اطلاعات عمومی

مطلب زیر از وبلاگ خانم "بهاره رهنما" و از پستی با عنوان "من، تصادف، نشر اکاذیب و درهای بسته" مورخ 29/8/89 کپی شده است:

مدت هاست که زمان برایم مفهوم طلایی تری پیدا کرده ، آنقدر که دیگر  زمان های عمرم را با خساست خرج میکنم، از پس این دیدگاه بدیهی است خیلی جاها سرک نمیکشم، دنبال خیلی از موضوعات را نمی گیرم و در خیلی بحث و جدل ها حتی سکوت میکنم، انرژیی که جنگ از من می گیرد با توجه به این اعتقاد که هیچ کس و هیچ چیز عوض نمی شود به نظرم سخت حیف می آید.

 در همین راستا خبر کذب سایت ... مبنی بر این که من از پس یک عمل جراحی به کما رفته ام اگرچه موجب آزار و نگرانی حتی اطرافیان نزدیکم شد اما حوصله پیگیری و تکذیب و بحث با سایتی که نقطه نظراتش برای مخاطبان آشکار بوده و هست را نداشتم.

تا این که چند روز پیش شنیدم با ذکر جزییات نوشته اند من خودروی یک شهروند را درب و داغان کرده و سپس با سرعت از صحنه تصادف فرار کرده ام، ابتدا باز هم خنده ام گرفت از دشمنی ادامه دار و علنی  سایت مزبور با خودم، بعد دوباره ور خوش بین ذهنم آمد سراغم و رفتم برایشان کامنت گذاشتم و ماجرایی را که حدس میزدم این خبر کذب را از آن ساخته باشند شرح دادم. با کمال تعجب دیدم کامنت من را تایید نمی کنند، بعد پیمان قاسم خانی همسرم مطلب مفصلی برایشان نوشت و با یکی از مسئولین سایت مزبور تماس گرفت تا خبر را بردارند و اصل داستان را گفت، گفتند که پیگیری می کنیم و نکردند و این در حالی است  که خودشان به مردم جواب می دادند. جالب است سایتی که ادعای مذهبی بودن دارد راجع به نه یک بازیگر _نویسنده، بلکه راجع به یک زن شوهر دار و تن و بدنش چیزها نوشتند که حتی از مرز وقاحت هم فراتر بود  به قول یکی از مردم نمیدانم چه قانونی به اینها اجازه داده که بدون حضور پلیس و رای و مدرک فقط به ادعای کذب کسی که معلوم است از  دوستان خودشان است، آدم معروفی را بدنام میکنند.

وقتی راه رفتن آموختی، دویدن بیاموز و دویدن که آموختی، پرواز را. 

راه رفتن بیاموز، زیرا راه هایی که می روی جزیی از تو می شود و سرزمین هایی که می پیمایی بر مساحت تو اضافه می کند.

دویدن بیاموز، چون هر چیز را که بخواهی دور است و هر قدر که زودباشی، دیر.

و پرواز را یاد بگیر، نه برای اینکه از زمین جدا باشی، برای آن که به اندازه فاصله زمین تا آسمان گسترده شوی!

من راه رفتن را از یک سنگ آموختم، دویدن را از یک کرم خاکی و پرواز را از یک درخت!

بادها از رفتن به من چیزی نگفتند، زیرا آنقدر در حرکت بودند که رفتن را نمی شناختند!

پلنگان، دویدن را یادم ندادند، زیرا آنقدر دویده بودند که دویدن را از یاد برده بودند.

پرندگان نیز پرواز را به من نیاموختند، زیرا چنان در پرواز خود غرق بودند که آن را به فراموشی سپرده بودند!

اما سنگی که درد سکون را کشیده بود، رفتن را می شناخت و کرمی که در اشتیاق دویدن سوخته بود، دویدن را می فهمید و درختی که پاهایش در گل بود، از پرواز بسیار می دانست!

آنها از حسرت به درد رسیده بودند و از درد به اشتیاق و از اشتیاق به معرفت...

***

وقتی رفتن آموختی، دویدن بیاموز و دویدن که آموختی، پرواز را...

راه رفتن بیاموز، زیرا هر روز باید از خودت تا خدا گام برداری.

دویدن بیاموز، زیرا چه بهتر که از خودت تا خدا بدوی.

و پرواز را یادبگیر، زیرا باید روزی از خودت تا خدا پر بزنی...
 

چرا؟

خب، برخی از ما زنان جدا از اینکه از دیدن همسرمان که پیش بند بسته و در شستن ظرف و ظروف و کارهای خانه به ما کمک می کند لذت می بریم، دوست داریم از آقا یا مرد خانه مان تعبیر و تفسیری از آن خودمان را داشته باشیم.

درست است، چون همین همکاری مرد ها در کارهای خانه ولو آنکه در جمع و جور کردن آشپز خانه یا رعایت نظم و انضباط در استفاده و نگهداری وسایل شخصی خودشان باشد، باعث می شود که ما خانمها فرصت بیشتری برای استراحت داشته باشیم.

با اینکه امروزه اکثریت ما زنها در بیرون از خانه کار می کنیم هنوز هم حجم عظیمی از کارهای خانه بر دوش ماست.

نتیجه یک بررسی در انگلیس نشان می دهد که زنان متاهل در هفته ۱۵ ساعت از وقت خود را صرف رسیدگی به کارهای خانه می کنند، در حالی که مردان متاهل در هفته فقط ۵ ساعت از وقتشان را به همکاری در خانه اختصاص می دهند.

این بررسی همچنین حاکی از آن است که خانم های متاهل نسبت به دوران پیش از ازدواجشان در هفته ۵ ساعت بیشتر در خانه کار می کنند، در حالی که مردها پس از پشت سر گذاشتن دوران مجردی، از مقدار وقتی که صرف رسیدگی به امور خانه می کردند کاسته اند.

بنابراین، بی انصافی است که از زنان بخواهیم وقت بیشتری را به کار در خانه اختصاص دهند آن هم فقط به این دلیل که: تو زنی و کارهای خانه با توست، یا کار بیرون با آقایونه و کار خونه با خانم هاست.

نماد فروهر(فرهور) چیست؟

فروهر(فره وشی) چیست؟
در مطلبی که در تاپیک توهین به مسافران ایرانی در دوبی نوشته بودم، اشاره کوتاهی کرده بودم به سمبل فَرَوَهَر (faravahar) و استفاده زیاد آن توسط جوانان ایرانی در دوره حاضر و عدم اطلاع عده ای از آنان از معنی و مفهوم آن.بنابر این بر آن شدم که مطلبی تهیه کنم درباره معنی مفهوم و سمبلهای بکار رفته در فروهر.
فروهر= فره + وهر(ورتی)
جلو،پیش + برنده، کشنده =پیش برنده
شاید بتوان گفت از نظر زندگی، فروهر با ارزشترین جزء وجود انسان است چون این جزء ذره ایست از هستی بی پایان اهورا مزدا که هنگام زایش برای راهنمایی روان و رهبری آن به صورت کمال در وجود یک انسان جایگزین شده و پس از مرگ هم با همان پاکی و درستی به اصل خود(اهورا مزدا )میپیوندد.

شکل فروهر:
تصویر پیرمرد بالداری نمایانگر شکل فروهر است و در حال حاضر به عنوان نشانواره دین زرتشت بکار میرود.اما این شکل سابقه ای چندین ساله داشته ، و نظایر آن در کتیبه اقوام گوناگون ایرانی وجود دارد.ولی شکلی دقیقا به ضورت موجود، در کتیبه های هخامنشی بالای سر پادشاهان دیده میشود.
محققان و خاورشناسان بسیاری در مورد این شکل به تحقیق پرداختند و نظرهای گوناگونی نسبت به آن ابراز داشتند.در ابتدای تحقیق عده ای از پژوهشگران آنرا تصویری از اهورا مزدا خواندند.ولی چون به عقیده زرتشتیان اهورامزدا بی تن و پیکر (اَیوی تن وُ ) است و هیچگاه یک زرتشتی برای اهورامزدا شکلی قایل نیست، این نظر مورد مخالفت پارسیان هندوستان قرار گرفت.آنرا رد کردند و آنرا به عنوان سمبل فروهر معرفی نمودند و از قسمتهای مختلف آن برای شناساندن فروهر کمک گرفتند.اولین کسی که این طرح را نماد فروهر دانست شخصی بود به اسم "رستم جی کاما".این شخص با استفاده از یک تصویر باستانی ، وظیفه یکی از مهمترین اجزای وجود انسان را مد نظر قرار داد.
شرح اجزای مختلف سمبل فروهر :
این شکل از 6 قسمت به وجود آمده که بر طبق شماره آنها را توضیح میدهم:

1-     سر:
كه به شكل پیر سالخورده‌ و جهاندیده و گرم و سردروزگار چشیده كه در حلقه یا چنبره زمان تجربه آموخته و با بدی‌ها و ناپاكی‌ها بستیزند و مراحل ترقی و كمال را با متانت و صبر وشكیبایی طی کنند. نگاره فروهر از سر تا به کمر به صورت پیرمردی جهان دیده با کمال و تجربه و دانایی است تردیدی نیست که نورانیت انسانها به خاطر نزول نور ایزدی بر دل آنهاست و هر که این نور را همراه داشته باشد انسان کامل است پیر موجود در نگاره فروهر تمثیل و نماد انسان کامل است

2-     دستها:
دستهای به سمت بالاست به خاطر آنکه همیشه به اهورامزدا توجه داشته باشیم.در نگرش زرتشتی خداوند دارای جای خاصی نیست اما از انجا که فمر بشر همواره نیروهای برتر از خود را در طبقه ی بالاتر می انگارد، از اینرو شکل، اهورا مزدا را در بالا نشان میدهد.حلقه ای که در دست فروهر است نشاندهنده احترام به عهد و پیمان است.در بین دختران و پسران ایرانی پیمان زناشویی با دادن حلقه ای انجام میشده که همانند شکل فروهر در دست چپ قرار میگرفته.این رسم هم اکنون هم پابرجاست.


3-     بال ها:
بال های فروهر باز است .چون با دیدن بالهای باز ذهن انسان متوجه پرواز و پیشرفت شده، و از این حکایت دارد که انسان همواره باید به سمت پیشرفت و بلندی و سرافرازی حرکت کند.هر بال از 3 بخش تشکیل شده که نشاندهنده سه پند زرتشت، اندیشه نیک ، گفتار نیک و کردار نیک است و از مشاهده این سه بخش متوجه میشویم که پیشرفت و ترقی باید از راه درست یعنی اندیشه، گفتار و کردار نیک اتفاق بیفتد تا انسان را به سوی سربلندی و سرافرازی هدایت کند.

4-     دایره میان شکل:
منظور از مشخص کردن این دایره در میان فروهر نشان دادن روزگار بی پایان است.و نشاندهنده بازگشت کردار انسان به وی میباشد .

5-     دامن:
دامن فروهر از 3 بخش به وجود آمده که نماینده اندیشه بد، گفتار بد و کردار بد است.از مشاهده این سه قسمت در می یابیم که همواره باید اندیشه و گفتار و کردار بد را به زمین انداخته، پست و زبون سازیم.همانگونه که دامن در زیر قرار دارد.

6-     دو رشته آویخته:
این دو رشته نماینده سپنتا مینو(خوی خوبی) و اَنگره مینو (خوی بدی) است که همیشه ممکن است در اندیشه هرفرد ظاهر شوند.
این شکل در برخی اساطیر به شاهین یا علامت سلطنت تعبیر شده و در برخی جاها به سمبل فر ایزدی یعنی نیرویی که سبب برتری و حمایت از شهریار میشود و به همین سبب در بالای سر شاهان هخامنشی دیده میش

نگاره فروهر, از چند قسمت تشكيل شده, كه هر قسمت فلسفه خاص خود را دارد.

1- صورت فروهر به انسان شبيه است و اين خود نشان دهنده رابطه ي بين فروهر و انسان مي باشد.

2- دو بال در دو طرف فروهر وجود دارد كه هر كدام از اين بالها سه رديف پر دارند. اين سه رديف پر نشان دهنده , انديشه نيك, گفتار نيك و كردار نيك هستند. يعني با تجهيز شدن به اين سه مي توان بمانند بالهاي يك پرنده به سوي خوبي, پيشرفت و آينده يي بهتر پرواز كرد.

3-در قسمت پايين فروهر, دم پرگونه يي وجود دارد كه خود سه رديف پر دارد. اين سه رديف پر نشان دهنده انديشه بد, گفتار بد و كردار بد هستند كه سبب سقوط انسانند و به همين علت هم در قسمت پايين فروهر قرار گرفته اند.

4-دو طناب كه در انتها, فر خورده اند و در دو طرف فروهر قرار دارند سپنته مينو (جلو), و انگره مينو( پشت), را نشان مي دهد. كه اين دو خود نشان مي دهند كه انسان بايدخوبي را در پيش بگيرد و به جلو برود و به بديها پشت كند.

5- دايره يي كه در وسط تنه فروهر هست نشان از اين دارد كه روان انسان جاويد است, نه آغازي داشته و نه پاياني دارد.

6- يك دست فروهر, بالا را نشان مي دهد و اين نشان از اين دارد كه در اين جهان تنها يك راه است و آن راستي ست كه بايد آن را در پيش گرفت.

7- دست ديگر, حلقه يي را نگه داشته است كه اين حلقه ي " پيمان " است كه نشاني ست از صداقت و وفاداري, كه اساس فلسفه زرتشت مي باشد.

زيرساخت اسطوره‌يي و نشانه‌ها در فيلم باشو غريبه‌ي كوچك

زيرساخت اسطوره‌يي و نشانه‌ها در فيلم باشو غريبه‌ي كوچك اسطوره، واقعيت فرهنگي ژرف و پيچيده‌يي است با ابعاد گوناگون كه دانسته و ندانسته زيرساز بسياري از انديشه‌هاست و در بسياري از آفرينش‌هاي هنري تبلور مي‌يابد. اسطوره، توجيه انسان‌ از هستي است و در واقع ضمن آن‌كه پاسخي بوده به جهان، الگويي است براي جامعه و ضمن ساختار الگويي خود براي جامعه منعكس‌كننده‌ي اعتقادات، تخيلات و نيازهاي آن نيز است. اسطوره، نياز جمعي ما را جواب مي‌دهد و گاه جهان را برايمان معني مي‌كند. نياز بشر براي دريافت معناي هستي دور و برش اسطوره‌هايي را به وجود آورده است كه در نفس خود هم سؤال و هم جواب‌اند، مانند اسطوره‌هاي مربوط به باروري، تولد خلقت، دورافتادگي از اصل و بازگشت به اصل كه به اعتقاد من زيرساز اسطوره‌يي فيلم «باشو غريبه‌ي كوچك» تا حدودي به همين مفهوم بازمي‌گردد؛ زيرساز اسطوره‌يي كه به ازلي‌ترين پرسش‌ها، هراس‌ها و نيازهاي بشري مربوط است. در ادبيات ما مضمون حسرت رانده‌شدگي، جدا شدن از اصل، هبوط به جهان خاكي و غم غربت، به شكل‌هاي گوناگون تكرار شده است: من ملك بودم و فردوس برين جايم بود آدم آورد بدين دير خراب آبادم يا آن‌طور كه «مولانا» مي‌فرمايد: كز نيستان تا مرا ببريده‌اند از نفيرم مرد و زن ناليده‌اند سينه خواهم شرحه شرحه از فراق تا بگويم شرح درد اشتياق در فيلم باشو غريبه‌ي كوچك حادثه‌يي باعث رانده‌شدگي آدمي از جاي اصلي و امن و بسامان خود به بيرون مي‌شود؛ به جايي كه نمي‌شناسد و در پي اين آشفتگي، تلاش بي‌حدي براي رهايي از آن، شناخت و انطباق با محيط تازه و بازگشت به سامان صورت مي‌گيرد كه خود باعث ايجاد تغييرات و تحولات عميقي در او مي‌شود. اين بيرون شدن از چرخه‌ي سامان‌يافتگي با عمل و مضمون اسطوره‌يي ديگر، يعني «سفر» يكي مي‌شود؛ سفر نه فقط به معناي گذر از يك منطقه‌ي جغرافيايي به منطقه‌ي جغرافيايي ديگر بلكه به مفهوم گذر كردن از خطرات، تجربه اندوختن و رسيدن به مرحله‌ي پختگي و بلوغ. «باشو» كه سامان هميشگي زندگي‌اش، پدر و مادر و خواهرش را در آتش جنگي خانمان‌سوز از دست داده، قدم در راهي ناشناخته مي‌گذارد و در جريان اين سفرِ ناخواسته، كه او را به سوي ماندن و زندگي ‌كردن مي‌برد، با روي ديگري از جهان و سرزميني كه در آن زندگي مي‌كرده و از آن بي‌خبر است روبه‌رو مي‌شود و در پايان، زندگي‌اش به ساماني ديگرگون بازمي‌گردد: مادري آرماني، او را زير بال خود مي‌گيرد، خواهر و برادري ديگر مي‌يابد و پدري كه در خيال پرورانيده و در قالب مترسك كشتزار تجسم داده است، از جنگ بازمي‌گردد و او را در آغوش مي‌كشد. اما طبعاً با اين همه تحولات و تغييراتي كه در او صورت گرفته، باشو آن كودك بي‌دانش آغازين فيلم نيست. او در پي اين سفر، در تقابل با «نايي» و فراگيري تلاش‌هاي ستايش‌بر‌انگيز و حدودناپذيرش، در يك محيط روستايي و درون طبيعتي خشن، متحول، پخته و بالغ مي‌شود. غريبه‌يي كه در آغاز ظاهراً از بي‌دانشي محض مي‌آيد، در نهايت دانشي از خودش به يادگار مي‌گذارد و از طريق نمايش و اجراي مراسم آييني كاشت و برداشت - به زبان موسيقي و رقص جمعي كودكان - اين دانش را به جمع هم‌سالان و در نهايت به پدر مي‌رساند كه: «ساقه‌ها به اين صدا بهتر رشد مي‌كنند»؛ هم‌چنان كه در اوج عدم تفاهم و ناهمزباني كودكان ديگر با خود، با خواندن برگي از كتاب مدرسه به زبان فارسي يعني زبان همه‌ي كودكان ايراني به آن‌ها مي‌آموزد كه: «ايران سرزمين ماست، ما از يك آب و خاك هستيم، ما فرزندان ايران هستيم». باشو بي‌آن‌كه بخواهد از خودش دور شده و به خود بازگشته است و اين همه تحول به‌واسطه‌ي نقش كليدي - اسطوره‌يي مادر - سرزمين است كه در قالب نايي، زن روستايي پرتلاش فيلم، تجسم مي‌يابد و بر پرده‌ي سينما تصوير مي‌شود. ايران سرزمين تنوع‌‌هاي اقليمي و فرهنگي است. باشوي جذاب و تيره‌پوست از سرزمين آفتاب، از خطه‌ي گرم و خشك ايران كه در وحشت جنگ و آتش مي‌سوزد، پا به روستايي سبز و خرم و آسوده‌خيال در شمال ايران مي‌گذارد. بخش اكسپوزسيون يا معرفي فيلم يكي از فشرده‌ترين و موفق‌ترين صحنه‌هاي معرفي است كه تا كنون ديده‌ام. اين صحنه در كوتاه‌ترين زمان ممكن و موجزترين شكل بيان تصويري فضاسازي مي‌كند، زمان، مكان و اشخاص اصلي را معرفي مي‌كند و ضمناً داستان را پيش‌ مي‌برد و ساير ابعاد آن را گسترش مي‌دهد. باشو در پي صحنه‌ي انفجار، هراسان از كاميون پايين مي‌پرد و بي‌آن‌كه بداند راه شاليزار نايي را در پيش مي‌گيرد. يك نماي درشت چندلايه‌يي از چشمان نايي بي‌هيچ كلامي موفق به ايجاد يك موقعيت دراماتيكي خاص مي‌شود. كاميون توقف مي‌كند و باشو از درون تاريكي، چادر كاميون را بالا مي‌زند و در حالي كه نور چشمانش را روشن مي‌كند، پايين مي‌پرد؛ گويي كودكي است كه از تاريكي زهدان مادر پا به روشنايي زندگي مي‌گذارد. كسي نمي‌داند اين غريبه از كجا آمده و او خود نيز نمي‌داند اين‌جا كجاست؛ همان ابهام پيچيده‌يي كه در اغلب تولدهاي اسطوره‌يي هست. نخستين بار نايي است كه باشو را كشف مي‌كند؛ نماي درشت چشمان نايي دالّي است بر يك مدلول و نشانه‌ي اين مفهوم كه تنها نايي است كه در اين ميان او را مي‌بيند و با او رابطه‌يي غريزي برقرار مي‌كند. نايي به باشو سنگ مي‌پراند و با مهري قهري، خشن و غريزي اين كودك وحشي را لمس مي‌كند؛ به او نان مي‌دهد، آب مي‌دهد و عشق مادري ارزاني مي‌دارد، عشقي كه متعادل‌كننده‌ي همه‌ي روابط داستان است، داستاني كه تركيبي از شادي و غم و بيم و اميد است آن‌چنان كه در طبيعت هست. در اين داستان گويي جهان به وحدت مي‌رسد و زندگي انساني با حيات حيواني و نباتي پيوند مي‌خورد. نايي در جهاني اين‌چنين به وحدت رسيده، گاه به اصوات تغزلي طبيعت با پرندگان آسمان و مرغان زمين سخن مي‌گويد و همزبان با آن‌ها صدايشان مي‌زند و چون مرغان مي‌خرامد و برايشان دانه مي‌پاشد و گاه چون حيواني درنده‌خو مي‌غرد و به زبان خشم طبيعت، جانوران مهاجم را از كشتزار و مرز و بوم خود مي‌راند؛ گويي همه كس و همه چيز به زبان حسيِ واحدي سخن مي‌گويند و جهان به وحدتي باطني مي‌رسد و اين همه از وراي حضور زني روستايي به نام نايي، به عنوان تمثيلي از زمين، تصوير مي‌شود. واژه‌ي نايي تلفظ محلي «ناهيد» يا «آناهيد» است و ناهيد در زبان فارسي به معني «ناآلوده و پاك» است و در اساطير ايراني زن خداي آناهيتا يا ناهيد سرچشمه‌ي همه‌ي آب‌هاي روي زمين است. او منبع همه‌ي باروري‌هاست. مي‌دانيم كه تجسم يافتن سرچشمه‌ي زندگي و باروري به صورتي مادينه، در همه‌ي اساطير و دين‌هاي كهن رواج داشته و زمين و صخره در خواب اغلب به عنوان نمادي از مادر تعبير شده است. چرا؟ چه رابطه‌يي مي‌تواند بين اين دو وجود داشته باشد؟ اغلب مي‌گوييم «سرزمين مادري» يا «بارور ساختن زمين». كمي توجه به همين جملات متعارف و استعاره‌هاي پيش‌پاافتاده، حقايق بسياري را روشن مي‌سازد. در همه‌ي دوران‌ها زمين به عنوان مظهر باروري و تغذيه به شمار مي‌آمده است. زمين هم مثل زن بارور مي‌شود و پيوسته اسطوره‌ها و آيين‌هاي زيادي پيرامون اين تعبير وجود داشته است و اين بار در فيلم باشو غريبه‌ي كوچك، زمين در قالب زني روستايي، زيبا، هوشمند، ثابت‌قدم و سختكوش تصوير مي‌يابد؛ زني كه مدام در حال مبارزه با مهاجمان، چه حيوان و چه انسان و كاشتن و باروري است. زن نيروي بزرگ و تحول‌گري است و خداوند با وديعه نهادن قدرت خلق و مادري در ذاتش، او را از امتياز بزرگي برخوردار كرده كه به او ابعاد سازنده‌يي مي‌بخشد. اين‌چنين است كه در صحنه‌يي بسيار تصويري و موجز نايي و باشو ذره‌ذره به هم نزديك مي‌شوند و نايي در ضمن تبادل فرهنگي و ارتباط عاطفي با باشو در واقع خود را به او مي‌شناساند و مي‌گويد «من زمينم و تو از من تغذيه و زندگي مي‌كني و تو هم مثل همه‌ي كودكان فرزند زمين و آفتابي» و صحنه بي‌هيچ توضيح ادبي به نمايش اين مضمون مي‌پردازد - صحنه‌ي گفت‌وگوي باشو و نايي كه به او نام اشيا را مي‌آموزد. در پايان اين گفت‌وگوي كوتاه نهايتاً زن مي‌گويد «نايي» و پسرك مي‌گويد «باشو». باشو محلي‌شده‌ي كلمه‌‌ي «باشي» است، به معني ماندن و بودن و خلاصه زندگي كردن. يكي ديگر از صحنه‌هاي خاص كه در روند ساده و كاملاً فهميدنيِ فيلم كمي مبهم و ارجاعي به نظر مي‌رسد، استفاده از نشانه‌ها در مفهوم اسطوره‌يي «تقابل مرگ و زندگي» است - صحنه‌ي كشيدن نردبان توسط نايي و صدا كردن باشو. همان‌طور كه مي‌دانيد جهان مردگان از لحاظ جسماني زير زمين و از لحاظ روحاني در آسمان بوده كه اين خود به يك معنا يادآور مرگ جسماني است، يعني فقط جسم مي‌ميرد و روح به سوي خالق خود بازمي‌گردد. پله‌ها، و در شكل ابتدايي‌ترش نردبان، در نقش‌هاي اساطيري باستان يادآور عروج و هبوط ميان دو عالم است. نردبان سويه‌دار نوك‌تيز كه در صحنه‌يي توسط نايي به سختي كشيده مي‌شود و به جلو مي‌رود، واسطه‌يي مي‌شود بين دو جهت؛ در آن سوي نردبان پدر و مادر و خواهر باشو در فضايي مبهم و رؤياوش به سوي مرگ مي‌روند، باشو هم در ميان آن‌هاست، اما نايي از اين سو، يعني عالم زندگان و زندگي، باشو را صدا مي‌زند و طوري مي‌گويد باشو كه انگار مي‌گويد بمان. نايي آرزوي ماندن باشو را دارد و باشو به سوي او روي برمي‌گرداند و گويي به آغوش زندگي بازمي‌گردد. نمادها روح ما را بيرون از سيطره‌ي زمان و مكان به سوي حيطه‌هاي بي‌حد و مرزي كه افكار تعقلي بشر به‌كلي با آن‌ها بيگانه است مي‌كشانند و شايد به اين دليل است كه رؤياهاي ما به عنوان آينه‌ي روح و تجلي ضمير ناخودآگاه با بياني نمادين واقعيت‌هاي بيروني را تغيير شكل مي‌دهند. اسطوره‌ها از ديرباز منعكس‌كننده‌ي رؤياهاي ما بوده‌اند و متقابلاً در واقع اين نيازهاي رؤياوش ما بوده‌اند كه اسطوره‌ها را ساخته‌اند و جادوي سينما بار ديگر، در قالبي ديگر، پاسخگو و بيانگر واقعيت‌ اسطوره‌يي رؤياهاي ماست. صحنه‌ي گوياي ديگري در فيلم هست كه در فضاي دست نخورده‌ي طبيعت، تركيب زيبايي از اسطوره و واقعيت طبيعت و ابتدايي‌ترين عواطف انساني و غرايز مادري را با حداقل كلام تصوير مي‌كند - صحنه‌ي باد و نايي در ميان مزرعه كه نامه را پيدا مي‌كند و سراسيمه به جست‌وجوي باشو مي‌شتابد و او را مي‌يابد و با چوب مي‌زند. چند صحنه در فيلم وجود دارد كه عناصر اصلي طبيعت مثل آتش، آب و باد در آن از تشخص حايز اهميتي برخوردار مي‌شوند كه البته مقداري از اين شيوه‌ي پرداخت، به اهميت طبيعي اين عناصر در زندگي روستايي و مقداري، به زيرساخت اسطوره‌يي آن‌ها برمي‌گردد. باد يكي از مهم‌ترين عناصر طبيعي اين فيلم است. وايو (Vayu) يا باد كه در ابر باران‌زا زندگي مي‌آورد و در توفان مرگ، يكي از اسرارآميزترين خدايان هند و اروپايي است. باد در ايران شخصيتي بزرگ و در عين حال معمايي است، زيرا از ميان هر دو جهان يعني جهان «ارواح نيك» و جهان «ارواح بد» مي‌گذرد. او نيكوكار است و نابودكننده، پيوند مي‌دهد و مي‌گسلاند. نامش اين است: «پيش‌رونده، پس‌رونده، آن‌سو افكننده، فروافكننده». در صحنه‌ي باد و نايي در ميان مزرعه كه نامه را پيدا مي‌كند و سراسيمه به جست‌وجوي باشو مي‌شتابد و او را مي‌يابد و با چوب مي‌زند، اين عنصر پيچيده‌ي طبيعت تشخص مي‌يابد و در هنگامه‌ي درگيري و ترديد باشو ميان احساس دوگانه‌ي قهر و رنجيدگي از نامه‌ي پدر ناشناخته‌يي كه او را از خود رانده است و نگراني و احساس مسئوليت در قبال مادري كه گويي به زبان پرندگان او را به خود مي‌خواند و به رغم قهر و گريز، به ماندن در سرزمين مادر تازه‌ي خود وامي‌داردش، مثل يك شخصيت عمل مي‌كند و نايي‌جان را از واقعه‌يي كه رخ داده باخبر مي‌گرداند. دست باد نامه‌يي را كه باشو خوانده است به نايي مي‌رساند و نايي سراسيمه و از خود بي‌خود چون مادري فرزند گم كرده به جست‌وجوي باشو راهي جاده‌ها مي‌شود. بار ديگر باد كمكش مي‌كند و پيراهن بنفش‌ رنگ باشو را جلوي پايش مي‌اندازد. نايي كه به غريزه‌ي مادري لحظه‌يي با شبح مادر جنوبي در هم مي‌آميزد، رد پاي باشو را دنبال مي‌كند و زير توفان و باران در دل شب فقط به يك چيز فكر مي‌كند؛ به بازگردانيدن باشو، به سامان يافتگي‌اش. سرانجام او را غربت‌زده در گوشه‌ي كلبه‌يي مي‌يابد و مي‌غرد كه «خانه‌خراب، مگر تو خانه نداري» و تمام عاطفه‌ي خود را در خشمي فهميدني فرو مي‌ريزد و با تركه به جانش مي‌افتد و باشو در حالي كه از درد جسماني مي‌گريد اما با بوسه زدن بر چوبدستي كه وصل‌كننده‌ي او به نايي است با زباني بي‌زبان و به زبان تصويري به اين همه وابستگي و عشق مادري پاسخ مي‌گويد و بار ديگر آرامش و سامان از دست داده را بازمي‌يابد. در پايان اين بحث، به عنوان نتيجه‌گيري در چگونگي به تصوير كشيدن زن در اين فيلم يادآور مي‌شوم كه در فيلم باشو غريبه‌ي كوچك، زن به عنوان يك قدرت بزرگ و تحول‌گر تصوير شده و ضمن بهره‌گيري از امتياز مادري و زيرساز پرونوتيپ اسطوره‌يي آن، بسياري امكانات بالقوه‌ي او به فعل درآمده است: در سراسر فيلم، خلاقيت، باروري، زندگي و تلاش پايان‌ناپذير عشق مادري، همگي در وجود زني روستايي به نام نايي با همه‌ي رفتار و كردار حيات‌بخشش تصوير شده است و بسياري از نشانه‌هاي موجود در خانه‌ي نايي مثل لباس‌هاي پاك آويخته بر طناب، چاه آب و دلو، تأكيد بر آتش تندر و آب و چراغ و آينه فيلمساز را در پررنگ ‌كردن اين تصوير و خلق شخصيت نايي ياري كرده‌اند. به قول «ماكسيم گوركي»: «زيستن و خلق كردن از يكديگر جدايي‌ناپذيرند»

اساطير و نمادهاي هر جامعه گره اي با يکديگر دارند. انسانها ناگزير از ارتباط با يکديگرند و در محدوده اي وسيعتر، افراد هر جامعه با جامعه ديگر در ارتباطند. گاه برقراري رابطه حتي بين افراد يک قبيله نيز مشکل و غير ممکن به نظر مي رسد چرا که سليقه ها و تفکرات هر فرد با ساير افراد متفاوت است؛ اما در جهان اسطوره و نماد به وجوه مشترکي مي رسيم که نه تنها مشکلات را برطرف مي سازد بلکه افراد به واسطه ي آنها به آساني با يکديگر گفتگو مي کنند.
عقايد و باورهاي انسان، درست و نادرست، علمي و خرافه، تازه و کهنه، تلخ و شيرين، زشت و زيبا، خنده دار يا ملال انگيز، همه و همه ريشه در فرهنگ چند هزار ساله ي يک تمدن دارد که به مرور زمان به همان شيوه ي نخستين باقي مانده و يا دستخوش تغييراتي شده است. در هرحال برقراري ارتباط با افراد هر جامعه(چه عالم، چه بي سواد) ناگزير از رسوخ به لايه هاي فرهنگي، روش خاص زندگي، عقايد، نمادها و اساطير آن جامعه مي باشيم.
در اين مجال سعي برآن است که همزيستي هاي تمدن بشري در قالب اساطير و نمادهاي مشترک در تمدنهاي گوناگون بررسي و برخي از اساطير و نمادهاي مربوط به ماه، هلال ماه و بدر ماه، خسوف وکسوف وردپاي آن در شعر فارسي بازگو شود. اگر نمادي به تمدن خاصي نسبت داده نشده است، آن نماد در بسياري از تمدنها مشترک مي باشد.
ماه
ماه اغلب مظهر نيروي مونث و ايزدبانوي مادر؛ و خورشيد مذکر است. در برخي از قبايل آفريقايي و سرخپوستي شمال امريکا،توتني، مائوري، اقيانويسه و ژاپني، ماه نماد اصل مذکر بارور کننده است.(کوپر، 1379 :339)بيروني در التفهيم ماه را ماده و سرد و خورشيد را نر و گرم دانسته است. خاقاني در چند قصيده به اين عقيده اشاره مي کند:

در مطبخ فلک که دونان است گرم و سرد
غم به نواله ي من و خون جگر مدام

هين صلاي خشک اي پيران تردامن که من
هم دو قرص سرد و گرم آسمان آورده ام

چون قوتم آرزو کند ازگرم و سرد چرخ
بر خوان دو نان ملون درآورم

ماه، نماد نور در تاريکي، معرفت باطني، شهودي و تخيلي و نيز منطق بشري است و از خورشيد الهي نور مي گيرد. ماه را چشم شب و خورشيد را چشم روز مي دانند و تمام حيوانات شبانه(گربه، روباه و...)قمري مي باشند. در تمدن اسکانديناوي گربه هاي قمري، ارابه ي قمري فريا(Freyja)(1)را با خود مي کشند.
حيواناتي که گاهي پيدا هستند و گاهي ناپديد مي شوند نيزقمري مي باشند، مانند خرس که در زمستان مي خوابد و دوباره در بهار با يک توله خرس تازه متولد شده، نمودار مي شود. در تمدن سلتي، خرس نيرويي قمري است.
ماه، کنترل کننده ي جزر و مد، باران، آبها، سيل و فصلها مي باشد. حلزون، خرگوش وخرگوش صحرايي، ذوحيات ها و هرچه که آبها، باتلاقها و سيلابها آن را تداعي مي کند، قمري مي باشند. در تمدن آزتکي حلزون آبي، ايزد ماه است که ماه است که ظاهر و ناپديد مي شود. وزغ و قورباغه نيز در ماه زندگي مي کنند. قورباغه حيواني قمري، باران زا ونماد باروري مي باشد؛ وزغ به جهت تعلق به عنصر رطوبت، حيواني قمري است و چون ظاهر شده و ناپديد هم مي شود. نماد رستاخيز است. وزغ سه پا در ماه زندگي مي کند و نماد اهله ي سه گانه ي قمر و حال، گذشته و آينده است.(2) طلوع قمر از برج آبي نزول باران است... ومرض زکام و مد و جزر را به ماهتاب نسبت داده اند.(شميسا،1377 :2 /1008و 1013)
نظامي در خسرو وشيرين مي گويد:

فشاند از ديده باران سحابي
که طالع شد قمر در برج آبي

بدين طري که دارد طبع مهتاب
نيارد ريختن بردست من آب

انوري نيز در هجو علي مهتاب مي گويد:

طبع مهتاب را دو خاصيت است
که ببندد بدان و بگشايد

سيب انصاف را ببندد رنگ
قصب عهد را بفرسايد

گل آزادگي نکرده فرون
در زکام جفا بيفزايد

مد درياي مکرمت نکند
تا به جوي ثنا برون نايد

در اساطيرچيني آب را منشا ماه مي دانند و مثل خورشيد، حيواني در آن زندگي مي کند که اين حيوان ممکن است خرگوش يا قورباغه باشد. در زمان سلسله ي دون «هان» عقيده داشتند که اين دوحيوان همزمان در ماه بوجود آمده اند. گفته مي شود که «هنگ- نگو»(Heng-ng0)، الهه ي ماه و همسر«يي» (Yi)تيراندازي بود که خورشيد را هدف قرار داد ودر سفر غرب به دربار مادر ملکه ي مغرب راه يافت و مادر ملکه، شاخه هايي از گياه جاودانگي را که تنها در آن سرزمين رشد مي کرد به او داد. بعد ازاينکه «يي» بوطن بازگشت، همسرش گياه جاودانگي را ربود و خورد و به ماه گريخت، سپس در آنجا به قورباغه تبديل شد.
(مناسک، سويمي:1 /97) در تمدن چيني ماه جوهره ي اصل بين(yin)؛مونث و نماد بي مرگي مي باشدو خرگوش صحرايي در ماه با هاون، اکسير بي مرگي را مي سايد. در چين هنگام جشنواره ي ماه، شکلهايي از خرگوشهاي سفيد مي ساختند.
به طور کلي خرگوش به عنوان حيوان قمري با سگ و مارمولک، واسطه ي ايزدان قمري وانسان مي باشند. در تمدن ژاپني ماه، مذکر است و خرگوش صحرايي با هاون و دسته هاون در ماه زندگي مي کند. خرگوشان صحرايي در تمدن توتني بصورت مشعل داراني در پي ايزدبانوي هولدا(Holda)، هارکه (Harke) يا هارفا(Harfh) حرکت مي کنند.
در تمدن بودايي نيز بودا خرگوش صحرايي درون ماه را تعبير و نمادي از قرباني نفس مي دانست. بودا هنگام گرسنگي خرگوش خود را تقديم کرده و به عنوان قرباني در آتش مي جهد، همچنين در مصر خرگوش تداعي گر ماه مي باشد و در تمدن سلتي نشانه اي از ايزدان قمري است. در اروپا، خرگوش از نشانه هاي ايزدبانوي ماه به شمار مي رود که سرخرگوش دارد و به احتمال قوي، اوسترا(Oestra) (توتني) يا اوستره(Eostre) (انگلوساکسون) است که اسم خود را به ايستر(عيد پاک) داده است. از اين جهت مظهر تولد دوباره و رستاخيز مي باشد، زيرا مجدداً در ماه متولد مي شود. خرگوش عيد پاک نماد سپيده دم و زندگي جديد مي باشد. در نمادهاي آزتک نيز ماه، خرگوش يا خرگوش صحرايي است(3)
همه ي ايزدان ماه ناظر برسرنوشت مي باشند که تقدير را مي بافند و به شکل عنکبوتي با تارهايش تصوير مي شوند. دوک و چرخک نخ ريسي نيز نشانه هاي ايزدان ماه مي باشند. گاهي نيز ماه با هلال يا شاخ هاي گاو نمادين مي شود(4) گاو نماد ايزدبانو ماه است و ايزدان ماه، «آستارته»(Astarte)(5) و«اروپا»(Europe)(6) بر گاو سوار مي شوند. نعره ي گاو نشانه ي تندر، طوفان، آذرخش و باران است و اصلي مرطوب دارد که به اصل مرطوب ماه باز مي گردد. در تمدن اسکانديناوي گاو نر براي «فريا»(Freyja) داراي تقدس خاصي مي باشد. در فرهنگ ايراني گاو تداعي گر ماه و ابرهاي باران زا مي باشد و در تمدن سومري- سامي، ايزد قمري «سين»(Sin)(7) به شکل گاو نر است.(8)
درختان و گياهان نيز با ماه مرتبطند، سومه ي(Soma) هندو، ذرت امريکايي، نخل پاچيمباي امريکاي جنوبي با ماه ارتباط دارند. در تمدن سامي، ايزدان ماه با درختان و بوته ها تداعي مي شوند. در ماه انساني
وجود دارد که براي تنبيه، تنه ي درختي حمل مي کند؛ در مسيحيت اين انسان را با قابيل يا يهوداي اسخريوطي يکي مي دانند(9)
در کتاب «هند در يک نگاه» آمده است که واژه ي سوما(سُوم) بمعني عصاره، افشره، زبده، جوهر و شربت مقدس يا شراب گياه سوم اسم که اين واژه در ادبيات مقدس ودايي به گياه زندگي، آب حيات، ماه و خداي ماه نيز اطلاق شده است. در اوستا، اين واژه بصورت هوم(Haom)(10)، همان افشره ي سکرآور سوم است که هندوان در قربانيهاي ودايي مي نوشيدند.
در ايران باستان نيز موبدان زرتشتي هنگام قرباني گاو نر که از فرايض ديني زرتشتيان بوده است. افشره ي هوم را مي نوشيدند. دراوستا افشره ي هوم مقدس بشمار آمده ولي نه چنانکه در ادبيات هندو، و زرتشت نتوانسته است آن را منع و حرام کند.
گياه سوما، مظهر خدايان ودا شناخته شده است چنانکه يکصد و چهارده سروده ي ماندالاي نهم ريگ ودا در توصيفش به نظم درآمده وقسمت عمده ي سروده هاي سام بيد در توصيف و ستايش سوما و خداي سوما است. در اتهرون بيد(Atharvan-veda) براهمن ها، پورانها و ديگر ادبيات هندو نيز اين گياه و مايع، مقدس و مورد تکريم واقع شده است.
خداي سوما، نماينده ي افشره ي سوما است و نزد هندوان حکم ديونيسوس(Dionysus)(11) روميان را دارد. در دوره هاي بعد نام سوما را به قمر(ماه) دادند و برخي از صفات آن را به ماه منسوب داشته و او را خداي گياهان ناميدند.
مي گويند سوما بيست و هفت دختر دکشته را که پنجاه يا شصت دختر داشت به همسري گرفت و آنان تجسم بيست و هفت منزل قمر شدند و سيزده دختر ديگر او به ازدواج کشيپ درآمدند وآن دختران، خدايان، آدميان، ديوان، حيوانات و خزندگان را به دنيا آوردند. به روايت پوراناها، گردونه يا ارابه ي سوما داراي سه چرخ و ده اسب سفيد است.
دراساطير هند آمده است هنگامي که خدايان و ديوان براي يافتن آب حيات اقيانوس را با کوه مندر، مثل شيرزنه به هم مي زدند ماه به وجود آمد. ماه در مسيرخود از بيست و هفت مرحله ي منزل يا گروه ستارگان مي گذرد که هر يک از آنها نوه ي برهما و همسر ماه پنداشته شده اند. پانديت ها (Pandita) يا روحانيان هندو تصور مي کند خداي ودايي سوما يا ماه آسمان يکي است. در دوره ي اوپانيشادي هماهنگي سوما و ماه به نحو عموم پذيرفته شده بود. به علت تأثيري که ماهتاب در رشد گياهان دارد اهل هند ماه را خداي گياهان مي گويند(جلالي نائيني،1375 :341و344و 503)
در اوستا (ماه پشت، بند چهار) ماه مربي گياه و رستني خوانده شده است.(حاشيه ي برهان قاطع، 1335 :1956) در دين اهورايي، ماه نگهبان ستوران و چارپايان است به همين جهت مربي گياه رستني نيز خوانده شده است.
باورعاميانه اي بوده است که ماه به گلها رنگ مي دهد؛ برمبناي اين باور شاعران پارسي به ماه، صباغ و مشاطه ي گلها نام داده اند.(مصفا،1375: 696و شميسا،1377: 2 /1007):

هرفرش سقلاطون که مه صباغ او بوده سه مه
از آتش گردون سيه چون داغ قصار آمده
«خاقاني، قصايد»

گازر کاري صفت آب شد
رنگرزي پيشه ي مهتاب شد
«نظامي، مخزن الاسرار»

گل را که مشاطه ماه باشد
گر جلوه کند سزد که زيباست
«جمال الدين اصفهاني»

رنگ قرمز سيب را نيز وابسته به نور ماه مي دانستند. ابيات زير به اين باور اشاره دارد:

طبع مهتاب را دو خاصيت است
که ببندد بدان و بگشايد

سيب انصاف را ببندد رنگ
قصب عهد را بفرسايد
«انوري»

مه چو مشاطگان زده بر رخ سيب خال ها
سيب برهنه ناف بين نافه دم از معطري

خال ز غاليه نهد هرکس و روي سيب را
خال ز خون نهاد ماه، اينت مشاطه ي فري
«خاقاني، قصايد»

در کيمياگري ماه نماد«لونا»(Luna) نقره و عواطف پاک است. «سل»(Sol) و«لونا» روح و بدن، طلا و نقره، شمس و قمر، شاه و شاه بانو مي باشند. نقره در تمدن چيني نماد «يين»(Yin) و ماه است.(12)
جيش بن ابراهيم تفليسي مي گويد: «...وبدان که بهترين اجساد زر باشد و استادان اين صناعت او را بدين معني آفتاب خوانند وبعدش نقره و او را ماه خوانند و بعدش قلع و او را مشتري خوانند و بعدش مس و او را زهره خوانند و بعدش آهن و او را مريخ خوانند و بعدش ارزير و او را زحل خوانند و بعدش ژيوه و او را عطارد خوانند». «بيان الصناعات(ضميمه ي فرهنگ ايران زمين ص302، زمستان 1336)» رنگ سبز را نيز به ماه نسبت داده اند. ناصرخسرو مي گويد:

سقراط هفت مير نهاد اين را
تدبير ساز و کارکن و رهبر

سبز است ماه و گفت کزو رويد
در خاک ملح و سيم به سنگ اندر

مريخ زايد آهن بدخو را
وز آفتاب گفت که زايد زر

برجيس گفت مادر ارزير است
مس را هميشه زهره بود مادر

سيماب دختر است عطارد را
کيوان چو مادر است و سرب دختر

اين هفت گوهران گدازان را
سقراط بازبست به هفت اختر

وهمچنين خاقاني در قصيده اي آورده است:

در شکر کردن زر خورشيد و سيم ماه
آن زر وسيم برسر عبهر نکوتر است

در تمدن ايراني، ايزد ماه در کنار خورشيد ستايش شده است. ماه در متون زند و پهلوي مذکراست در بين اسکيموها، ماه آورنده ي برف بشمار مي آيد. در مسيحيت، ماه و خورشيدي که در پرده ي مسيح مصلوب تصوير شده، مظهر طبيعت دوگانه ي مسيح است. ماه، منزلگاه جبرئيل و خورشيد، منزلگاه ميکائيل است.(13)
در اساطير يونان، «تي تا»(Theia) دختر «اورانوس و گايا» که از نسل اوليه ي المپي هاست، با «هيپرويون»(Hyperion) هم بستر شد و سه فرزند نوراني به بار آورد: «هليوس»(Helios) يا خورشيد،«ائوس»(Eos) يا سپيده دم، «سلنه»(Selene) يا ماه.«سلنه»که خواهر «هليوس» است، الهه ي ماه به شمار مي رود و آسمانهاي يونان را روشن مي سازد. در بعضي از سنتهاي کهن،«ارتميس»(Artemis) که روميها او را «ديان»(Diane) مي نامند، الهه ي ماه(Lune) بشمار رفته است.(فاطمي، 1375: 133)
 

پی نوشت ها :
 

1- فريا يا فرييا(Freyja) در اساطير نروژ، خواهر فرير و دختر نيورد، ايزد بانوي عشق، ازدواج و باروري در سرزمينهاي شمالي است. فريا زيباترين ايزدبانوي شمال است.
2- ر.ک: کوپر، جي.سي، فرهنگ مصور نمادهاي سنتي، صص121، 339 و 376.
3- ر.ک: همان، ص127.
4- ر.ک: همان، ص339.
5- آستارته(Astarte)، ايزدبانوي فينيقي باروري وزيبايي، مطابق ايشتر بابلي ها مي باشد. بعدها شايد به واسطه ي خلط وي با ايزدبانوان ديگر، او را خداي ماه نيز شمرده و به همين جهت با آرتيمس و سلنه و اغلب با آفروديته مطابق دانسته اند.
6- اروپا(Europe) در اساطير يوناني دختر آژنور و تلفاسا مي باشد که مورد علاقه ي زئوس قرار گرفت. زئوس به شکل يک گاو نر دختر را بر پشت گرفت و ربود.
7- سين(Sin) در اساطير بين النهريني ايزد ماه است، معادل ناناي سومري، وظيفه ي اصلي او آن است که چراغ آسمان و زمين باشد. در نظام نجومي- خداشناسانه، سين با عدد 30(30 روزي که طول مي کشد تا اهله ي قمر کامل شود)نشان داده مي شود. نماد او هلال ماه است.
8- ر.ک: کوپر،جي.سي، فرهنگ مصور نمادهاي سنتي، ص301.
9- ر.ک: همان، ص340.
10- هوم(Haom) يا هئومه در اساطير ايراني هم گياه است و هم ايزد. فشردن او با تابش خورشيد و بارش باران پيوستگي دارد. رنگ آن زرد چون آفتاب و رواني اش چون باران است. هوم موبدي ايزدي است که در عين حال خود قرباني مي شود. مرگ او شر را از بين مي برد. اين گياه عمر جاوداني و خرد مي بخشد. هوم آسماني پسر اهورامزداست.
11- ديونيسوس(Dionysus) ايزد تاکستان، شراب و جذبه ي عارفانه است.
12- ر.ک: کوپر،جي.سي، فرهنگ مصور نمادهاي سنتي، ص341.
13- ر.ک: همان، ص17.