیشتری در رضایت از زندگی مشترک دارند. مطمئنا فردی که بسیار به نظافت و تمیزی اهمیت قائل هست، نخواهد توانست با فردی که چندان در قید و بند این امور نیست زندگی موفقی داشته باشد.

از ویژگیهای مهم شخصیتی که تاثیر قابل توجه در این زمینه دارند می‌توان به درون گرایی و برون گرایی اشاره کرد. افراد درون گرا تمایل زیادی به گذراندن اوقات خود به تنهایی دارند در حالیکه برای افراد برون گرا تحمل چنین شرایطی بسیار سخت و آزار دهنده است. افراد درون گرا سرگرمیهایی چون مطالعه و ... دارند در حالیکه افراد برون گرا در شرایط جمعی و سرگرم کننده لذت می‌برند مثل بازیهای دسته جمعی.

چنین ویژگیهایی به تعداد زیادی وجود دارند که البته گاه همان بودن ویژگیهای طرفین و گاه ناهمسانی آنها می‌تواند فاکتوری برای ازدواج موفق باشد. به عنوان مثال ازدواج فرد درون گرا با فرد درون گرا موفق آمیزتر خواهد بود تا ازدواج درون گرا با فردی برون گرا در حالیکه سلطه جوئی یک ویژگی است که حتما باید ناهمسانی آن در طرفین مورد توجه قرار گیرد. دو فرد سلطه جو میزان تسلط بیشتری در زندگی مشترک خواهند داشت تا ازدواج فردی سلطه جو با فردی سلطه پذیر.

منبع:  www.ofc.ir

ازدواج از دیدگاه معصومین (ع)

هم چنان که قرآن، کتاب هدایت بشر است، مفسران قرآن نیز که پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله) و ائمه معصومین(علیهم السلام) هستند، برای هدایت انسان ها فرستاده شده اند.

هم چنان که قرآن، کتاب هدایت بشر است، مفسران قرآن نیز که پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله) و ائمه معصومین(علیهم السلام) هستند، برای هدایت انسان ها فرستاده شده اند.

اینک به دیدگاه پیشوایان دین اسلام به ویژه مذهب تشیع درباره هدف، فلسفه و ملاک های ازدواج می پردازیم. خوشبختانه روایت های بسیاری درباره ازدواج وجود دارد و هیچ زاویه ای از زوایای پیچیده این سنت الهی از چشمان تیزبین ائمه(علیهم السلام) و پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله) پنهان نمانده است.

امام صادق(علیه السلام) در حدیثی می فرمایند:

دوست داشتن زنان از اخلاق پیامبران(علیهم السلام) است.[۱]

پیامبر خاتم(صلی الله علیه و آله) فرموده است:

من از دنیای شما تنها از زن و بوی خوش، بهره برده ام.[۲]

هم چنین در حدیث دیگری از ایشان می خوانیم:

نور چشمانم در نماز است و لذت من در زنان.[۳]

از این احادیث درمی یابیم که دیدگاه معصومین(علیهم السلام) درباره زن با دیگر دیدگاه ها چه تفاوتی دارد. دیگر دیدگاه ها زن را موجودی شرور و شری ضروری و مایه بلای مرد می دانست و حتی مقام او را تا سطح حیوان و کالا پایین می آورد. در مقابل، این دیدگاه، به زن نگاهی آسمانی دارد. نکته اصلی در این روایت، پرهیز از افراط و تفریط درباره ابراز علاقه به زن است؛ زیرا روایت هایی در دست داریم که مسلمانان را از زیاده روی در دوست داشتن زنان، نهی می کند.

با توجه به این دیدگاه معتدل درباره زن، برخی موضوع های مربوط به ازدواج را از لابه لای احادیث معصومین (علیهم السلام) می آوریم.

تشویق به ازدواج ، فضیلت متأهل ، پافشاری بر هویت دینی ازدواج ، نکوهش دیر شدن ازدواج ، تشویق به ازدواج برای افزایش نسل ، ازدواج، مایه افزایش روزی و برکت ، تشویق به میانجیگری در ازدواج ، آزادی در همسر گزینی

● تشویق به ازدواج

در روایات بر اهمیت ازدواج و پی آمدهای مثبت آن بسیار تأکید شده است. دلیل چنین اهمیتی را در این عوامل باید جست و جو کرد: دور نگه داشتن مؤمن از فساد و فحشا، جبران کمبودهای طبیعی زن و مرد، نزدیک تر شدن به کمال الهی، دست یابی به آرامش روحی.

پیامبر (صلی الله علیه و آله) می فرمایند:

در اسلام هیچ بنایی نزد خدا دوست داشتنی تر از بنای ازدواج نیست.[ ۴]

در جای دیگر چنین می فرمایند:

ازدواج کنید، زیرا من در روز قیامت به فراوانی امتم افتخار می کنم تا آن جا که فرزند سقط شده با خشم بر در بهشت می ایستد. به او می گویند: وارد بهشت شو. می گوید: وارد بهشت نمی شوم تا آن گاه که پیش از من، پدر و مادرم وارد آن شوند. [۵]

ایشان در حدیث دیگری، ازدواج را محبوب خداوند معرفی می کند:

هیچ چیز نزد خداوند محبوب تر از خانه ای نیست که در اسلام با ازدواج آباد می شود.[۶]

یکی از وظایف مسلمانان پیروی از سنت پیامبر(صلی الله علیه و آله) است. از این رو، پیامبر(صلی الله علیه و آله) در حدیثی می فرمایند:

ازدواج سنت من است. هر کس از آن روی برگرداند و ازدواج نکند از سنت من روی برگردانیده است.[۷]

امیرالمؤمنین علی(علیه السلام) ، وصی رسول خدا(صلی الله علیه و آله) نیز می فرمایند:

ازدواج کنید، زیرا ازدواج سنت رسول خداست[۸]

● فضیلت متأهل

هم چنین احادیثی وجود دارد که از برتری کسی که ازدواج می کند بر فرد مجرد سخن می گوید.

پیامبر(صلی الله علیه و آله) می فرمایند:

دو رکعت نمازی که فرد متأهل (و دارای همسر) می خواند از ۷۰ رکعت نمازی که یک مجرد می خواند بهتر است.[۹]

هم چنین در جای دیگر می فرماید:[۱۰]

دو رکعت نمازی که فرد ازدواج کرده ای می خواند، از شب خیزی و روزه داری یک مرد بی زن بهتر است.[۱۱]

در حدیثی تکان دهنده از پیامبر(صلی الله علیه و آله) چنین آمده است:

بدترین مردهای شما کسی است که عزب (و بدون ازدواج) بمیرد. [۱۲]

امام باقر(علیه السلام) نیز از پیامبر(صلی الله علیه و آله) نقل می کند:

بیشتر اهل دوزخ، افراد مجرد هستند.[۱۳]

● پافشاری بر هویت دینی ازدواج

یکی از مسائل بسیار مهم ازدواج ، هویت دینی همسرگزینی است. از نظر روایات، ازدواج تنها برای برآوردن غریزه جنسی نیست. ازدواج هم چون دژی است که زن و مرد را در برمی گیرد و از دین و ایمان آنان پاسداری می کند. ازدواج، زن و مرد را از آلودگی به گناه، باز می دارد. بنابراین، ازدواج از این دیدگاه، نه جنبه اقتصادی دارد و نه جنبه حیوانی، بلکه دارای هویت کاملا دینی است.

درباره جنبه معنوی و دینی ازدواج به چند حدیث بسنده می کنیم.

پیامبر(صلی الله علیه و آله) فرمودند:

هر کس ازدواج کند، نیم دینش را حفظ کرده است. پس از خدا بترسید درباره نیم دیگر دین تان.[۱۴]

بنابراین، ازدواج از این دیدگاه، وسیله ای است برای حفظ دین و اعتقاد نسان و تکامل آن.

علی(علیه السلام) فرمودند:

هیچ کدام از اصحا۰۰ب رسول خدا ازدواج نمی کرد، مگر این که پیامبر(صلی الله علیه و آله) می فرمودند: او دین خویش را کامل کرده است.[۱۵]

از سوی دیگر، احادیثی در زمینه های دعای پیش از ازدواج، خطبه، نماز، دعاهای هنگام عقد و دعاهای هنگام عروسی و زفاف و... وجود دارد که از مجموع آن ها چنین برمی آید که در دیدگاه پیشوایان اسلام، ازدواج از جنبه معنوی و دینی بسیار بالایی برخوردار است. پس نگاه به ازدواج بدون در نظر گرفتن این جنبه، نگاهی ناقص و نامتعادل است.

● نکوهش دیر شدن ازدواج

در مکتب جامع و کامل اسلام برای همه دوره های سنی انسان، برنامه ریزی شده است. بنابراین، هنگامی که دختر و پسر به رشد عقلی و جسمی رسیدند، باید ازدواج کنند. رها کردن این سنت الهی یا رعایت نکردن زمان مناسب آن، پی آمدهای روحی نامطلوبی برای زن و مرد دارد. از این رو، پیشوایان دینی، ما را از آن نهی کرده اند. پیامبر(صلی الله علیه و آله) روزی بر بالای منبر رفت و پس از ستایش الهی فرمودند:

ای مردم! همانا جبرئیل از سوی خداوند لطیف و خبیر بر من نازل شد و گفت: همانا دختران باکره مانند میوه های روی درخت هستند. هنگامی که میوه رسید باید آن را چید وگرنه خورشید آن را فاسد می کند و باد آن را تباه می سازد. هنگامی که دختران باکره به دوران بلوغ (و سن ازدواج) برسند، برای آنان دوایی جز شوهر نیست وگرنه از فسادشان ایمن نباشید؛ زیرا آنان نیز بشرند.[۱۶]

پیامبر اسلام(صلی الله علیه و آله) با زبانی رسا و منطقی و عالی، راه کار پیش گیری از فساد و فحشا در یک جامعه انسانی را بیان کرده است. فساد و فحشایی که اینک جامعه های انسانی را در برگرفته است، در همین دیر شدن ازدواج دختر و پسر ریشه دارد. باری، راه چاره این معضل اجتماعی، ازدواج به موقع بر اساس مصالح دختر و پسر است؛ زیرا دگرگونی های جسمانی و روحانی رسیدن به سن بلوغ و هجوم غریزه های جنسی را تنها با ازدواج می توان کنترل کرد.

پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله) در حدیثی دیگر می فرمایند:

از سعادت مرد این است که دخترش در خانه اش قاعده نشود (و پیش از آن شوهر کند).[۱۷]

باید گفت این پافشاری در صورتی است که دختر و پسر از نظر روحی ، جسمی، عقلی و مالی، آماده همسرداری باشند.

● تشویق به ازدواج برای افزایش نسل

اسلام بر افزایش نسل با ایمان، صالح و مؤمن پافشاری می ورزد، چنان که پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله) می فرمودند:

ازدواج کنید، همانا من در قیامت به فراوانی امتم افتخار می کنم.[۱۸]

چند حدیث دیگر نیز به همین مضمون وارد شده است. برای نمونه پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله) فرمودند:

چه مانعی دارد که مؤمن زن بگیرد؟ باشد که خداوند به او فرزندی روزی کند که با گفتن کلمه لا اله الا الله زمین را گران بار و سنگین سازد.[۱۹]

هم چنین در حدیث زیبای دیگری فرمودند:

فرزندی که در امت من به دنیا بیاید، در نظر من دوست داشتنی تر است از هر آن چه خورشید بر آن بتابد.[۲۰]

● ازدواج، مایه افزایش روزی و برکت

پیشوایان دین، ازدواج را مایه افزایش روزی و برکت دانسته اند. برای نمونه پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله) فرمودند:

زن بگیرید؛ زیرا زن برای شما روزی است.[۲۱]

ایشان در جای دیگری فرموده است:

رزق و روزی را با ازدواج بخواهید.[۲۲]

هم چنین با اشاره به آیه ۳۲ نور می فرمایند:

غنا و بی نیازی را در این آیه بجویید (یعنی ازدواج کنید). [۲۳]

حضرت ختمی مرتبت(صلی الله علیه و آله) در اهمیت این مسأله گفته است:

رحمت خداوند از درهای آسمان در چهار زمان گشوده می شود. هنگام نزول باران، هنگام نگاه کردن فرزند به صورت پدر و مادر، هنگام گشوده شدن در کعبه و هنگام ازدواج.[۲۴]

امام صادق(علیه السلام) نیز می فرمایند:

رزق و روزی با زن و فرزند همراه است.[۲۵]

● تشویق به میانجیگری در ازدواج

اهمیت ازدواج در اسلام آن گونه است که از پدر و مادر و خویشاوندان دختر یا پسر می خواهد در امر ازدواج آنان میانجی گری کنند و راه را برای آغاز زندگی مشترک دو زوج جوان بگشایند.

امام صادق(علیه السلام) می فرمایند:

هر کس، مجردی را زن دهد، خداوند در قیامت به او نظر (رحمت) می افکند.[۲۶]

امام علی(علیه السلام) فرموده است:

بهترین میانجیگری و شفاعت آن است که بین دو نفر برای ازدواج شفیع شود تا خداوند بین آن دو را با هم جمع کند.[۲۷]

امام کاظم(علیه السلام) می فرمایند:

در روزی که هیچ سایه ای جز سایه عرش خداوندی نیست، سه کس در پرتو آن قرار می گیرند: نخست، مردی که برادر مسلمانش را زن دهد و... [۲۸]

● آزادی در همسر گزینی

هر چند اسلام، پدر و مادر و خویشاوندان دختر و پسر را تشویق می کند، شرایط ازدواج را برای فرزندان خویش فراهم سازند، ولی اجازه نمی دهد که آنان دختر و پسر را از برگزیدن همسر آینده خود محروم سازند. اسلام از پی آمد ازدواج های اجباری آگاه است؛ زیرا دختر و پسری که با زور و اکراه به ازدواج هم درآیند، سرانجام با طلاق از هم جدا خواهند شد. بنابراین، اسلام در انتخاب همسر، نظر دو طرف زندگی را شرط می داند. ابن ابی یعفور به امام صادق(علیه السلام) عرض کرد: می خواهم با زنی ازدواج کنم ولی پدر و مادرم، دیگری را برای من می خواهند و در نظرگرفته اند، چه کنم؟ امام (علیه السلام) فرمودند:

با آن کس که دوست داری، ازدواج کن و دختری را که پدر و مادرت خواسته اند، برمگزین.[۲۹]

یکی از نکته های مهم در این زمینه، افزون بر آزادی در همسر گزینی، جایز بودن دیدن و آگاهی یافتن از وضع روحی و جسمی همسر آینده است. بر اساس روایات، اگر کسی، زنی را برای ازدواج برگزید، می تواند برای آگاهی از ویژگی های جسمی او به محدوده ای از بدنش بنگرد.

محمد بن مسلم از امام باقر(علیه السلام) پرسید: ایا مردی که می خواهد با زنی ازدواج کند، می تواند به او بنگرد؟

امام(علیه السلام) فرمودند:

آری، همانا او به گران ترین بها، زن را می خرد[۳۰] (پس می تواند به زن بنگرد).[۳۰]

در حدیث دیگری، حسن بن سری از امام صادق(علیه السلام) پرسید: آیا مردی که می خواهد با زنی ازدواج کند، می تواند به دقت به پشت و روی بدن زن بنگرد؟ امام (علیه السلام) پاسخ فرمودند:

مانعی ندارد زنی را که می خواهد با او ازدواج کند از پشت سر یا جلو ببیند.[۳۱]

هم چنین پیامبر اسلام(صلی الله علیه و آله) به یکی از صحابه که از زنی خواستگاری کرده بود، فرمودند:

صورت و دست هایش را ببین.[۳۲]

از دیگر موضوع های مطرح شده در روایات، ملاک های گزینش همسر و وظایف همسران نسبت به یکدیگر است که در جای خود، درباره آن بحث شده است.

پی نوشت :
۱ وسایل الشیعه: ج ۱۴، ص ۱۰- ۱۱.
۲ .همان.
۳. همان.
۴. همان: ص ۳.
۵.وسائل الشیعه: ج ۱۴، ص ۳.
۶. همان: ص ۵.
۷. جامع احادیث الشیعه: ج ۲، ص ۲۰.
۸. وسائل الشیعه: ص ۳.
۹. همان: ص ۶.
۱۰.وسایل الشیعه: ج ۱۴، ص ۷.
۱۱. همان.
۱۲. جامع الاحادیث الشیعه: ج ۲، ص ۱۷.
۱۳. وسائل الشیعه: ج ۱۴، ص ۵.
۱۴. جامع الاحادیث الشیعه: ج ۲، ص ۹.
۱۵. همان، ص ۲۴.
۱۶. جامع احادیث الشیعه: ج ۲، ص ۹.
۱۷. وسائل الشیعه: ج ۱۴، ص ۳.
۱۸. همان.
۱۹.جامع احادیث الشیعه: ج ۲، ص ۸.
۲۰. وسائل الشیعه: ج ۱۴، ص ۲۴.
۲۱. جامع احادیث الشیعه: ج ۲، ص۱۴.
۲۲. جواهر الکلام: ج ۲۹، ص ۹.
۲۳. همان: ص ۱۱.
۲۴. همان: ص ۱۳.
۲۵. وسائل الشیعه: ج ۱۴، ص ۲۶.
۲۶. همان: ص ۲۷.
۲۷. جامع احادیث الشیعه: ص ۱۶.
۲۸. جامع احادیث الشیعه: ج ۲، ص ۱۴۵.
۲۹. در این جا منظور از خریدن، خرید و فروش نیست، بلکه مراد این است که مرد با ازدواج، می خواهد یک عمر با زن به سر برد و خانواده تشکیل بدهد. بنابراین، ازدواج برای مرد بسیار ارزشمند بوده و هزینه آن فراوان است.
۳۰. جامع احادیث الشیعه: ج ۲، ص ۳۲.
۳۱. همان.
۳۲. جامع احادیث، ج ۲، ص ۳۳.

منبع: پایگاه سبطین       

( www.rasekhoon.net) راسخون

ازدواج هاى اجبارى، حصارى كه ديگران مى چينند

مردم نمى توانند پدر و مادرشان را به اختيار خود انتخاب كنند، در مقابل مى توانند با زن يا مردى كه دوست دارند، ازدواج كنند.

درتمام كشورها، زنان مشخصاً براى ازدواج تحت فشار فرهنگى هستند. هر چند بيشتر زنان و مردان بخش عمده اى از عمر خود را در وضعيت تأهل بسر مى برند، اما زنان بيش از مردان ازدواج را جزو لاينفك زندگى خود مى دانند. آنها به مرور در مى يابند كه زنان بدون همسر از نظر اجتماعى در حاشيه قرار مى گيرند. همين عامل سبب تحت فشار قرار گرفتن زنان براى ازدواج و گاه حتى تن دادن آنها به ازدواج هاى اجبارى يا انتخاب همسر بدون ميل و رغبت كافى مى شود. در شرايطى كه زنان ناچار مى شوند به دليل فرار از طرز تلقى ديگران، برخوردهاى اجتماعى و فشارهاى خانواده تن به ازدواج هاى اجبارى بدهند و قربانى خواسته هاى ديگران شوند، مردان نيز به نوعى ديگر ناچارند شرايط ناشى از ازدواج هاى اجبارى را بپذيرند. ازدواج هايى كه در بيشتر مواقع به جهنم زندگى زنان و شوهران تبديل مى شوند.

مردم نمى توانند پدر و مادرشان را به اختيار خود انتخاب كنند، در مقابل مى توانند با زن يا مردى كه دوست دارند، ازدواج كنند. اما اگر اين قاعده در همه ازدواج ها حاكم بود، آيا در آن صورت كسى از اين كه همسرش آن كسى نيست كه او مى خواسته گله مى كرد؟!

ازدواج هاى اجبارى نمادى از تضييع حقوق انسان ها است كه بيشتر در شهرهاى كوچك و مناطق دورافتاده رخ مى دهند، با اين حال، زن و شوهرهاى زيادى هر روز در دادگاه ها و مجتمع هاى قضايى شهرها براى رها كردن خود از حصار زندگى مشتركى كه به اجبار ديگران تشكيل شده است، تلاش مى كنند و در اين ميان تعداد دختران جوانى كه به دليل فقدان موانع قانونى و فشار رسوم اجتماعى، ناچار به پذيرش ازدواج هاى ناخواسته مى شوند، بيشتر است.

«در خانواده ما رسم نبود دختر براى ازدواجش نظر بدهد. اين بود كه موقع شوهر دادن دخترها هم كه شد، پدر و مادرم خودشان بريدند و دوختند. من را هم دادند به پسر عمويم كه نه تحصيلات داشت و نه كار درست وحسابى. اما پدرم مى گفت: فاميل سگش مى ارزد به غريبه!»

*  آن موقع چند سال داشتى؟

-  يك دختر ۱۵ ساله بودم و شوهرم ۲۶ سال داشت.

*  بعدها به همسرت علاقه مند نشدى؟

-  من دوست داشتم درس بخوانم. اصلاً ازدواج برايم زود بود. اما از پشت نيمكت درس و مدرسه كشيدنم بيرون و به زور شوهرم دادند، آن هم به مردى كه اصلاً نمى خواستمش. چطورى مى توانستم به او علاقه مند شوم.

*  حالا چرا مى خواهى طلاق بگيرى؟

-  گفتم كه كار و بار درست و حسابى ندارد. اهل زندگى كردن نيست. مى گويد: «مادرم آمد خواستگارى، خودم تو را نمى خواستم.» شايد به همين خاطر دل به زندگى نمى دهد، من هم ديگر نمى توانم تحمل كنم...

يك مشاور خانواده و متخصص تعليم و تربيت مى گويد: «هر جا معيار رضايت و توافق طرفين در ازدواج در نظر گرفته نشده و فرد به اجبار و اصرار اطرافيان وادار به ازدواج با مرد يا زنى شود، اين ازدواج در زمره ازدواج هاى اجبارى قرار مى گيرد و ازدواج هايى كه در آنها ميل و رضايت زن و شوهر براى همسرى يكديگر در نظر گرفته نمى شود، بعدها در جريان زندگى مشترك با آسيب هاى بيشترى مواجهند. خانواده ها گمان مى كنند محبت و علاقه ميان دختر و پسر كه مى خواهند با هم ازدواج كنند، بعدها به وجود مى آيد و با در نظر داشتن اين مسأله، فرزندانشان را به ازدواج هاى ناخواسته اى مى كشانند كه عواقب آن پاى همه را از زن و شوهر گرفته تا فرزندانشان به ميان مى آورد.

هر چند به اعتقاد گروهى از صاحبنظران اجتماعى و به استناد برخى پژوهش هاى انجام گرفته، فقر و بحران مالى والدين و ناتوانى آنها در تأمين نيازهاى فرزندان، يكى از عوامل اجبار و اصرار والدين به ازدواج هاى ناخواسته فرزندان است، اما اين عامل نيز هميشه و در مورد همه ازدواج هاى اجبارى صدق نمى كند.

رؤيا ۲۶ ساله در شرايطى تن به ازدواجى ناخواسته و اجبارى داد كه گمان مى كرد به دليل بالا بودن ميزان تحصيلات پدر ومادرش و وضعيت مالى مناسب خانواده، آزادى بيشترى براى انتخاب همسر خواهد داشت؛ او مى گويد: بين من و همسرم هيچ علاقه اى نبود. از همان ابتدا اين را به خانواده ام گوشزد كردم، آنها گفتند: «محبت بعد از عقد توى دل زن و شوهر مى افتد.» اما ما نه فقط به هم علاقه مند نشديم، بلكه رابطه مان روز به روز بدتر هم شد.» رؤيا در ادامه تعريف مى كند: «بعدها فهميدم همسرم قصد داشته با يكى از همكلاسى هايش ازدواج كند و چون آن دختر بيمارى قند داشت، خانواده اش با اين وصلت مخالفت مى كنند و به خواستگارى من مى آيند تا پسرشان هم از فكر همكلاسى اش بيرون بيايد... حالا در زندگى ما همه چيز وجود دارد، پول، خانه، ماشين، الا عشق...»

دكتر سيما الوندى، مشاور خانواده و روانشناس مى گويد: «اين كه بيش از نيمى از ازدواج هاى صورت گرفته در روستاها و ميان عشاير و حتى در شهرهاى كوچك، اجبارى و بنا به تشخيص و انتخاب والدين است، موضوع مهمى است، اما متأسفانه ما شاهد شيوع اين قبيل ازدواج ها در خانواده هاى شهرى كه از لحاظ طبقه بندى اجتماعى در ميان قشر متوسط قرار دارند، هستيم. در حال حاضر شاهديم در برخى خانواده ها دختران فقط به خاطر فرار از نگاهها و گفته هاى ديگر شوهر مى كنند. درواقع چون اين باور هنوز در جامعه ما رسوخ دارد كه زنان بدون همسر از نظر اقتصادى آسيب پذيرترند و از آنجا كه دستمزد زنان پايين تر و فرصت هاى كار براى آنها كمتر از مردان است، بيشتر آنها به دنبال اين هستند با ازدواج براى خود امنيت اقتصادى فراهم كنند.»

روانشناسان معتقدند دختران و پسرانى كه به اجبار تن به ازدواج مى دهند، با مسائلى نظير خلأهاى عاطفى و روانى روبرو هستند و ناخواسته اين مشكلات را در طول زندگى مشترك، به همراه دارند و به فرزندانشان نيز منتقل مى كنند.

دادگاههاى خانواده به درخواست طلاق زوجهايى كه داراى فرزند هستند، ديرتر رسيدگى مى كنند. تلاش آنها براى سازش ميان زن و شوهر است. اما براى زيبا كه حالا به ديوار چرك گرفته و سياه راهروى دادگاه تكيه داده و خسته از اين اتاق به آن اتاق رفتن به برگه هايى كه در دست دارد، نگاه مى كند، خيلى مهم نيست كه تاريخ طلاقش ديرتر شود تا شايد اختلاف ميان او و همسرش از بين برود: «اتفاقاً دلم مى خواهد هرچه زودتر حكم طلاق را دستم بدهند» و مثل آدمى كه انگار يك دفعه تصميم مى گيرد خودش را از حرف خالى كند، مى گويد: «توى شهر ما رسم نبود دختر تا سن بيست سالگى شوهر نكرده باشد. ۲۲ سالم بود كه نوه خاله ام آمد خواستگارى. پدر و مادرم مى گفتند اين بار ديگر بايد حتماً جواب بله باشد. قهر كردم. پيش بزرگترهاى فاميل رفتم. خيلى ها پادرميانى كردند، اما پدر و مادرم قبول نكردند. مى گفتند همين حالا هم زيادى از موقع ازدواجم گذشته، حتى مهلت ندادند چند ماهى نامزد بمانيم، سريع شيرينى خوردند و عقدمان كردند...»

سرپرست مجتمع قضايى معتقد است: «زن و شوهر با شناخت كافى از هم و تحمل ناهماهنگى ها و چشم پوشى از عيبهاى يكديگر، قادرند به زندگى مشترك ادامه بدهند.» از نظر او اندكى تعقل براى جلوگيرى از فروپاشى كانون خانواده كافى است، اما تأكيد مى كند: «اين تعقل بايد پيش از ازدواج، توسط دختر و پسر و خانواده هاى آنها به گونه اى باشد كه هيچ ازدواجى از روى اصرار و اجبار صورت نگيرد.» اما يك حقوقدان به ماده قانونى هم اشاره مى كند كه به پدر اجازه مى دهد دخترش را در هر سنى كه هست، به عقد مرد مورد نظر خود درآورد: «تدوين قوانين مناسب براى حمايت از زمانى كه قربانى ازدواجهاى تحميلى و اجبارى شده اند و يا در نظر گرفتن مفادى از قانون كه به واسطه آن پدر بدون رضايت و تمايل دختر قادر نباشد او را به ازدواج اجبارى وادار كند. به طورى كه به عنوان مثال برگه رضايت دختر كه مورد تأييد مراجع قانونى قرار گرفته، ضميمه اسناد ازدواج شود و در كنار همه اينها و الزام سردفتران به رعايت قانون بايد با ارائه آموزش به خانواده ها و والدين، آگاهيهاى تربيتى، حقوقى آنها را افزايش داد و به زنان نيز اطلاعات لازم براى حفظ حقوق خود در ازدواج را ارائه داد.»

بخشى از ازدواجهاى اجبارى، به دليل سنتهاى قومى و قبيله اى، تنگناى اقتصادى خانواده ها و گاه از بين بردن خصومت هاى خانوادگى و فاميلى صورت مى گيرد. پروانه جعفرپور كارشناس ارشد علوم اجتماعى و پژوهشگر با اشاره به همين موارد مى پرسد فكر مى  كنيد چه تعداد از ازدواجهاى فاميلى كه تحت تأثير اين آداب و رسوم و اعتقادات انجام مى شود، با رضايت دختر و پسر است؟» او سپس به موردى اشاره مى كند كه در روستايى در يكى از شهرهاى مركزى، شاهد ازدواج پيرمرد ۷۰ ساله اى كه زن، فرزند و نوه هم داشته با دختر ۱۵ ساله اى بوده و خانواده دختر صرفاً چون پيرمرد را فرد معتقد و مؤمنى مى شناختند و معتقد بودند با اين وصلت دعاى خير پيرمرد مى تواند حافظ مزرعه و كشت و كار آنها باشد، با آن موافقت مى كنند. او در ادامه مى گويد: «بايد بپذيريم كه بسيارى از رسوم و سنت هاى غلط ما احتياج به اصلاح و تغيير دارند. در گذشته پدران و مادران بسيارى از ما طعم ازدواجهاى اجبارى را با اختلاف نظر و سليقه ميان خود و همسرشان چشيده اند، تماشاى صحنه بگو مگو و دعوا و اختلاف والدينى كه از سر اجبار و با اصرار ديگران با هم ازدواج كرده بودند، چندان جالب نبود، پس چرا برخى والدين مى خواهند داستان زندگى خود را براى فرزندانشان تكرار كنند؟!»

واداشتن جوانان به ازدواجى خارج از ميل، رغبت و خواسته هاى آنها عواقب محدود و كنترل شده اى ندارد. عدم درك متقابل، نداشتن انگيزه در تأمين هزينه هاى زندگى، سرخوردگى و دورى از اجتماع همگى از پيامدهاى ازدواجهاى اجبارى و ناخواسته است. در چنين ازدواجهايى بدون ترديد، طلاق هميشه راه حلى است كه در ذهن زن و شوهر مى چرخد. گفته مى شود در ايران از هر ۱۰۰۰ ازدواج ۱۴۷ مورد آن به طلاق مى انجامد. هرچند براى طلاق دلايل و موارد متعددى را مى توان برشمرد، اما آيا ازدواجهاى اجبارى يكى از مهم ترين آنها نيست؟!

انتهاى مسير يك ازدواج مناسب مى تواند سعادتمندى براى همه اعضاى خانواده اعم از زن و شوهر، فرزندان و ديگر اطرافيان باشد، اما نه فقط انتها كه مسير يك ازدواج اجبارى همواره توأم با تنش، اختلاف و ناسازگارى ميان زن و شوهر است. پس مى توان از ابتدا اين مسير را به راهى يكنواخت و هموار مبدل كرد.

منبع: روزنامه ایران

تحقیق در ازدواج

مسأله‌ تحقیق‌ و شناخت‌ پیش‌ از ازدواج‌ از مسائل‌ بسیار مهم‌ و دارای‌ نقش‌ سرنوشت‌ ساز برای‌ خانواده‌هاست‌. 

ضرورت و چگونگی تحقیق در مسأله ازدواج